5 năm đi bán ở xứ người, nông sản Việt ngậm ngùi đi ngang

Mới đây, Tổng cục hải quan đã công bố những số liệu mới nhất về kim ngạch xuất khẩu nông sản trong 5 năm từ 2012 – 2016. Số liệu này được tổng hợp từ 9 mặt hàng chủ lực bao gồm: rau quả, hạt điều, cà phê, chè, hạt tiêu, gạo, cao su, sắn và các sản phẩm từ sắn.

5 năm đi bán ở xứ người, chỉ tăng vỏn vẹn hơn 1%

Nhìn lại cả quá trình 5 năm, có một điều đáng suy nghĩ là nông sản Việt đã hầu như chẳng có sự tiến bộ nào khi mang chuông đi đánh xứ người.

Cụ thể, từ năm 2012 – 2016, kim ngạch xuất khẩu nông sản đã chỉ đạt mức tăng trưởng có 1,3%. Trong 5 năm qua, việc xuất khẩu nông sản cũng đã có sự trồi sụt liên tục, không hề ổn định.

Cụ thể, năm 2012, xuất khẩu đạt 14,9 tỷ USD, sang năm 2013 lao dốc xuống 13,1 tỷ USD, năm 2014 tăng lên 14,3 tỷ USD, sang năm 2015 lại giảm xuống 14 tỷ USD và đến năm ngoái tăng lên 15,1 tỷ USD.

Kết quả, xuất khẩu nông sản dường như đã bị tụt lại so với xuất khẩu của cả nước. Trong khi tổng kim ngạch xuất khẩu chung cả nước vẫn đạt mức tăng trưởng khá cao là 12.8%/năm thì xuất khẩu hàng nông sản lại gặp nhiều khó khăn khi khi chỉ tăng trung bình 2.4%/năm.

Đồng thời, tỷ trọng xuất khẩu nông sản đã bị giảm từ 13% của năm 2012 xuống chỉ còn gần 8,6% năm 2016 trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của cả nước.

Nguyên nhân: Đuối vì những "thế mạnh"

Nguyên nhân của câu chuyện không mấy vui kể trên cho nông sản Việt Nam đến từ những mặt hàng mà một thời chúng ta đã coi là thế mạnh.

Cụ thể, theo Tổng cục Hải quan, trong 9 nhóm hàng hóa trên, kim ngạch xuất khẩu của nhiều mặt hàng vẫn còn thấp, chưa đạt được mức kim ngạch của năm 2012 như cà phê, gạo, sắn và cao su.

Trong đó, cà phê, tuy là nhóm hàng có nông sản có kim ngạch xuất khẩu cao nhất trong năm 2016 nhưng trong cả giai đoạn 5 năm, đây lại là mặt hàng có nhiều biến động nhất. Tình trạng xuất khẩu cà phê thực ra đã được báo động vào năm ngoái khi mà sản lượng và tổng giá trị xuất khẩu của mặt hàng này trong niên vụ năm ngoái là thấp nhất trong 5 niên vụ gần đây.

Ở các mặt hàng khác, rau quả vẫn là nhóm hàng có mức tăng trưởng tốt và ổn định nhất trong những năm vừa qua. So với năm 2012, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng này năm 2016 đã tăng gần 3 lần, đạt 2.46 tỷ USD và là mặt hàng có kim ngạch lớn thứ 3 trong số các mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam.

Xuất khẩu hạt tiêu, hạt điều cũng đạt mức tăng khá tốt, đều tăng trung bình hơn 14%/năm trong giai đoạn 2012-2016.

Năm 2016 khép lại, các điểm sáng đáng được ghi nhận của nông sản của Việt Nam, bên cạnh câu chuyện không vui trên, là đã có 6/8 mặt hàng đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD (trừ mặt hàng chè, sắn và các sản phẩm từ sắn).; xuất khẩu rau quả bứt phá mạnh; giá hạt đạt mức cao (bình quân gần 8.2 ngàn USD/tấn); lượng xuất khẩu cà phê và hạt tiêu tăng mạnh (trên 30% so với năm 2015).

Vũ Hán