Khủng hoảng lớn chưa từng có tại Samsung: Cổ phiếu liên tục giảm, loạt lĩnh vực từ điện thoại đến chip nhớ đều tụt hậu, thách thức bản lĩnh kinh doanh của chủ tịch Lee Jae-yong

Một thập kỷ sau khi Lee Jae-yong nắm quyền điều hành Samsung, người thừa kế tập đoàn công nghệ hàng đầu Hàn Quốc thế hệ thứ ba này đang trải qua thử thách bản lĩnh kinh doanh khắc nghiệt nhất từ trước đến nay.

Theo Financial Times, vị tỷ phú người Hàn Quốc đang phải dẫn dắt Samsung trong bối cảnh tập đoàn này phải vật lộn với những vấn đề trong lĩnh vực kinh doanh chất bán dẫn khổng lồ. Thời điểm này, Samsung cũng đang tụt hậu trong cuộc đua chip AI và chuẩn bị tiến hành cải tổ bộ máy quản lý.

Trong khi đó, công ty đang phải đối mặt với sự bất mãn từ phía nhân viên - khi công đoàn lao động của Samsung Electronics lần đầu tiên đình công vào tháng 7 do tranh chấp về tiền lương và điều kiện làm việc. Chưa kể các nhà đầu tư đã khiến cổ phiếu của công ty giảm hơn 30% trong năm nay dù công ty đã công bố mua lại 7,1 tỷ USD vào tuần trước.

Chiến thắng của ông Donald Trump trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vừa qua và viễn cảnh bất ổn thương mại cũng đã gây ra sự bất ổn cho triển vọng của ngành công nghệ toàn cầu và Hàn Quốc, nơi nền kinh tế phụ thuộc rất nhiều vào xuất khẩu chip và công ty có giá trị nhất của nước này.

“Cuộc khủng hoảng của Samsung cũng là cuộc khủng hoảng của Hàn Quốc”, Park Ju-geun, người đứng đầu nhóm nghiên cứu doanh nghiệp Leaders Index có trụ sở tại Seoul cho biết.

Park Sangin, giáo sư kinh tế tại Đại học Quốc gia Seoul đã so sánh phong cách quản lý thận trọng của ông Lee với phong cách quản lý của một số tập đoàn gia đình khác đang thống trị nền kinh tế Hàn Quốc. "Không giống như các nhà lãnh đạo thế hệ thứ ba của Hyundai và LG, ông Lee không đưa ra bất kỳ quyết định lớn hay táo bạo nào", ông nói.

Samsung đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu với tư cách là nhà sản xuất chip nhớ lớn nhất thế giới. Nhưng công ty này đã tụt hậu so với đối thủ cạnh tranh SK Hynix trong lĩnh vực tăng trưởng mới là chip nhớ băng thông cao cần thiết cho phần cứng AI.

Công ty cũng đạt được ít tiến triển trong việc hiện thực hóa tham vọng của ông Lee là vượt Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) để trở thành nhà cung cấp chip logic tiên tiến hàng đầu thế giới vào năm 2030. Và trong các lĩnh vực như màn hình hiển thị và điện thoại thông minh, nơi Samsung từng thống trị, công ty đang mất thị phần vào tay các đối thủ Trung Quốc.

Samsung Electronics hiện đang có kế hoạch cải tổ các bộ phận bán dẫn cấp cao nhất của mình vốn đang phải vật lộn để thích ứng với thị trường chip toàn cầu đang được định hình lại bởi sự phát triển của AI.

Lee, 56 tuổi, lớn lên dưới cái bóng của cha mình, nhà lãnh đạo thế hệ thứ hai Lee Kun-hee, người có sứ mệnh cải thiện chất lượng sản phẩm. Với sứ mệnh này, ông đã nổi tiếng với hành động yêu cầu nhân viên đập vỡ toàn bộ 150.000 điện thoại di động Samsung bị lỗi bằng búa trước khi ném chúng vào đống lửa.

“Hãy thay đổi mọi thứ ngoại trừ vợ và con của bạn”, ông Lee Kun-hee đã nói như vậy trong một cuộc họp của các giám đốc điều hành vào năm 1993.

Sau năm năm theo đuổi bằng tiến sĩ tại Trường Kinh doanh Harvard, một trong những trách nhiệm đầu tiên của Lee Jae-yong là vào năm 2000 để giám sát việc mở rộng sang các doanh nghiệp internet, bao gồm một công ty an ninh mạng và một công ty tổng hợp dịch vụ tài chính trực tuyến. Nhưng sáng kiến “e-Samsung” nổi tiếng đã sụp đổ.

Geoffrey Cain, tác giả của Samsung Rising, một cuốn sách về lịch sử của tập đoàn này cho biết Lee tiếp tục thăng tiến trong công ty "mà không bao giờ chứng minh được mình là một câu chuyện thành công" mặc dù cha ông thúc đẩy một "Samsung chuyên nghiệp và coi trọng năng lực hơn".

Lee trở thành giám đốc điều hành tại Samsung vào năm 2009, sau khi cha ông bị kết tội giao dịch cổ phiếu bất hợp pháp, trốn thuế và hối lộ nhằm mục đích tạo điều kiện thuận lợi cho con trai ông kế nhiệm.

Ba năm sau, Lee đảm nhiệm chức vụ phó chủ tịch và trở thành nhà lãnh đạo thực tế của tập đoàn vào năm 2014 khi cha ông bị đột quỵ và hôn mê. Ông Lee Kun-hee qua đời vào năm 2020.

Nhưng Lee Jae-yong sớm vướng vào vụ bê bối kế nhiệm mới của Samsung sau khi có thông tin ông đã chi hàng triệu USD tài trợ cho tham vọng đua ngựa của con gái cố vấn tinh thần của cựu tổng thống Hàn Quốc Park Geun-hye, nhằm đảm bảo quyền kiểm soát tập đoàn công nghệ của gia đình ông.

Cả bà Park và ông Lee đều bị bỏ tù vì tội hối lộ, trong đó Lee phải thụ án 19 tháng trước khi được trả tự do vào năm 2021 và được chính thức ân xá vào năm 2022.

Từ đó, ông Lee đã đảm nhận chức danh chủ tịch điều hành của Samsung Electronics, mặc dù ông không tham gia vào hội đồng quản trị của công ty hay công ty mẹ thực tế của tập đoàn này, Samsung C&T.

Vào tháng 2, ông Lee đã được tuyên trắng án khỏi các cáo buộc thao túng cổ phiếu và gian lận liên quan đến việc sáp nhập hai đơn vị kinh doanh của Samsung vào năm 2015, làm dấy lên hy vọng trong các nhà đầu tư rằng điều này sẽ giúp ông có nhiều tự do hơn để giải quyết các thách thức của công ty.

Jun Kwang-woo, cựu chủ tịch của Cơ quan Hưu trí Quốc gia Hàn Quốc, nhà đầu tư lớn thứ hai của Samsung Electronics cho biết: "Các hoạt động quản lý của ông Lee bị hạn chế vì các vấn đề pháp lý, điều này có nghĩa là ông không có khả năng đưa ra những quyết định táo bạo".

“Anh ấy có nhiều phẩm chất tốt nhưng lại bị ràng buộc bởi những rủi ro pháp lý”.

Jun cho biết mảng kinh doanh pin và dược phẩm sinh học của Samsung đã đạt được mức tăng trưởng ấn tượng. Ông nói thêm rằng Lee là "một người rất nhẹ nhàng, dễ gần, hòa đồng và lắng nghe cẩn thận những gì người khác nói".

Trong một tuyên bố, Samsung vẫn tự hào về những thành tích của ông Lee, nói rằng công ty vẫn tiếp tục là "nhà cải tiến hàng đầu thế giới" trong lĩnh vực điện tử tiêu dùng và chất bán dẫn, đồng thời đa dạng hóa thành công thông qua việc tạo ra "các doanh nghiệp đẳng cấp thế giới mới" như công nghệ sinh học và phụ tùng ô tô.

Samsung cho biết ông Lee “đã đóng vai trò quan trọng trong thành công này, đưa ra tầm nhìn chiến lược cho sự tăng trưởng đa dạng trong tương lai, hợp lý hóa danh mục kinh doanh để tăng cường khả năng cạnh tranh cốt lõi và tận dụng quan hệ đối tác với các công ty lớn trong ngành”.

Vào thứ hai, Jun Young-hyun, người đứng đầu bộ phận kinh doanh chất bán dẫn của Samsung được bổ nhiệm vào tháng 5, đã công bố một trung tâm R&D chip mới trị giá 14,4 tỷ USD mà ông cho biết sẽ "đặt nền móng cho một bước tiến mới".

Trong khi đó, công ty hy vọng sẽ thu hẹp khoảng cách với SK Hynix bằng cách phát hành chip nhớ “HBM4” mới vào nửa cuối năm 2025, khi công ty này tìm cách cạnh tranh với SK với tư cách là nhà cung cấp cho Nvidia, nhà thiết kế chip AI của Mỹ.

Một nhà đầu tư tổ chức tại Samsung Electronics cho biết họ sẽ tiếp tục tin tưởng vào công ty này và lưu ý rằng công ty sẽ được hưởng lợi từ sự tăng trưởng trong tương lai của ngành bộ nhớ toàn cầu, nhờ nhu cầu về cơ sở hạ tầng liên quan đến AI.

Nhưng họ nói thêm rằng Samsung cần phải cải tổ cấu trúc quản lý không minh bạch của mình để cải thiện hiệu suất và nâng giá cổ phiếu. Cổ phiếu đã chạm mức thấp nhất trong bốn năm trước khi việc mua lại được công bố vào tháng này.

Kể từ khi ra tù, ông Lee cũng trở nên gần gũi hơn. Ông đã được chụp ảnh trên mạng xã hội khi đang ăn tối tại căng tin của nhân viên và chụp ảnh tự sướng với các nhân viên Samsung trên khắp thế giới.

Như ông đã nói sau khi được ân xá vào năm 2022: “Tôi sẽ cố gắng hơn nữa để trở thành một doanh nhân có trách nhiệm”.

Theo: Financial Times

Phương Linh