Elon Musk đang "giết chết" ngành dầu mỏ như thế nào

Với sự thay đổi chóng mặt của công nghệ kỹ thuật, chẳng dễ dàng gì để có thể dự đoán xu hướng thị trường. Dòng sản phẩm điện thoại smartphone đã thay đổi thị trường trong 10 năm qua, trong khi tivi màu chiếm vai trò chủ chốt trong thập niên 70, còn xe hơi lại là một trong những điểm nhấn của đầu thế kỷ 20.

Vậy đâu sẽ là tương lai của thế giới vào thập niên 2020?

Câu trả lời có lẽ là xe điện.

Khủng hoảng xăng dầu sẽ bùng phát vào năm 2023

Theo nghiên cứu của BNEF, giá ắc quy đã giảm 35% trong năm 2015 và sẽ còn giảm mạnh trong 6 năm tới, qua đó trở thành một nguồn cung cấp cấp động năng đối trọng với xăng dầu. Nhờ đó, xe điện có thể là điểm nhấn mới của công nghệ toàn cầu trong thập niên 2020.

Cũng theo BNEF, mức chi phí cho xe điện chạy đường dài đến năm 2040 sẽ giảm xuống chưa đến 22.000 USD theo tỷ giá hiện hành và 35% xe hơi mua mới toàn cầu khi đó sẽ là xe điện.

Đây quả là một dự đoán quá khó đối với thị trường dầu mỏ, cũng tương tự như khi Nokia và những chiếc điện thoại đa kiểu dáng của họ không lường được Apple với iPhone.

Cũng dễ hiểu tại sao nhiều chuyên gia không cho rằng xe điện sẽ là xu thế mới của toàn cầu khi hiện chúng chỉ chiếm 0,1% thị trường xe hơi và có chi phí vận hành cao hơn những chiếc xe chạy bằng xăng thông thường.

Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) cho rằng dòng xe điện sẽ chỉ chiếm 1% thị trường tính đến năm 2040. Thậm chí hãng năng lượng ConocoPhillips còn nhận định rằng xe điện sẽ không tìm được đủ nguồn cung thiết bị để tăng cường sản xuất trong vòng 50 năm tới.

Mặc dù vậy, những công ty có sản xuất xe điện như Tesla, Chevy, và Nissan đều đã lên kế hoạch sản xuất dòng xe điện đường dài với giá khoảng 30.000 USD trong vài năm tới, một mức giá chấp nhận được với nhiều người tiêu dùng.

Trong khi đó, nhiều nhà sản xuất xe hơi cũng như công ty công nghệ đang đầu tư hàng tỷ USD cho các mẫu xe điện mới. Tính đến năm 2020, có khả năng nhiều dòng xe điện thậm chí sẽ chạy tốt và tiết kiệm hơn cả các dòng xe chạy xăng.

Hiện dòng xe Model S của Tesla đang bán rất chạy ở Mỹ trước các đối thủ dòng xe sạng cỡ lớn khác.

Vấn đề hiện nay là liệu sự thay thế của dòng xe điện sẽ khiến nhu cầu dầu mỏ suy giảm đi bao nhiêu và bao nhiêu là đủ để gây ra một cuộc suy thoái toàn diện với thị trường dầu mỏ.

Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần ước tính tốc độ tăng trưởng doanh số của dòng xe điện. Trong năm 2015, doanh số xe điện đã tăng 60% trên toàn cầu. Đây là một tỷ lệ đáng chú ý bởi chúng tương đương với mức tăng trưởng hàng năm mà Tesla dự đoán cho doanh số tính đến năm 2020. Tỷ lệ này cũng tương đương với mức tăng trưởng của dòng Ford Model T khi thay thế xe ngựa kéo và bắt đầu bùng nổ vào thập niên 1910.

Theo hãng tin Bloomberg, với tốc độ tăng trưởng 60% doanh số như vậy, dòng xe điện có thế khiến thị trường dầu mỏ suy giảm nhu cầu khoảng 2 triệu thùng/ngày vào năm 2023, một con số tương tự khối lượng cung dầu thừa gây ra khủng hoảng giá dầu năm 2014.

Dẫu vậy, tỷ lệ tăng trưởng 60% mỗi năm là khá cao và có thể không chính xác. Vì vậy BNEF đã chia nhỏ xe điện ra thành từng phần và phân tích tổng hợp khi nào giá xe sẽ xuống đến mức thu hút được lượng lớn người mua.

Với phương pháp đó, BNEF dự đoán nhu cầu trên thị trường dầu mỏ sẽ giảm 2 triệu thùng/ngày vào năm 2028.

Điện năng thay thế xăng dầu

Phân tích của BNEF cho thấy nếu dòng xe điện muốn trở nên phổ biến thì phải có 4 yếu tố sau:

-Chính phủ các nước phải có chính sách ưu đãi để giảm chi phí bán

-Các nhà sản xuất phải chấp nhận mức lợi nhuận rất thấp trong thời gian đầu

-Khách hàng phải sẵn sàng trả thêm tiền để đi xe điện trong thời gian đầu

-Giá ắc quy phải giảm

Trên thực tế, 3 yếu tố đầu tiên đã được thực hiện khi dòng xe điện mới ra đời, tuy nhiên chúng không thực sự bền vững để thúc đẩy dòng sản phẩm này. May mắn thay, giá ắc quy đã giảm dần trong những năm gần đây, qua đó thúc đẩy nhu cầu sử dụng sản phẩm này. Đối với dòng xe điện, chi phí cho phần ắc quy chiếm đến 1/3 giá toàn chiếc xe.

Bên cạnh đó, việc sử dụng xe điện và cải tiến ắc quy khiến những nguồn năng lượng sạch như sức gió, mặt trời hay thủy điện được lợi hơn do có công suất chứa nhiều hơn.

Kể từ năm 2013, lượng điện thêm mới được tạo ra từ gió và mặt trời đã vượt qua tổng lượng điện thêm mới tạo ra từ than đá, khí ga và dầu hỏa.

Theo dự báo của BNEF, dòng xe điện đến năm 2040 sẽ tiêu thụ khoảng 1.900 terawatt giờ điện, tương đương 10% tổng sản lượng điện sản xuất toàn cầu năm 2015. Đây rõ ràng là thiết bị giao thông vận tải không tốn kém và thân thiện với môi trường.

Đối với những nguyên liệu như lithium hay các vật liệu hiếm khác được dùng để sản xuất ắc quy, BNEF nhận định đó sẽ không là vấn đề với dòng sản phẩm này. Nguyên nhân là đến năm 2030, ắc quy sẽ chỉ tiêu tốn ít hơn 1% tổng lượng dự trữ lithium, niken, mangan và đồng trên toàn cầu và 4% chất coban trên thế giới.

Sau năm 2030, BNEF thậm chí dự đoán ắc quy sẽ được sản xuất bằng nguyên liệu khác nhỏ, gọn nhẹ và rẻ hơn.

Dẫu vậy, thị trường dầu mỏ vẫn sẽ tồn tại trong khoảng thời gian dài trước khi các nhà sản xuất thực sự đưa được giá xe điện xuống mức bình dân cũng như giải quyết vấn đề sạc nhanh cho những chặng đường dài.

Những quốc gia đang phát triển nhe Ấn Độ hay Trung Quốc chắc chắn sẽ còn chọn xe chạy bằng xăng thay cho xe điện, đặc biệt là khi giá dầu vẫn ở mức thấp.

Thêm vào đó, dịch vụ taxi chung như Uber hay Lyft đang khiến việc sở hữu một chiếc xe ngày càng không cần thiết tại nhiều thành phố và đây có thể là yếu tố bất ổn với thị trường xe điện trong tương lai.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng việc tự động hóa xe hơi và dịch vụ taxi chung như Uber sẽ chỉ khiến nhu cầu xe điện tăng lên bởi chúng có thể tiết kiệm chi phí xăng dầu. Theo BNEF, nếu những dịch vụ trên thúc đẩy nhu cầu xe điện thì dòng sản phẩm này sẽ chiếm đến 50% tổng số xe mới bán vào năm 2040.

Hoàng Nam