"Át chủ bài" Temasek của Singapore: Mô hình quản lý công sản hiệu quả, chi hàng tỷ đô đầu tư quốc tế, trong đó có thương vụ Vinhomes
Song song với quá trình thành lập các doanh nghiệp quốc doanh trọng yếu (chế tạo, tài chính, thương mại, vận tải, đóng tàu và quốc phòng) như xưởng đóng tài Keppel, công ty vận tải đường biển Neptune Orient Lines, MND Holdings và Sheng-Li Holdings (nay là Singapore Technologies), Temasek sở hữu các khoản đầu tư của Chính phủ Singapore vào các công ty quan trọng nhất của quốc gia.
Quỹ đầu tư nhà nước lớn mạnh
Nhằm vực dậy nền kinh tế sau khi độc lập 1965, chính Phủ Singapore cũng tính toán đến việc sử dụng "quả đấm thép". Nhằm hạn chế sự manh mún nhỏ lẻ của doanh nghiệp quốc doanh, năm 1974 Temasek Holdings (Temasek) ra đời dưới sự sáng lập của Phó Thủ Tướng Ngô Khánh Thụy (Goh Keng Swee).
Temasek nắm giữ hầu hết các khoản đầu tư ban đầu vào các GLC (government-linked companies: Công ty liên kết chính phủ), kiểm soát độc quyền đối với các ngành công nghiệp chính của địa phương như vận tải biển, tiện ích công cộng, viễn thông và trong các GLC thuộc lĩnh vực F&B và kỹ thuật hệ thống.
Temasek khác với các quỹ đầu tư quốc gia. Những quỹ này sử dụng các khoản dự trữ bằng tiền mặt, còn Temasek được thành lập để quản lý danh mục đầu tư, đầu tư các quỹ của cổ đông và gây quỹ để phát triển danh mục đầu tư.
Trong giai đoạn đầu, Temasek thu được lợi nhuận tài chính từ việc tư nhân hóa tài sản của mình. Với tư cách là cổ đông chi phối của các GLC lớn cùng với sự hỗ trợ của các công ty độc quyền địa phương, Temasek đã bỏ vốn vào 36 khoản đầu tư ban đầu bao gồm các công ty trọng yếu của quốc gia như các công ty vận tải biển (NOL, Keppel, Sembawang), một ngân hàng (DBS Bank) và các tập đoàn kỹ thuật hệ thống (Singapore Technologies, Singapore Telecom)…
Temasek chỉ giữ lại các khoản đầu tư quan trọng về mặt chiến lược, các khoản đầu tư bên ngoài được bán ra có xu hướng dành cho các công ty khởi nghiệp.
Tính đến năm 1983, danh mục đầu tư của Temasek đã tăng giá trị khoảng 840% từ 345 triệu SGD lên 2,9 tỷ đô la SGD, bao gồm 58 công ty với hơn 490 công ty con.
Temasek mang danh nghĩa là một công ty nhưng thực chất đã trở thành cơ quan quản lý các tài sản quốc gia hiệu quả và mô hình đáng để học tập của nhiều nước đang phát triển trong việc quản trị công sản.
Tái cơ cấu mạnh mẽ khi vợ ông Lý Hiển Long làm CEO
Nhưng Temasek chỉ thực sự bắt đầu có những thay đổi lớn từ sau khi bà Hồ Tinh (Ho Ching) được bổ nhiệm năm 2002. Việc bổ nhiệm này từng dấy lên lo ngại trên các phương tiện truyền thông quốc tế về tính độc lập quản trị của Temasek khi CEO sắp tới của công ty là vợ của Thủ tướng Lý Hiển Long.
Sau khi nhậm chức, bà Hồ Tinh bắt đầu thay thế các giám đốc và quản lý hàng đầu của Temasek. Một hội đồng quản trị mới gồm mười giám đốc đã được thành lập và 11 quản lý cấp cao được bổ nhiệm, mỗi người điều hành một bộ phận theo các tuyến chức năng.
Việc tái cơ cấu này không giới hạn người trẻ lên vị trí quản lý cấp cao. Lao động có trình độ cao đã được tuyển dụng trong toàn công ty. Đến năm 2003, phần lớn nhân viên đều ở độ tuổi 35 trở xuống.
Lực lượng lao động mới đã thực hiện những thay đổi chiến lược trong đầu tư của công ty từ duy trì tài sản quốc gia sang tạo ra nguồn lợi tài chính quốc tế và xóa bỏ hình ảnh của công ty như một công cụ "nhàm chán" và "bí mật" của Nhà nước Singapore.
Dưới sự lãnh đạo của bà, Temasek đã trở thành nhà đầu tư quốc tế năng nổ. Để đạt được danh tiếng này, Temasek đầu tư ồ ạt cho việc giành các cổ phần đáng kể trong các công ty lớn bên ngoài Singapore, cụ thể là các công ty có lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ và khả năng lãnh đạo tốt.
Temasek khởi động chiến lược quốc tế của mình bằng cách hướng tới một số ngân hàng, đầu tiên là gần Singapore, sau đó là ở Anh và Mỹ. Cụ thể, Temasek đã mua cổ phần kiểm soát tại hai ngân hàng Indonesia là Bank Danamon và BII Bank, với giá lần lượt là 337,5 triệu USD và 530 triệu USD.
Sau đó, Temasek lần lượt mua lại 6% và 4% của China Construction Bank và Bank of China với giá 9,3 tỷ USD và 5,4 tỷ USD.
Tháng 6/2020, một nhóm nhà đầu tư do quỹ đầu tư Kohlberg Kravis Roberts (KKR, Hoa Kỳ) đứng đầu, trong đó có quỹ đầu tư Temasek đã hoàn tất giao dịch mua lại hơn 200 triệu cổ phiếu VHM của Vinhomes thông qua giao dịch thỏa thuận.
Tổng giá trị giao dịch lên tới 15.100 tỷ đồng, tương đương 650 triệu USD. Trong đó, số tiền riêng Temasek chi ra là 200 triệu USD
Với tỷ lệ nắm giữ sau giao dịch là 6% cổ phần, nhóm nhà đầu tư ngoại này đã trở thành cổ đông lớn (nắm trên 5% vốn) của Vinhomes.
Lĩnh vực rót vốn của Temasek không bị giới hạn và vươn tới nhiều quốc gia. Temasek đã tập trung đầu tư vào các thị trường mới nổi và các ngành mới hơn, bao gồm giao thông vận tải và công nghiệp, khoa học đời sống và kinh doanh nông nghiệp, giáo dục và điện thoại di động.
Theo báo cáo tài chính vào tháng 3/2020, giá trị danh mục đầu tư ròng Temasek đạt 306 tỷ đôla Singapore, tương đương 214 tỷ USD (khoảng 5 triệu tỷ đồng). Temasek cũng là một trong số ít các công ty được xếp hạng AAA theo đánh giá của Standard & Poors và Moody's.
Tuy nhiên, những khoản đầu tư của Temasek đã gây ra nhiều tranh cãi về chính trị. Việc Temasek mua lại 42% cổ phần của Tập đoàn Shin vào năm 2007, sở hữu bản quyền phát sóng quan trọng ở Thái Lan từ cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, đã gây ra sự phẫn nộ phổ biến ở Thái Lan về việc bán các nguồn tài nguyên quốc gia.
Cùng năm đó, khoản đầu tư vào Optus, một công ty dịch vụ công nghệ với các hợp đồng quốc phòng của Úc làm dấy lên lo ngại quốc tế rằng Temasek là một phương tiện chính trị.
