Uber vừa thua kiện tại Anh: Bị đồng hóa thành taxi truyền thống, phải trả lương và phúc lợi cho lái xe

Tuyên bố của Uber về việc các lái xe chỉ là người cộng tác theo hợp đồng - thay vì các nhân viên chính thức để được hưởng quyền lợi vào ngày nghỉ - đã bị một tòa án tại Anh bác bỏ vào ngày thứ Sáu vừa qua. Phán quyết này có thể sẽ ảnh hưởng đến hàng loạt các công ty đang dựa vào mô hình người làm tự do.

Tòa án này phán quyết rằng hai lái xe đang hoạt động của Uber, là các nhân viên chính thức của dịch vụ gọi xe này, vì vậy họ sẽ được hưởng thu nhập từ việc làm thêm giờ và đảm bảo thu nhập tối thiểu. Uber cho biết họ đã có kế hoạch kháng cáo.

Một chiến thắng tác động mạnh mẽ đến Uber

Trong khi phán quyết này có thể sẽ ảnh hưởng đến khoảng 30.000 lái xe Uber, nó cũng có tác động đến hơn 100.000 cộng tác viên độc lập trong nền kinh tế “gig economy” (nền kinh tế thuê mướn ngắn hạn) của Anh, khi mọi người làm hàng loạt công việc với rất ít sự bảo vệ và chỉ có một vài quyền lợi nhỏ.

Những việc làm như vậy, thường dựa trên các ứng dụng kết nối dịch vụ cho mọi thứ từ giao hàng thực phẩm cho đến chăm sóc sức khỏe, đã nổi lên khi Internet giúp loại bỏ liên kết giữa những công việc này và chỗ làm việc truyền thống.

“Phán quyết dành cho Uber sẽ làm sáng tỏ nhiều thuật ngữ khó hiểu về nền kinh tế gig economy, vốn đang trở nên thiếu kiểm soát.” Guglielmo Meardi, giám đốc Bộ phận Nghiên cứu Quan hệ tại trường Kinh doanh Warwick, cho biết. Ông cho biết phán quyết này sẽ thúc đẩy cuộc tranh luận về việc làm thế nào để điều chỉnh các hình thức mới của việc ký kết hợp đồng.

Phán quyết này cũng có thể khuyến khích các lái xe của Uber tại các quốc gia khác hành động tương tự để được công nhận như các nhân viên. Trước đây, Uber đã luôn chống lại các nỗ lực này khi điều đó sẽ làm gia tăng đáng kể chi phí hoạt động cũng như đi ngược lại mô hình kinh doanh và bản sắc của mình. Khả năng cung cấp các chuyến đi rẻ hơn đã trở thành căn nguyên cho thành công và sự hấp dẫn của hãng này.

Có trụ sở tại San Francisco, California, Uber tự mô tả bản thân như một công ty công nghệ, giúp kết nối các lái xe làm việc tự do với những người cần các chuyến xe.

Jo Bertram, tổng giám đốc khu vực của Uber, lập luận rằng hàng nghìn lái xe muốn được làm tự do và trở thành ông chủ của chính mình. Vào tháng Sáu vừa qua, công ty đã công bố một bản khảo sát cho thấy 68% lái xe của Uber không chạy xe một lượng giờ nhất định trong tuần, và 41% lái xe thiết lập giờ làm việc dựa trên cách họ thu xếp cuộc sống như thế nào.

“Đa số các lái xe sử dụng ứng dụng Uber muốn duy trì sự tự do và linh hoạt để có thể lái xe bất cứ khi nào và lúc nào mà họ muốn.” Bertram cho biết trong tuyên bố của mình.

Uber cho biết phán quyết này chỉ áp dụng cho hai lái xe trong phiên tòa, cho dù theo các chuyên gia, nếu trở thành tiền lệ, trong tương lai nó có thể giúp hình thành các quy định cho cả công ty và những ngành công nghiệp đang chủ yếu dựa vào lao động tự do. Leigh Day, hãng luật đã tham gia vụ kiện cho biết, các lái xe khác của Uber cũng có thể sử dụng vụ kiện này – như một tiền lệ - để đòi hỏi được công nhận họ cũng là những nhân viên chính thức.

Luật sư Nigel Mackay, người đại diện cho các lái xe, cho biết ông rất hài lòng khi tòa án đã công nhận việc các thân chủ của ông đòi hỏi những quyền lợi cơ bản của người lao động.

“Các lái xe Uber thường phải làm việc trong nhiều giờ chỉ để kiếm đủ tiền trang trải cho các chi phí sinh hoạt cơ bản của họ.” Ông cho biết. “Chính công việc được thực hiện bởi các lái xe này đã cho phép Uber trở thành một công ty toàn cầu có giá trị nhiều tỷ USD như hiện nay.”

Và đối với toàn bộ nền kinh tế tự do gig economy

Trước đó, một nỗ lực riêng rẽ khác để các lái xe Uber được công nhận như các nhân viên đã thất bại tại Mỹ. Vào tháng Tám vừa qua, một thẩm phán liên bang đã bác bỏ nỗ lực của Uber nhằm dàn xếp vụ kiện của các lái xe, khi họ cho rằng công ty này đang lợi dụng họ bằng cách xem họ như các cộng tác viên độc lập thay vì nhân viên chính thức. Thời điểm đó, Uber dự định chi ra 100 triệu USD để dàn xếp với khoảng 380.000 lái xe.

Trong khi các công ty lập luận rằng, hệ thống những công việc tự do trong nền kinh tế gig economy đang mang lại những lợi ích về phong cách sống cho những người muốn tự do chọn lựa nơi làm việc cũng như giờ làm việc, đồng thời các công ty cũng đang tránh né được nhiều chi phí liên quan đến việc thuê mướn các nhân viên toàn thời gian.

Sean Nesbitt, một đối tác trong nhóm chuyên về các vụ kiện việc làm tại hãng luật quốc tế Taylor Wessing, ước tính rằng phán quyết của tòa án Anh sẽ làm Uber tiêu tốn hàng triệu USD mỗi năm cho các chi phí về ngày nghỉ và lương hưu. Nó thậm chí còn tốn kém hơn khi công ty phải đảm bảo một mức lương tối thiểu hay lương truy lĩnh, cho mỗi lái xe.

“Phán quyết của tòa đối với Uber hôm nay không phải là sự kết thúc – nó là kết thúc của sự khởi đầu.” Ông Nesbitt cho biết. “Nó sẽ đóng một vai trò quan trọng trong cuộc tranh luận về nền kinh tế gig và gần như chắc chắn sẽ bị kháng cáo, vì 3 lý do: tác động đáng kể đến yếu tố kinh tế, nó sẽ tác động đến hơn 100.000 người lao động tại Anh trong các ngành công nghiệp có liên quan, và các nhà hoạch định chính sách cũng đang rất quan tâm đến mô hình kinh tế này.”

Thủ tướng Anh, bà Theresa May đã ra lệnh thực hiện nghiên cứu về các tác động của nền kinh tế gig economy và các cơ quan thuế đang tăng cường cho lực lượng thực thi của họ.