Thời huy hoàng của Jared Kushner

George W Bush tuyên bố nhiệm vụ đã hoàn thành ở Iraq ngay trước khi cuộc chiến đó sa lầy và "lao thẳng xuống vực". Jared Kushner, con rể Tổng thống Donald Trump, vừa đánh canh bạc tương tự đối với virus corona.

Kinh tế Mỹ sẽ lại “khởi sắc vào khoảng tháng Bảy”, ông Kushner hứa với Fox News. Cách chính quyền của Tổng thống Trump xử lý dịch bệnh đã là “một câu chuyện thành công”, Kushner tuyên bố. “Chúng tôi đã đạt đến tất cả các cột mốc cần thiết”.

Có thể ông Kushner nắm giữ được một số thông tin mà người khác không biết - ví dụ như một loại vắc xin đột phá hoặc một liệu pháp mới. Nếu thất bại trong việc phát triển những thứ đó, các cột mốc của Mỹ không phải là thứ mà các nước khác nên bắt chước theo đuổi.

Edward Luce cho rằng những nhận định mà con rể Tống thống Trump đưa ra là quá vội vàng. Ảnh: Reuters

Chỉ chiếm hơn 5% dân số thế giới, nhưng với số người chết vì Covid-19 tại đây lên đến 60.000, tức hơn một phần tư toàn cầu. Một phần ba số ca nhiễm của thế giới cũng là công dân Mỹ. Bốn mươi hai quốc gia có tỷ lệ xét nghiệm trên đầu người cao hơn so với Mỹ - ở nhiều nơi tỷ lệ này cao hơn gấp nhiều lần.

Một số quốc gia khác, đặc biệt là Bỉ, Italia, Tây Ban Nha, Anh, Pháp, Thụy Điển và Thụy Sĩ, có tỷ lệ tử vong cao hơn. Tuy nhiên, Mỹ đang trên đường bắt kịp với hầu hết các nước này. Phải mất hai tháng để Mỹ đi từ ca nhiễm bệnh đầu tiên vào cuối tháng 1 đến 1.000 ca tử vong vào cuối tháng ba. Từ đó, họ “chỉ” mất 15 ngày để đạt mốc 10.000 người chết. Và trong ba tuần kể từ đó, Mỹ đã mất hơn 50.000 người. Đường cong của Mỹ vẫn chưa có dấu hiệu đi xuống. Bây giờ không phải là thời điểm tốt để tuyên bố chiến thắng dịch bệnh.

Ông Kushner đã nghĩ gì? Ông đang nói chuyện cho một đối tượng duy nhất lắng nghe: Tổng thống Mỹ. Ông Trump đang khuyến khích các bang của Mỹ mở cửa trở lại. Một số bang, như Texas, Florida, Tennessee và Nam Carolina, đang dỡ bỏ các hạn chế về phong toả. Đây là một chiến lược ẩn chứa rủi ro cao.

Giữa tuần này, số ca dương tính với Covid-19 ở Florida - 33.000 ca - đã nhiều hơn so với tổng số ca mắc bệnh trên toàn quốc ở thời điểm khi ông Trump bắt đầu tuyên bố đóng cửa biên giới với châu Âu. Texas cũng lâm vào hoàn cảnh tương tự như vậy. Cả hai bang lớn của Mỹ đều có tỷ lệ xét nghiệm trên mức trung bình của cả nước.

Các dấu hiệu đang cho thấy virus dịch chuyển và tiến về phía nam từ ổ dịch lớn nhất ở Mỹ trên bờ biển phía đông. Một đợt bùng phát dịch mới sẽ gây tổn hại nhiều hơn cho nền kinh tế của các bang so với việc đóng cửa cho đến khi các hệ thống kiểm tra và truy tìm của họ đạt đến một chuẩn mực tối thiểu nào đó.

Khi tin tức về virus corona bắt đầu lan rộng ra khỏi Trung Quốc vào đầu tháng 1, Nhà Trắng của ông Trump chia thành hai phe. Phía diều hâu, dẫn đầu bởi Peter Navarro, Cố vấn thương mại của Tổng thống, đưa ra những lý lẽ ủng hộ những biện pháp hạn chế khắc nghiệt. Đến cuối tháng, họ đã thành công trong việc thuyết phục ông Trump ngừng các chuyến bay từ Trung Quốc.

Phe của ông Kushner, bao gồm cả Steven Mnuchin, Bộ trưởng Bộ Tài chính, cho biết ảnh hưởng của virus corona đã bị thổi phồng và phản ứng thái quá sẽ làm hỏng triển vọng tái cử của ông Trump.

Trong phần lớn thời gian, phe của ông Kushner đã chiếm thế thượng phong - như hiện tại. Ông Trump không thực hiện thêm các bước bổ sung quan trọng nào trong gần sáu tuần sau lệnh cấm bay đối với Trung Quốc. Điều này bất chấp việc Bắc Kinh đã hủy bỏ một số lễ kỷ niệm năm mới Âm lịch, vốn là một dấu hiệu rõ ràng về sự hoảng loạn của họ đối với mức độ lây lan nhanh chóng của căn bệnh này. Nói cách khác, nhóm diều hâu Trung Quốc đã đúng ngay từ đầu.

Tờ Financial Times đã gọi những quốc gia phủ nhận mối đe dọa dịch bệnh - đặc biệt là Brazil và Belarus - là “Liên minh đà điểu”. Ông Kushner đứng đầu phe "đà điểu" trong Nhà Trắng.

Ông cũng là hiện thân của những nước cờ sai lầm của Nhà Trắng trong công cuộc phòng chống dịch bệnh. Mặc dù không có kinh nghiệm về việc đối phó với đại dịch, ông Kushner đã chịu trách nhiệm lãnh đạo một đội đặc nhiệm phản ứng virus corona trong bóng tối, qua mặt những người chính thức do Phó Tổng thống Mike Pence dẫn đầu.

Như cách ông đã làm với kế hoạch hòa bình Trung Đông “bị chết yểu” của mình, ông Kushner đã tuyển dụng những người bạn kinh doanh - và các chuyên gia tư vấn của McKinsey. Thay vì điều phối việc cung cấp cho các bang theo nhu cầu, ông Kushner cho biết các nguồn lực liên bang của Mỹ “là dự trữ riêng của chúng tôi”, không phải là tài sản của các bang. Không rõ ai là người được coi là “chúng tôi” ở đây. Rốt cuộc, chính các bang gộp thành liên bang Hoa Kỳ.

Thế giới đang đối phó với một nước Mỹ khác với nước Mỹ mà chúng ta biết trước đây. Các nhà lãnh đạo nước ngoài - và thống đốc các bang của Mỹ - muốn gây ảnh hưởng đến Tổng thống phải thông qua gia đình. Điều này bao gồm cả Trung Quốc, nơi coi ông Kushner là “tâm điểm đáng lưu ý” của họ.

Những kênh thông tin liên lạc như vậy từng chỉ có trong những cuốn sách về quy tắc hành xử ở những nơi như châu Phi cận Sahara. Covid-19 đã đúc kết hình thái hoàn chỉnh của quá trình lao dốc của Washington về phía chủ nghĩa gia trưởng. Lời của gia đình cầm quyền có sức nặng hơn khoa học. Vì bây giờ nước Mỹ phải sống với chính phủ của nhà Trump, bởi nhà Trump và vì lợi ích nhà Trump.

(Edward Luce là Biên tập viên và Nhà bình luận chuyên về thời sự Mỹ của Financial Times. Ông cũng là tác giả của nhiều cuốn sách được đánh giá cao về tình hình nước Mỹ).

Theo Chu Quang