Tại sao Nga bán Alaska cho Mỹ với mức giá rẻ mạt?
21/04/2014 14:30 PM
|
1,5 triệu ha đất bán với giá 7,2 triệu USD, tức chỉ khoảng 4,74 USD cho 1km2.
Nội dung nổi bật:
- Thế kỷ 19, Alaska từng là một trung tâm buôn bán sầm uất, nơi nhiều tàu thuyền và nhà máy được xây dựng. Công ty Nga-Mỹ RAC là đơn vị đã 'thuộc địa' hóa mạnh mẽ vùng đất này trong nửa đầu thế kỷ 19, thu lợi lớn từ lông và da rái cá biển, lợi nhuận cao điểm đến 1000%. Chính quyền của Nga hoàng nhận nhiều ghế cổ đông và thu thuế lớn từ RAC.
- Sau khi nguồn rái cá cạn kiệt, cộng với sự yếu kém và tham lam của lãnh đạo công ty, RAC đi xuống dù được bàn giao cho chính phủ Nga hoàng. Đồng thời chiến tranh Crimea nổ ra, Nga phải đối địch với Anh, Pháp và Thổ Nhĩ Kỳ. Trước tình cảnh đó, Nga đã bán Alaska cho Mỹ với giá rẻ mạt, 7,2 triệu USD vào ngày 30/3/1876.
- Sau khi mua Alaska, Mỹ kiếm lợi lớn từ nguồn mỏ vàng và khoáng sản. 50 năm sau khi mua Alaska, số tiền kiếm được đã gấp 100 lần tiền bỏ ra. Alaska là bang có diện tích lớn nhất nước Mỹ và mật độ dân cư thưa nhất.
Alaska ngày nay là một bang của Mỹ, nằm ở tây bắc của lục địa Bắc Mỹ. Alaska giáp với Canada ở phía đông, giáp với Bắc Băng Dương ở phía bắc, và giáp với Thái Bình Dương ở phía tây và phía nam, đối diện với Nga qua eo biển Bering.
Năm 1876, Nga đã bản lãnh thổ Alaska cho Mỹ với giá 7,2 triệu USD. Chỉ mất 50 năm sau, người Mỹ đã kiếm lại số tiền cao hơn mức đó 100 lần. Làm thể nào mà các lãnh đạo Nga lại lựa chọn từ bỏ miếng đất béo bở này? Các tóm tắt ngắn sau đây sẽ cho thấy câu chuyện lộn xộn của việc mua bán Alaska vào thời điểm đó.
Một bản kiến nghị kêu gọi sáp nhập Alaska của Nga hiện đang được đăng tải trên website chính thức của Nhà Trắng, Mỹ. Đơn kiến nghị này đã thu thập được hơn 35.000 chữ kỹ.
Cho đến thời điểm này, vẫn có nhiều người nghĩ rằng người Mỹ hoặc đã ăn cắp Alaska từ Nga, hoặc thuê nó và không trả lại. Mặc dù có những câu chuyện được kể lại và lưu truyền rộng rãi, nhưng việc mua bán này là có thật và cả hai có những lý do hợp lý để thực hiện điều đó.
Alaska trước khi bị bán
Vào thế kỷ 19, vùng Alaska của Nga là một trung tâm thương mại quốc tế. Tại thủ phủ của Alaska, Novoarkhangelsk (nay được gọi là Sitka), các thương nhân buôn bán các loại vải Trung Hoa, trà và thậm chí cả đá lạnh, loại sản phẩm cung ứng cho miền nam nước Mỹ trước khi phát minh ra tủ lạnh.
Tại đây, tàu thuyền và nhà máy được xây dựng, than đá được khai thác. Người dân khi đó đã biết về việc khu vực này có trữ nhiều vàng. Bán mảnh đất này đi có vẻ như là chuyện điên rồ.
Các thương nhân người Nga đã khai thác ở Alaska ngà hải mã (sản vật đắt đỏ như ngà voi) và lông rái cá biển vô cùng giá trị, mua từ người dân bản địa thuộc khu vực này. Việc trao đổi này được Công ty Nga-Mỹ tiến hành (Russian-American Company - RAC).
Công ty RAC chuyên buôn bán da lông thú, được thành lập vào thế kỷ 18 bởi những nhà mạo hiểm - là các doanh nhân Nga, các du khách gan dạ và các nhà doanh nghiệp. Công ty này kiểm soát tất cả các mỏ và khoáng sản của Alaska, nó có thể độc lập tham gia vào hiệp định thương mại với các nước khác, nó có cờ riêng và loại tiền tệ riêng.
Những đặc quyền này được chính phủ hoàng gia Nga công nhận. Chính phủ không chỉ thu lượng thuế lớn từ công ty, mà còn sở hữu một phần lớn công ty - các Nga hoàng và thành viên trong hoàng tộc là các cổ đông của RAC.
"Pizarro Nga"
Lãnh đạo của RAC là vị thương gia tài năng Alexander Baranov.
Ông đã cho xây dựng trường học, nhà máy và dạy dân bản địa trồng củ cải và khoai tây, xây dựng các pháo đài và nhà máy đóng tàu, mở rộng việc buôn bán rái cá. Baranov tự gọi mình là "Pizarro Nga". Ông yêu quý mảnh đất Alaska không chỉ vì chiếc ví tiền của ông, mà còn bởi trái tim của mình - ông kết hôn với con gái của một tộc trưởng bản xứ người Aleut. Dưới thời Baranov, RAC mang về doanh thu khổng lồ: hơn 1.000% lợi nhuận.
Từ năm 1804 đến năm 1867, Novoarkhangelsk đổi tên thành New Archangel, trên đảo Baranof tại quần đảo Alexander, (tưởng nhớ công ơn của Alexander Baranov, một nhóm quần đảo chạy dài 300 dặm Anh ngoài khơi duyên hải đông nam Alaska mang tên ông), trở thành thủ phủ của Alaska.
Khi Baranov già và nghỉ hưu, người thay thế ông là trung úy hải quân Hagemeister, người này mang theo các nhân viên mới và các cổ đông mới của mình từ quân đội. Từ đó, ông quyết định rằng chỉ sĩ quan hải quân mới được quyền lãnh đạo công ty. Người đàn ông đó nhanh chóng chiếm đoạt lợi nhuận kinh doanh, nhưng đồng thời cũng hủy hoại công ty.
Lợi nhuận bẩn thỉu
Các thành viên mới tự thưởng cho mình mức lương trên trời - các cán bộ nhận lương vào khoảng 1.500 rúp mỗi năm (ngang mức lương bộ trưởng và các thượng nghị sĩ), còn người đứng đầu công ty nhận lương đến 150.000 rúp.
Họ mua lông rái cá từ người dân địa phương với một nửa mức giá. Kết quả là, trong 20 năm sau đó, người Eskimo và người Aleut đã giết gần hết số rái cá biển, lấy đi khỏi Alaska phần lợi nhuận béo bở nhất của mảnh đất này. Người dân bản địa đã nổi dậy và bị tàu quân sự Nga bắn vào các làng ven biển.
Các nhân viên bắt đầu tìm kiếm các nguồn lợi kinh doanh khác. Việc buôn bán đá lạnh và trà bắt đầu. Thế nhưng, với suy nghĩ hạn hẹp, họ không thể tổ chức công ty một cách hợp lý và mức lương bắt đầu sụt giảm đến mức khó tưởng tượng nổi. RAC được chuyển giao cho nhà nước trợ cấp - khoảng 200.000 rúp mỗi năm, nhưng điều này cũng không thể cứu được công ty này.
Sau đó cuộc chiến tranh Crimea nổ ra, Anh, Pháp và Thổ Nhĩ Kỳ cùng chống lại Nga. Trước sức ép từ nhiều phía, Nga khó lòng bảo vệ được Alaska. Các tuyến đường biển được kiểm soát bởi tàu của các đồng minh. Ngay cả những khách hàng tiềm năng đến khai thác vàng cũng lo sợ Anh sẽ chặn ở Alaska và Nga sẽ phải rời đi mà không có được thứ gì.
Liên quân Pháp - Anh - Áo và Ý bao vây Sevastopol.
Căng thẳng giữa Moscow và London gia tăng, trong khi mối quan hệ với chính quyền Mỹ lại ấm hơn bao giờ hết. Cả hai bên gần như đã cùng đưa ra ý tưởng bán Alaska. Bởi vậy sau đó Baron Eduard de Stoeckl, đặc phái viên Nga tại Washington, thay mặt Nga hoàng, đã mở cuộc hội đàm với Ngoại trưởng Mỹ William Seward .
Cờ Nga không chấp nhận việc hạ xuống
Trong khi các quan chức đang đàm phán, dư luận cả hai quốc gia phản đối mạnh mẽ thỏa thuận này. "Làm sao chúng tôi có thể cho đi mảnh đất mà mình đã nỗ lực và dành nhiều thời gian để phát triển nó, mảnh đất này là nơi vàng đã được tìm ra", các báo Nga đưa tin.
"Tại sao người Mỹ cần 'chiếc hộp băng' này và 50.000 người Eskimo hoang dã, những kẻ uống dầu cá làm bữa sáng?" báo chí Mỹ phẫn nộ hỏi lại. (Alaska được gọi là "ice box" - chiếc hộp băng).
Báo chí không đơn độc trong tình cảnh này. Quốc hội Mỹ cũng không chấp thuận việc mua bán.
Nhưng rồi ngày 30/3/1876 tại Washington, DC., các bên đã ký kết thỏa thuận bán 1,5 triệu ha đất của Nga cho Mỹ với giá 7,2 triệu USD, tức chỉ khoảng 2 cent cho mỗi mẫu đất (4,74 USD/km2) - một số tiền mang tính tượng trưng.
Cùng lúc đó thị trường trong nước Nga so sánh rằng, với diện tích chừng đó, rất nhiều vùng đất hoang ở Siberia có giá gấp 1.395 lần. Nhưng trước tình hình cấp bách khi đó, Nga đã bất chấp tất cả và làm liều.
Quá trình bàn giao chính thức được diễn ra ở Novoarkhangelsk. Các binh lính Mỹ và Nga xếp hàng cạnh cột cờ, lá cờ Nga bắt đầu được kéo xuống theo nghi thức hạ cờ tạm biệt. Tuy nhiên, lá cờ đã bị rối ở đỉnh đầu cột. Một thủy thủ đã trèo lên gỡ và ném xuống, vô tình nó lại hạ cánh ngay trên lưỡi lê. Đó là một điềm gở.
Sau đó người Mỹ bắt đầu trưng dụng các tòa nhà của thị trấn và đổi tên thành Sitka. Hàng trăm người Nga kiên quyết không đổi quốc tịch Mỹ, đã phải sơ tán lên những chiếc tàu buôn và không được trở về nhà đến tận năm sau đó. .
Một thời gian ngắn sau, vàng bắt đầu tan chảy từ "chiếc hộp băng": Cơn sốt vàng bắt đầu ở Klondike, đã mang về hàng trăm triệu đô cho Mỹ.
Alaska là bang có diện tích lớn nhất (diện tích 1.518.800 km2, gấp hai lần kích thước của bang đứng thứ hai là Texas), ít dân thứ tư và thưa dân nhất tại Mỹ. Gần một nửa cư dân của Alaska sống trong vùng đô thị Anchorage. Chiếm vị thế chi phối trong nền kinh tế của Alaska là các ngành dầu mỏ, khí thiên nhiên, và ngư nghiệp, cũng là những tài nguyên mà Alaska có trữ lượng phong phú. Du lịch cũng là một thành phần quan trọng của nền kinh tế bang.
Kiến Anh
Theo BusinessInsider
Copy link
Link bài gốc
Lấy link!
