BYD và Tesla: Số phận trái ngược của 2 hãng xe điện hàng đầu thế giới

Nếu đang cố gắng đánh giá sức khỏe của ngành xe điện toàn cầu, có thể nhìn vào hai tín hiệu trái ngược nhau từ hai nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới.

Vào ngày 1/1, BYD của Trung Quốc đã công bố rằng họ đã bán được 4,3 triệu ô tô vào năm 2024, cao hơn gần 20% so với mục tiêu đã nêu. Một ngày sau, lần đầu tiên sau hơn 1 thập kỷ, Tesla của Elon Musk báo cáo doanh số bán hàng cả năm giảm.

Những thông báo trái ngược nhau như kể trên đã nêu bật một số xu hướng chính trong lĩnh vực xe điện. Đây vốn là lĩnh vực đóng vai trò chủ chốt trong nỗ lực phi carbon hóa nền kinh tế thế giới và ngày càng quan trọng trong cuộc cạnh tranh toàn cầu về sức mạnh công nghiệp.

TRUNG QUỐC BÙNG NỔ

Vào cuối năm 2020, Trung Quốc đã phê duyệt một chiến lược theo đó doanh số bán "xe năng lượng mới" (NEV) - bao gồm cả xe hybrid cắm điện cũng như xe điện hoàn toàn - sẽ đạt 1/5 doanh số bán xe du lịch của Trung Quốc vào năm 2025. Trung Quốc đã vượt xa mục tiêu đó: Trong nửa cuối năm ngoái, doanh số bán xe NEV đã vượt doanh số bán xe động cơ đốt trong.

Lý do lớn nhất cho điều này là những tiến bộ nhanh chóng mà các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đã đạt được trong việc giảm chi phí sản xuất xe của họ. BYD, hiện đang kiểm soát hơn 1/3 thị trường xe điện và xe hybrid trong nước, có lẽ là công ty có thành tích ấn tượng nhất trên mặt trận này. Chiếc xe điện giá rẻ nhất của công ty này được bán với giá dưới 10.000 USD.

Các nhà phân tích tại Bernstein ước tính chi phí sản xuất xe điện của BYD thấp hơn 50% so với các đối thủ châu Âu, nhờ vào quy mô kinh tế, tích hợp theo chiều dọc (công ty tự sản xuất pin và các bộ phận khác) và chuỗi cung ứng địa phương mạnh mẽ (Trung Quốc chiếm ưu thế về nhiều mặt hàng và linh kiện quan trọng cho ngành xe điện).

Tesla cũng là một công ty lớn tại Trung Quốc và đã đạt được mức tăng trưởng 9% về doanh số bán hàng tại quốc gia này vào năm ngoái. Nhưng con số đó vẫn còn kém xa so với tốc độ tăng trưởng rộng hơn là gần 40% trên thị trường xe điện và xe hybrid cắm điện của Trung Quốc.

Là một công ty tiên phong gây rối loạn thị trường xe điện Mỹ, không có gì ngạc nhiên khi Tesla mất thị phần khi các nhà sản xuất ô tô khác tham gia vào xu hướng xe điện. Thị phần xe điện của Tesla tại Mỹ đã giảm xuống dưới 50% lần đầu tiên trong quý 2 năm ngoái.

Một vấn đề đau đầu khác đối với Tesla là trong khi doanh số bán xe điện vẫn đang tăng trưởng ở Mỹ thì tốc độ tăng trưởng đã chậm lại đáng kể ở thị trường quan trọng nhất của hãng. Tỷ lệ xe điện trong doanh số bán ô tô mới tại Mỹ tăng vọt từ 3,4% vào cuối năm 2021 lên gần 8% vào cuối năm 2023 - nhưng sau đó giảm xuống dưới mức đó trong hai quý tiếp theo.

Khả năng chi trả là một thách thức chính: Các nhà sản xuất ô tô đã phải vật lộn để thu hẹp khoảng cách giá giữa xe điện và xe chạy bằng xăng. Chưa kể, việc lãi suất cao hơn khiến người tiêu dùng ít muốn gánh thêm chi phí.

Tỷ lệ này thậm chí cao hơn ở Châu Âu. Xe điện chiếm gần 1/5 doanh số bán ô tô vào năm ngoái tại Anh và khoảng 1/8 doanh số bán tại EU. Nhưng doanh số bán xe điện tại EU đã giảm 6% trong chín tháng đầu năm ngoái, do ảnh hưởng của việc các chính phủ giảm trợ cấp. Hiệu ứng đó đặc biệt rõ rệt ở Đức, nơi doanh số bán hàng đã giảm hơn 1/4 trong năm tính đến tháng 10.

SỰ NỔI LÊN CỦA XE HYBRID

Từng được coi là biện pháp tạm thời vô nghĩa, xe hybrid đang dần được ưa chuộng, một phần là do lo ngại về tốc độ mở rộng cơ sở hạ tầng sạc điện.

Riêng Mỹ đã chứng kiến sự gia tăng đột biến về doanh số bán xe hybrid không cắm điện, loại xe có pin nhỏ được sạc bằng động cơ xăng và ma sát từ phanh. Doanh số bán những chiếc xe này đạt 10,6% thị trường xe hạng nhẹ của Mỹ trong quý 3 năm 2024.

Tại Trung Quốc, động lực đã tập trung vào xe hybrid cắm điện, có pin lớn hơn cho phép chúng hoạt động mà không cần sử dụng động cơ xăng trong những hành trình ngắn hơn. Doanh số bán những loại xe này đã tăng 70% so với cùng kỳ năm trước trong nửa đầu năm 2024, đạt 42% thị phần NEV của Trung Quốc.

Là nhà sản xuất xe hybrid cắm điện lớn nhất thế giới, BYD hoàn toàn có thể hưởng lợi từ xu hướng này. Năm ngoái, hãng đã bán được 2,5 triệu xe loại này - tăng 73% hằng năm, vượt xa con số 1,8 triệu xe điện thuần túy mà hãng đã bán. Tesla, với cam kết vững chắc về năng lượng pin, không nhận được lợi ích nào từ sự tăng trưởng trong doanh số bán xe hybrid.

TƯƠNG LAI RA SAO?

Mặc cho những kết quả kinh doanh thất vọng, cổ phiếu Tesla ít chịu ảnh hưởng và đã lấy lại được mức tăng vào cuối tuần, giao dịch cao hơn 70% so với mức đầu năm 2024. Điều này phần lớn là do Tesla không được định giá như một công ty ô tô thông thường.

Dẫu vậy, cũng có những dấu hiệu cho thấy rằng những con số ảm đạm gần đây của Tesla có thể là tiền đề cho những kết quả mạnh mẽ hơn trong các quý tới. Công ty có kế hoạch bắt đầu sản xuất "các mẫu xe giá cả phải chăng hơn" trong nửa đầu năm nay. Tesla cũng sẽ giành được lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ của mình nếu ông Donald Trump, như dự kiến, cắt giảm các ưu đãi thuế EV do Đạo luật Giảm lạm phát của ông Joe Biden tạo ra.

Trong khi đó, BYD có vẻ sẽ được hưởng lợi từ sự thay đổi trong thị trường xe điện Trung Quốc, khi những công ty yếu hơn đã thất bại trong bối cảnh cạnh tranh giá cả gay gắt. Nhưng triển vọng xuất khẩu của BYD và các công ty ô tô Trung Quốc khác có vẻ khó khăn hơn.

Về phần mình, phía châu Âu cũng lo lắng bảo vệ ngành công nghiệp ô tô của riêng mình. Kết quả là họ đã áp dụng mức thuế mới cứng rắn đối với ô tô điện do Trung Quốc sản xuất, với lý do ngành này đã nhận được sự hỗ trợ không công bằng của nhà nước. BYD vẫn đang hy vọng thâm nhập vào thị trường châu Âu với một nhà máy mới ở Hungary. Trên thực tế, Mỹ đã đóng cửa thị trường đối với xe điện Trung Quốc, với mức thuế 100%.

Các nhà hoạch định chính sách ở phương Tây hy vọng những biện pháp này sẽ có hiệu quả bằng cách cho các nhà sản xuất ô tô của họ thời gian để bắt kịp các đối thủ Trung Quốc. Trong khi đó, chuyên gia tư vấn ô tô Michael Dunne của Dunne Insights cảnh báo: "Tốc độ chuyển đổi giữa Trung Quốc và phần còn lại của thế giới là khác nhau".

Theo: Financial Times

Phương Linh