Biến tướng khó lường từ tiền ảo
Ông Nguyễn Hoàng Minh - Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh TP.HCM khẳng định, đến nay Ngân hàng Nhà nước chưa cấp phép cho bất cứ đơn vị nào kinh doanh tiền ảo, tiền kỹ thuật số ở Việt Nam. Nhưng thực tế là sau bitcoin, đến onecoin và nhiều đồng tiền ảo khác đã du nhập Việt Nam với các hoạt động mời chào, huấn luyện, "gala dinner" sôi động.
Hai máy ATM Bitcoin đầu tiên đã về đến Việt Nam từ đầu tháng 6 năm nay, được quay video giao dịch và đưa lên YouTube. Chúng tôi thử tìm đến cây ATM này đặt tại một quán Pizza Ý tại số 290 Lý Tự Trọng, quận 1, TP.HCM. Trong quán có một nhóm 4 người đang đứng trò chuyện và chuẩn bị mua bitcoin.
Ông Trần Huy mua bitcoin với số tiền 100 ngàn đồng. Tỷ giá bitcoin vào thời điểm mà chúng tôi thấy được trên màn hình là 1 bitcoin bằng khoảng 14.300.000 VND. Có nghĩa là với 100 ngàn đồng người đàn ông sẽ sở hữu 0,000007 Bitcoin. Một người Philippines hướng dẫn ông Trần Huy thao tác.
Sau khi nhét tờ 100 ngàn vào máy, bấm số điện thoại trên dãy số của màn hình máy ATM Bitcoin, ông Trần Huy được hướng dẫn tạo một tài khoản gọi là wallet (ví) điện tử để đựng tiền. Ông Huy được nhắc password của ví này cần được bảo mật và nếu người dùng mất password thì xem như họ mất tiền. Sau khoảng 20 phút thì người đàn ông tên Trần Huy nhận được thông báo đã giao dịch xong.
Đối với các sàn giao dịch tiền ảo thông thường (chẳng hạn dùng bitcoin), hoặc giao dịch trên ATM, người chơi ngoài việc cất trữ, thanh toán thì việc quyết định đầu tư (mua hay bán bitcoin) cũng giống như chơi vàng, chứng khoán hay forex. Dự báo mức giá sẽ lên hay xuống để ra quyết định mua, bán, hay nắm giữ. Thắng hay thua là do khả năng dự báo đúng hay sai. Như vậy, ngoài những rủi ro như gian lận, tin tặc, thì chẳng có gì đáng nói nữa.
Nhưng gần đây, trên thế giới cũng như tại Việt Nam đã xuất hiện nhiều biến tướng giống như bán hàng đa cấp, hay gọi chính xác hơn là "chơi hụi đa cấp" mà đồng tiền dùng để chơi hụi là tiền ảo.
Chị H.D là người vừa gia nhập "vương quốc" Bitkingdom hồi tháng 3 với số vốn ban đầu 5 bitcoin. Gặp chúng tôi hồi giữa tháng 6, chị khoe tài khoản của chị đã có 10 bitcoin (mỗi bitcoin tỷ giá là 17,8 triệu đồng), chưa kể chị đã rút ra 3 bitcoin để mở một cửa hàng rau sạch. Một mức lãi thật khó tưởng tượng.
Nhưng tiền lãi ở đâu ra? Chị mô tả một mô hình cho - nhận với mức lãi được ấn định mỗi ngày 1%. Nếu muốn được nhận tiền (có lãi) đầu tiên phải cho tiền (giống như đóng hụi) rồi chờ nhận tiền. Tiền nhận được (bao gồm lãi) là từ những người chơi mới. Như vậy, sàn chỉ sập khi mô hình không thu hút được thêm người chơi mới hay khi mọi người không còn tin tưởng và đều muốn rút tiền ra. Rõ ràng, một mô hình như vậy hàm chứa rủi ro rất cao. Lãi suất càng cao thì rủi ro càng cao.
Ông Trần Huy kể trên ngay sau đó được Đình Cường - một thanh niên trong nhóm - hướng dẫn cách tham gia vào một sàn đầu tư của Thái Lan. Số lượng thành viên hiển thị 45 người. Cường cho biết đó là thành viên nòng cốt. Số lượng tham gia theo chuỗi sẽ lớn hơn rất nhiều. Thủ tục tham gia khá đơn giản.
Người chơi sau khi có bitcoin thì cần hình chụp chứng minh nhân dân, số điện thoại của người chơi và hình thẻ. Cường cho biết đã đầu tư 1 bitcoin vào sàn này từ ngày 6/6 và đến 23/6 Cường có 2 bitcoin, tức lãi 100% chỉ sau 17 ngày chơi. Cường khoe mình còn được nhận hoa hồng từ việc xây dựng hệ thống (mời gọi người khác đầu tư) là 3 bitcoin. Hoa hồng trả thưởng cho xây dựng hệ thống tính theo sơ đồ nhị phân - kiểu sơ đồ trả thưởng điển hình của các công ty đa cấp.
Kết thúc cuộc trò chuyện, Cường mời tôi tới tham dự một hội thảo về "đầu tư thông minh" với giá vé 400.000 đồng. Và tôi vẫn còn nhớ chị H.D đã mời tôi tới một gala dinner nội dung tương tự với chi phí khoảng 700.000 đồng.
