Thoái vốn khỏi DNNN: Cẩn thận “cá mập” nước ngoài
Nếu không cẩn thận, Việt Nam sẽ tạo cơ hội cho doanh nghiệp nước ngoài chiếm lấy cổ phần của doanh nghiệp Nhà nước lớn, tận dụng lợi thế lao động giá trẻ và chuyển lợi nhuận về nước.
Mới đây, theo đề án tái cơ cấu Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC), Chính phủ vừa yêu cầu đơn vị này xây dựng lộ trình bán hết vốn tại 10 doanh nghiệp lớn, nơi Nhà nước đang nắm giữ phần vốn tương đương khoảng 3 tỷ USD. Danh sách thoái vốn gồm nhiều cái tên đứng đầu trong một số lĩnh vực như CTCP Sữa Việt Nam (Vinamilk), CTCP FPT, Công ty viễn thông FPT Telecom…
“Cổ phần hóa, tư nhân hóa doanh nghiệp Nhà nước luôn là chủ đề rất thú vị. Đây là vấn đề mà các nền kinh tế đang phát triển phải xử lý khi muốn chuyển lên nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị”, ông Glenn B. Maguire, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực Châu Á – Thái Bình Dương Ngân hàng ANZ – nói.
Với câu chuyện của Việt Nam, ông Glenn cho rằng, Việt Nam đang hội nhập vào những chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng chủ chốt trên toàn cầu, cùng tương tác với Hàn Quốc, Mỹ, Úc… Do vậy, nhiều tập đoàn đa quốc gia chắc chắn sẽ quan tâm tới cổ phần của các doanh nghiệp nói trên.
Xét mặt tích cực, nếu công cuộc cổ phần hóa diễn ra thành công, các công ty nước ngoài sẽ mua cổ phần của doanh nghiệp nhà nước, mang theo công nghệ, kỹ năng, trình độ sản xuất cao, nâng cao năng suất lao động…
“Nhưng mặt khác, nếu làm không tốt quá trình này, chúng ta sẽ tạo cơ hội cho doanh nghiệp nước ngoài chiếm lấy cổ phần của doanh nghiệp nhà nước lớn của Việt Nam, tận dụng lợi thế lao động giá trẻ để đầu tư, kiếm lời. Nhưng thay vì đầu tư trở lại cho nền kinh tế Việt Nam và tạo việc làm cho lao động Việt Nam, họ sẽ chuyển lợi nhuận về nước”, ông Glenn cảnh báo.
Ông Glenn lấy ví dụ về việc thoái vốn doanh nghiệp Nhà nước ở Úc vào thập niên 80 – 90 thế kỷ trước đã diễn ra với tiến trình thận trọng. Cụ thể, Nhà nước vẫn giữ lại tỷ lệ sở hữu chi phối ở mức 51%, sau đó theo dõi quá trình và thoái vốn dần dần.
Về mặt tổ chức quản lý, Úc thành lập một hội đồng rà soát về đầu tư nước ngoài, áp dụng các thông lệ quốc tế tốt nhất nhằm đảm bảo việc đầu tư của các tập đoàn đa quốc gia vào doanh nghiệp nội địa mang lại sự phát triển lành mạnh, có tầm nhìn trung hạn cũng như lộ trình đi từ từ.
Theo ông Glenn, có 3 bài học về công cuộc thoái vốn của Nhà nước:
1- Cải cách doanh nghiệp Nhà nước phải gắn với mục tiêu cuối cùng là mang lại lợi ích cho nền kinh tế;
2- Tiệm tiến, thực hiện từng bước một;
3- Nếu cổ phần hóa các ngân hàng lớn ngay từ đầu, tác động mang lại cho nền kinh tế sẽ là tác động tiêu cực.
“Tôi không có ý khuyên Chính phủ Việt Nam nên làm như Úc. Điều tôi muốn nói nên áp dụng một cách thức thoái vốn từ từ và thận trọng, không làm ngay một lúc để tránh những đổ vỡ lớn”, ông Glenn nói.
