Ngân hàng Thụy Sỹ đã làm gì và vì sao khiến cả thế giới ‘sốc’?
Không hề có những lời đồn đoán, Ngân hàng Trung ương Thụy Sỹ bất ngờ để tỷ giá đồng franc thả nổi so với các loại tiền tệ khác vào ngày hôm qua 15/1.
Ngày 15/1/2015, Ngân hàng trung ương Thụy Sỹ (SNB) đã gây "sốc" khi tuyên bố thả nổi tỷ giá giữa đồng franc và euro. Tỷ giá này vốn được áp dụng để ngăn chặn đồng nội tệ tăng giá quá cao so với đồng tiền chung châu Âu.
Trước đó Thụy Sỹ đã làm gì?
Thụy Sỹ lâu nay nổi tiếng là quốc gia có hệ thống tài chính ổn định cao (và ai cũng biết đến những ngân hàng “huyền thoại” của đất nước này). Vào năm 2011, khi châu Âu trải qua giai đoạn khủng hoảng trầm trọng nhất thì vị thế “thiên đường an toàn” đã biến Thụy Sỹ thành một hòn đảo của sự thanh bình. Tiền từ khắp mọi nơi trong khu vực châu Âu được rót vào đây bởi các nhà đầu tư cần tìm một địa điểm an toàn để cất giữ tiền của họ.
Dĩ nhiên, trong tình huống như vậy, đồng franc của Thụy Sỹ đã tăng giá trị đáng kể. Cụ thể, đầu những năm 2010, 1 franc trị giá ít hơn 0,7 euro. Tuy nhiên, đến giữa năm 2011, đồng franc gần như đã có giá trị ngang bằng với đồng euro. Đây thực sự là một bước chuyển quá lớn chỉ trong một thời gian ngắn.
Đa phần các quốc gia đều không muốn đồng tiền nước họ trở nên quá mạnh. Lý do đơn giản là bởi đây sẽ là tin xấu với những nhà xuất khẩu nội địa, hàng hoá của họ sẽ trở nên ít có tính cạnh tranh khi ra nước ngoài. Trong khi đó, Thụy Sỹ vốn được biết đến với những mặt hàng xuất khẩu giá trị cao như đồng hồ và dược phẩm. Chính vì vậy, việc tăng giá trị của đồng tiền trong trường hợp này gần như vô dụng. Ngoài ra còn có một lý do khác liên quan đến hệ thống tài chính đó là Thụy Sỹ có thể phải đón nhận dòng vốn ồ ạt từ bên ngoài chảy vào.
Chính vì vậy, mùa hè năm 2011, Ngân hàng trung ương Thụy Sỹ đã tuyên bố mức trần với tỷ giá giữa đồng euro và franc. Theo đó, đồng euro sẽ không được phép thấp hơn dưới mức 1,2/1 franc. Ngân hàng Thụy Sỹ sẽ duy trì mức trần này bằng cách in thêm tiền franc để mua euro trên thị trường nhằm đảm bảo chắc chắn tỷ giá sẽ không vượt quá mức này. Tỷ giá trần như trên đã được giữ nguyên trong vòng 3 năm qua mà không có bất cứ sự thay đổi nào.
Tuy nhiên điều gì xảy ra vào ngày 15/1/2015?
Không hề có những lời đồn đoán, Ngân hàng Trung ương Thụy Sỹ bất ngờ để tỷ giá đồng franc thả nổi so với các loại tiền tệ khác vào ngày 15/1.
Trong thông báo, Ngân hàng Trung ương Thụy Sỹ có đưa ra lời giải thích về động thái này. Tuy nhiên, điểm chính mà họ muốn nói đó là khủng hoảng năm 2011 đã qua nhưng họ dường như không tin vào tương lai của đồng euro. Cụ thể thông báo viết:
“Mức trần tỷ giá đã được áp dụng trong giai đoạn giá trị đồng franc bất ngờ tăng quá mạnh còn thị trường tài chính thì không ổn định. Đây là biện pháp đặc biệt và tạm thời để bảo vệ nền kinh tế Thụy Sỹ khỏi những mối nguy hiểm. Dù vẫn còn ở mức cao nhưng việc định giá quá cao đã bắt đầu giảm. Nền kinh tế Thụy Sỹ có thể tận dụng lợi thế này để điều chỉnh sang bối cảnh mới.
Gần đây, sự khác biệt giữa chính sách tiền tệ của các quốc gia lớn ngày càng gia tăng. Đồng euro đã sụt giảm đáng kể so với đồng đôla Mỹ và điều này khiến đồng franc cũng trở nên yếu hơn so với đồng đôla. Trong trường hợp như vậy, SNB quyết định loại bỏ trần tỷ giá là điều đúng đắn”.
Trong thông báo gửi đến các khách hàng, chuyên gia về tiền tệ là Kit Juckes giải thích rằng SNB đã nhận ra việc cố mua thật nhiều euro để hạn chế đà tăng của franc là vô ích.
Hơn nữa, Ngân hàng Trung ương châu Âu đang tiến rất gần đến chương trình nới lỏng định lượng – động thái gây nhiều áp lực giảm giá lên đồng euro và kéo theo đó là chi phí ngày càng tăng đối với SNB.
Tuy nhiên, cũng sẽ không có chuyện Thụy Sỹ “khoanh tay đứng nhìn” trong thời gian tới. Dưới đây là lời giải thích của Juckes:
“SNB không ‘từ bỏ’, họ chỉ thay đổi chiến thuật mà thôi. Sau cùng, khách hàng của các hãng đồng hồ xa xỉ Thụy Sỹ có nhiều khả năng ở Bắc Kinh hay Thượng Hải hơn là ở Paris hay London. SNB sẽ thấy tác động của chính sách tỷ giá mới có tác động như thế nào tới bất kỳ ai muốn giữ tiền bằng đồng franc. SNB hy vọng rằng tỷ giá EUR/CHF sẽ sớm lại quay trở lại mức 1,2 như ban đầu".
Vì sao cả thế giới “sốc”?
Bất kể khi nào thị trường có biến động quá lớn, thế giới đều phải chứng kiến cảnh vô số người mất hàng tấn tiền. Trong trường hợp này, các quốc gia thuộc châu Âu phải gánh chịu hậu quả nặng nề hơn cả. Lý do là bởi người dân khu vực này có rất nhiều khoản vay thế chấp bằng đồng francs. Và như vậy, với chính sách mới các khoản thế chấp này sẽ trở nên đắt đỏ hơn gấp nhiều lần.
Đáng ngại hơn, cú sốc này đến vào thời điểm thị trường tài chính đang trải qua mức độ biến động lớn chưa từng thấy. Giá hàng hoá sụt giảm vốn dĩ đã gây ra rất nhiều tổn thất. Và hiện tại, hệ thống lại đang chịu nhiều áp lực hơn nữa.
Vân Đàm
