Người trẻ Trung Quốc tằn tiện, chọn nhà ăn công cộng để tiết kiệm tiền, có người còn vào chùa ở
“Tiêu dùng ngược” và “nền kinh tế keo kiệt” hiện là cụm từ thông dụng trên mạng xã hội, phản ánh cách những người trẻ thích nghi trong một thời đại kinh tế mở rộng.
Zhang Ru, 24 tuổi, vốn không phải khách hàng mục tiêu của nhà ăn cộng đồng Thượng Hải. Sạch sẽ và sáng sủa, nơi đây chỉ chuyên phục vụ đối tượng người lớn tuổi với những bữa ăn rẻ tiền như bắp cải xào hay thịt ba chỉ om.
Thế nhưng, trong năm qua, nhà ăn cộng đồng đã trở thành nơi mà Zhang Ru thường xuyên lui tới. “Ăn ở đây mang lại cho tôi giá trị tốt hơn. Nó giúp tôi giữ hóa đơn thực phẩm dưới 100 nhân dân tệ (14 USD) mỗi ngày”, cô nói thêm.
Zhang, Thế hệ Z, chính là nỗi ám ảnh của các nhà tiếp thị cũng như hoạch định chính sách. Theo một nghiên cứu chung được công bố năm nay bởi Viện Nghiên cứu Truyền thông Tsinghua-Nikkei, những người này chiếm 18,4% trong tổng số 1,4 tỷ dân, nắm giữ chìa khóa tiêu dùng trong tương lai song lại đang phải đối mặt với gánh nặng tài chính. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi từ 16 đến 24 ở mức 15,3% trong tháng 2, cao hơn nhiều so với mức trung bình toàn quốc là 5,3%.
Thói quen Gen Z và những áp lực trên sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế Trung Quốc. “Tiêu dùng ngược” và “nền kinh tế keo kiệt” hiện là cụm từ thông dụng trên mạng xã hội, phản ánh cách những người trẻ thích nghi trong một thời đại kinh tế mở rộng, nơi chi tiêu hợp lý dần trở thành xu hướng.
Biao Xiang, nhà nhân chủng học nghiên cứu về Trung Quốc tại Viện Max Planck, Đức, cho biết không nên hiểu lầm đây giống như các phong trào chống tiêu dùng ở phương Tây. “Ở Trung Quốc, điều đó bị thúc đẩy bởi cảm giác không chắc chắn về tương lai, cảm giác nghi ngờ và vỡ mộng sâu sắc về lời hứa được đưa ra từ khi họ còn trẻ”, ông nói.
Sợ hãi và thất vọng thể hiện theo nhiều cách khác nhau, trong đó có việc người tiêu dùng lùng sục khắp các nền tảng thương mại điện tử để tìm giảm giá. Nghiên cứu của Tsinghua-Nikkei về thói quen Gen Z, trích dẫn một cuộc khảo sát của nền tảng truyền thông xã hội Trung Quốc Soul, cho biết trong lễ hội mua sắm Ngày Độc thân, 43,4% khách hàng quyết định xuống tiền với mục đích rõ ràng.
Tiết kiệm là xu hướng chính cho năm 2024. Julienna Law, biên tập viên Jing Daily, nhận xét: “Với sự gia tăng của nền kinh tế keo kiệt, các hoạt động như ăn uống tại căng tin cộng đồng hay mua sắm tại các cửa hàng đồ ăn giảm giá đã trở thành chiến lược”.
Đối với Catherine Lin, người làm việc tại một nhà sản xuất pin mặt trời ở thành phố phía đông Ninh Ba, việc săn hàng giá rẻ bao gồm cả bánh ngọt.
“Tôi thích bánh ngọt nhưng không thường xuyên mua vì chúng đắt tiền”, Lin nói và cho biết đang sử dụng dịch vụ đặt đồ bí ẩn Too Good to Go để tiết kiệm được 20 đến 30 nhân dân tệ. Một miếng bánh giờ chỉ có giá 15,9 nhân dân tệ thay vì 37 nhân dân tệ.
Theo Nikkei, chi tiêu hộ gia đình vẫn chậm chạp do sự phục hồi không đồng đều. Tăng trưởng doanh số bán lẻ chỉ còn 5,5% so với cùng kỳ trong hai tháng đầu năm 2024, giảm từ mức 7,4% trong tháng 12.
Yong Chen, chuyên gia về kinh tế du lịch tại Trường Kinh doanh Khách sạn EHL ở Thụy Sĩ, cho biết: “Điều đáng chú ý là sự suy thoái trong tiêu dùng ảnh hưởng sâu rộng đến nền kinh tế. Nhiều người đặt hàng mang đi hơn là đi ăn ngoài vì nó rẻ hơn và tiện lợi hơn”.
Sự thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng đã và đang thay đổi thị trường. Sự nổi lên của Pinduoduo là bằng chứng. Công ty này nổi tiếng với các sản phẩm giá rẻ và hiện đang thách thức sự thống trị của Tập đoàn Alibaba.
Báo cáo của Tsinghua-Nikkei về Gen Z lưu ý 59% ưa chuộng các thương hiệu sản xuất trong nước, so với 11,8% thích nhãn hiệu nước ngoài. Tập đoàn Kering, nơi quản lý hàng loạt tên tuổi thời trang lớn, tháng trước đã đưa ra cảnh báo về lợi nhuận, đồng thời đổ lỗi cho doanh số bán hàng sụt giảm mạnh tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
“Thay vì trực tiếp tung ra các sản phẩm nhắm đến người tiêu dùng có ngân sách tiết kiệm, các thương hiệu xa xỉ đang hợp tác với các thương hiệu có giá cả phải chăng hơn để tạo ra các sản phẩm hoặc trải nghiệm phục vụ nhiều đối tượng mua sắm”, cô Law nói, lấy ví dụ về chiếc đồng hồ MoonSwatch.
Theo Giám đốc điều hành Swatch Nick Hayek, thị trường Trung Quốc sẽ “vẫn khó khăn” trong năm nay vì người tiêu dùng “trở nên nhạy cảm hơn về giá”. Xiang, nhà nhân chủng học, cho biết có thể có những giới hạn đối với mức chi tiêu của Gen Z.
“Thế hệ Z có lẽ có tuổi thơ hạnh phúc nhất về mặt vật chất trong lịch sử Trung Quốc, tuy nhiên khi lớn lên, họ đã phải trải qua những căng thẳng tinh thần to lớn dưới sức nặng của sự kỳ vọng cha mẹ”, một chuyên gia họ Xiang nhận định.
Trên trang web dịch vụ đặt chỗ chia sẻ nhà Xiaozhu, lượt tìm kiếm “chùa chiền” của những người dùng Gen Z đã tăng gấp 24 lần trong thời gian Tết Nguyên đán. Ở lại chùa đã trở thành giải pháp thay thế phổ biến cho khách sạn. Một đêm ở lại chỉ tốn khoảng 80 nhân dân tệ (11 USD), bao gồm cả dịch vụ thiền vào sáng sớm.
Chỗ ở trong chùa thu hút những người trẻ như Shirley Zuo, người vừa quyết định nghỉ việc. Năm ngoái, cô đã trải qua một đêm tại một tu viện ở Trường An, miền bắc Trung Quốc, với tư cách là tình nguyện viên. Nghỉ ngơi chính là cách cô tìm kiếm một nơi “để suy nghĩ và xem liệu tôi có thể tìm ra điều gì đó cho bản thân mình hay không”.
Chen Lingyi, 26 tuổi, là người ủng hộ chủ nghĩa chống tiêu dùng, đang khuyến khích trẻ em và người lớn tận hưởng cuộc sống không cần tốn nhiều tiền. Chen nói với Sixth Tone: “Tại một trong những thành phố đắt đỏ nhất thế giới, liệu bạn có thể có khoảng thời gian trải nghiệm vui vẻ mà không tốn bất kỳ khoản tiền nào không? Thành phố Thượng Hải cung cấp nhiều hơn những gì tôi cần trong cuộc sống. Tôi không phải bỏ ra nhiều chi phí để trải nghiệm mà chỉ cần khám phá và sử dụng những gì có sẵn là đủ”.
Tháng 11/2022, Chen và nhóm của cô gồm 26 người bạn có cùng chí hướng còn sản xuất một cuốn cẩm nang về cách tận hưởng các thành phố lớn nhất Trung Quốc mà không tốn bất kỳ khoản tiền nào. Cuốn sách bao gồm 100 lời khuyên tận hưởng một ngày cuối tuần miễn phí ở Thượng Hải và một số thành phố lớn khác tại Trung Quốc.
Theo: Nikkei, Sixth Tone
