Nghĩa trang xe điện - Nơi chôn vùi giấc mơ khởi nghiệp xe dùng chung ở Trung Quốc
Tại đây, hàng ngàn con "quái vật" được sắp xếp gọn gàng trên mảnh đất nông nghiệp rộng thênh thang nhưng không có chút sức sống, trong một khung cảnh im lặng đến chết người.
Nằm ở quận Xiêm Châu của thành phố Gia Hưng, tỉnh Chiết Giang, cách Thượng Hải 120 km, nơi đây có hàng ngàn chiếc xe điện được sắp xếp gọn gàng trên một vùng trước đây là đất nông nghiệp. Nhưng không đại diện cho một sự đổi mới hay hiện đại nào, tất cả chúng im lìm không sức sống, tạo nên một khung cảnh im ắng đến chết người. Những người dân xung quanh gọi đây là "nghĩa trang" cho những chiếc xe điện.
"Có lẽ từ mùa đông năm ngoái, các phương tiện này lần lượt xuất hiện tại đây. Một phần của chúng sẽ được vận chuyển thường xuyên, nhưng con số liên tục tăng lên và bây giờ có lẽ có hơn 4.000 xe hơi ở đây", một người làm việc gần khu "nghĩa trang" này cho biết. Những chiếc xe này đã bị bỏ lại trong khoảng một năm, hầu hết đều đến từ các thành phố như Thượng Hải, Ninh Ba, Hàng Châu và nhiều nơi khác.
Nghĩa trang xe dùng chung
Từng dãy xe ma nằm trong nghĩa trang của chúng ở Trung Quốc.
Gia Hưng là một thành phố tập trung sản xuất nông nghiệp, với những vườn việt quất, đầm sen, cây ăn quả, cây xanh cho đô thị... Và khu "nghĩa trang" xe điện này nằm ẩn náu giữa các loại cây sặc sỡ màu mè. Thậm chí, nhiều người dân địa phương còn không biết tới sự tồn tại của nó.
Một trong nhiều chiếc xe đậu ở đây dán logo EVZone. Đây là thương hiệu của Universal Car Lending, một công ty cung cấp dịch vụ chia sẻ xe thân thiện với môi trường, dùng năng lượng mặt trời. Công ty này bắt đầu khởi nghiệp từ tháng 5/2016.
"Không ai biết chiếc xe đầu tiên tới đây khi nào", Yang Hua, một nhân viên của nhà máy thép gần đó cho biết. Khi ông bắt đầu tới đây làm việc hồi tháng 7, nhiều chiếc xe đã đậu ở đây. "Những người quản lý và vận chuyển xe thường không làm việc vào ban ngày, mà chủ yếu vào ban đêm".
Yang Hua cho biết các phương tiện ở đây hầu hết đã hư hỏng và không thể lái. Đôi khi, một số nhân viên sẽ đến kiểm tra và sửa chữa. Có các cột sạc gần nhà máy thép để sạc một số phương tiện nếu cần. Tuy nhiên, khá khó hiểu khi kể từ lúc thành lập công ty chia sẻ xe tới nay mới chỉ 4 năm nhưng nhiều chiếc xe đã thuộc diện bị loại bỏ. Nên nhớ rằng đây là xe hơi chứ không phải các loại xe đạp dùng chung khác.
Những chiếc xe bị bỏ phế sau 3-4 năm sử dụng.
"Nhiều người lái xe ô tô dùng chung không quan tâm đến phương tiện quá nhiều còn một số xe dùng chung đã quá cũ. Năm ngoái, EVZone đã bắt đầu thay thế và nâng cấp thế hệ xe đầu tiên. Một số xe cũ đang được bán đi", một người phụ trách công ty chia sẻ. "Bãi đỗ ở Gia Hưng chỉ là một trong những khu vực tập kết. Trên thực tế, còn rất nhiều nơi khác, cũng đang bị truyền thông gọi là nghĩa trang xe chia sẻ.".
Trên thực tế tại nghĩa trang có rất nhiều dòng xe điện với các nhãn hiệu khác nhau. Một số mẫu đã ngừng sản xuất trên thị trường. Khác với xe hơi cá nhân, những chiếc xe điện thường được cho nghỉ hưu khi chạy được quãng đường từ 40.000 đến 70.000 km. Về lý thuyết, thông thường một chiếc ô tô cá nhân chạy mỗi năm khoảng từ 10.000 - 15.000km là vừa phải.
Và giờ đây, số phận của những chiếc xe dùng chung này đã thay đổi. Chúng bị vứt bỏ và trở thành "nhà kho" cho một số nhân viên nhà máy thép. Họ dùng chúng để cất đồ, đôi khi là nơi để ăn uống, nghỉ trưa.
"Hiện tại, tổng số phương tiện được đưa vào hoạt động trên toàn quốc là khoảng 50.000, còn số lượng xe đang hoạt động tại Thượng Hải là khoảng 7.000 trở lên", đại diện công ty cho thuê xe hơi chia sẻ nói. Nhưng người này không tiết lộ số lượng xe được nâng cấp theo thời gian.
Trồng cây cho người hái quả
Xe điện phù hợp với các phương tiện công cộng hơn cá nhân.
Có một sự thật trái ngược là trong khi hàng ngàn chiếc xe điện đang bị bỏ hoang tại đây, ngày ngày phơi nắng phơi sương thì hãng xe điện Tesla đang chuẩn bị những công đoạn cuối cùng cho việc ra mắt các mẫu xe mới tại nhà máy khổng lồ vừa xây dựng tại Thượng Hải. Nhu cầu xe Tesla thậm chí là dự đoán bị thiếu hụt, cung không đủ cầu.
Theo dữ liệu ngành của Hiệp hội ô tô quốc gia Trung Quốc, sau khi giảm mạnh trợ cấp cho các dòng xe năng lượng mới từ năm 2019, doanh số bán xe điện đã tụt giảm liên tục. Đây là hệ quả khi mất đi các khoản trợ cấp, giá xe tăng cao, khiến sự thật về thị trường chính thức lộ diện. Để thấy rõ ảnh hưởng của nó, có thể nhìn vào các con số. Năm 2012, doanh số bán xe năng lượng mới của Trung Quốc chỉ là 12.800 chiếc. Sáu năm sau, 2018, con số này đã tăng lên 1,256 triệu xe.
Tuy nhiên, chính sách thúc đẩy công nghệ này của Trung Quốc hóa ra lại thành bước đệm cho các công ty nước ngoài. Sau thời gian dài người dân trong nước được làm quen và thử nghiệm với các mẫu xe điện giá rẻ, khi các nguồn trợ cấp biến mất chính là thời điểm vàng để cho các nhà đầu tư nước ngoài tiến quân vào thị trường này. Với danh tiếng, mẫu mã và công nghệ vượt trội hơn hẳn, rất khó để các công ty Trung Quốc có thể cạnh tranh.
Nhiều công ty xe hơi đa quốc gia đã chuẩn bị đầy đủ cho việc này. Ngoài Tesla, Mercedes-Benz, Audi, BMW cũng như nhiều hãng xe hạng sang khác có kế hoạch giới thiệu các mẫu xe điện dành riêng cho thị trường Trung Quốc vào năm 2020.
Và đó cũng là khi những nghĩa trang xe điện như thế này sẽ tiếp tục mở rộng và mọc ra ở nhiều nơi. Khi hàng trăm nghìn chiếc xe điện đang lưu hành trên thị trường bị thay thế, chúng sẽ được đưa tới những nơi như này, để phơi mưa phơi nắng.
Trên thực tế, không thể đổ lỗi cho tình hình thị trường. Quãng thời gian dài 6,7 năm qua là quá đủ để cho các công ty xe hơi Trung Quốc lớn mạnh. Tuy nhiên, do tầm nhìn hạn hẹp, chỉ nhắm vào việc trục lợi trên khoản trợ cấp từ chính phủ, thay vì tập trung vào kỹ thuật công nghệ, các công ty xe điện chỉ chăm chăm đưa ra thị trường các mẫu xe nhanh nhất có thể. Do đó, chúng hầu hết có thiết kế đơn giản, công nghệ lạc hậu và chất lượng kém.
Sân đỗ đầy Model 3 tại nhà máy Tesla ở Thượng Hải.
Trên thực tế, ngành công nghiệp sản xuất xe năng lượng mới không chỉ bị bó buộc ở các loại xe cá nhân mà còn các phương tiện công cộng như xe buýt đô thị hay phương tiện hậu cần chạy điện. Chúng phù hợp hơn với các đặc điểm của xe điện hơn như có bãi đỗ và cọc sạc cố định, số quãng đường di chuyển mỗi ngày không quá nhiều. Tuy nhiên, hầu hết các công ty xe điện Trung Quốc thời gian qua lại tập trung vào lĩnh vực xe cá nhân, xe dùng chung để kiếm lời nhanh chóng. Với các chính sách chuyển đổi của chính quyền, cũng như nhu cầu thị trường thay đổi, có lẽ thời gian tới các đơn vị này sẽ sớm phải quay về với hướng đi "chính đạo" của mình.
Còn Tesla vẫn đang có những bước tiến công mạnh mẽ. Sau khi xây dựng xong nhà máy lắp ráp sản xuất khổng lồ, xe điện Tesla sẽ chính thức được đưa vào sản xuất vào cuối năm nay. Hiện tại, tất cả các chỗ đậu xe tại nhà máy này đã bị chiếm giữ bởi một số lượng lớn Model 3. Thậm chí, Elon Musk còn có kế hoạch giảm giá Model 3 được sản xuất tại Trung Quốc từ 20% trở lên trong nửa cuối năm 2020. Đây sẽ là áp lực khổng lồ lên các thương hiệu xe điện khác, cũng như hứa hẹn sẽ mang lại thị phần cũng doanh số khổng lồ cho công ty tại thị trường đông dân nhất thế giới.
Tham khảo NetEase
