Ngày Độc thân 10 năm, từ lễ 'kỷ niệm cho vui' đến hiện tượng mua sắm lớn nhất thế giới

Câu chuyện về ngày hội mua sắm, còn được biết đến là Singles's Day vì ngày nó được tổ chức, phát triển từ một ngày chẳng ai biết với chỉ 7 triệu USD doanh số đến 25 tỷ USD vào năm ngoái. Đây cũng là câu chuyện cho sự tăng trưởng vượt bậc của mua sắm trực tuyến khổng lồ được sáng lập bởi Jack Ma vào năm 1999.

Đây là 1 góc nhìn lý giải làm sao Jack Ma và Alibaba biến Ngày Độc Thân từ 1 lễ kỉ niệm vui chơi ở trường học thành 1 hiện tượng.

2009: Khởi đầu khiêm tốn

Vào năm 2009, Jack Ma viết 1 ý kiến trên tờ New York Times mang tên "Small is Beautiful," về mở rộng tiềm năng của kinh doanh qua mạng.

"Năm qua các bài báo hầu như đều viết về các tập đoàn toàn cầu đã bị sụp đổ trong bối cảnh suy thoái kinh tế toàn cầu. Nhưng đó không phải là dấu hiệu của thời đại mà là báo trước rằng cuộc cách mạng kinh tế được chờ đợi từ lâu thực sự bắt đầu. Cả mạng lưới Internet sẽ là thị trường của họ và nền tảng sẽ là phòng làm việc hoặc cửa hàng của họ."

Đây là những lời động viên đáng ngạc nhiên giữa cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, khi Trung Quốc, cũng như những nền kinh tế khác, đang phải vật lộn để hồi sinh nền kinh tế của mình. Ý kiến của Jack Ma xuất hiện chỉ 2 tuần sau Ngày Độc Thân đầu tiên.

Alibaba đã tin tưởng giao sự sáng tạo Ngày Độc Thân cho CEO Daniel Zhang, người sẽ thay vị trí chủ tịch cho Jack Ma và năm sau: "Nhiều người hỏi tôi rằng làm sao chúng tôi có thể nghĩ ra được ý tưởng này, và câu trả lời thành thật của tôi là... sự sống sót. Bởi vào thời điểm đó, Taobao Mall còn là 1 doanh nghiệp trẻ được ít người biết đến."

Theo Elaine Hu, tổng giám đốc TMall World thì cảm hứng chợt đến khi 1 thành viên trong nhóm ăn bánh Pocky, và ai đó đã nói rằng loại bánh này còn được gọi là "guang gun" hay bánh "những nhánh cây trống trải" ở Hàn Quốc. Ở Trung Quốc, những nhánh cây này tượng trưng cho 1 người cứ mãi độc thân, một hiện tượng đáng chú ý hiện nay do sự mất cân bằng giới tính ở nước này. Vào năm 1993, một nhóm các sinh viên đại học Nam Kinh quyết định kỉ niệm sự độc thân vào ngày 11/11, vì số 1 tượng trưng cho sự cô đơn còn ngày thì trông giống 4 cái cây hay nhánh cây riêng lẻ. Đội ngũ Alibaba thích sự đơn giản của ngày này.

Alibaba quảng bá ngày hội này với khẩu hiệu: "Cho dù bạn không có người yêu thì ít nhất bạn có thể mua sắm điên cuồng." Bằng việc nhấn mạnh rằng những người độc thân nên bỏ qua tình trạng mặc cảm mà đối tốt với bản thân.

Việc đưa ra mức giảm giá 50% và miễn phí giao hàng để thu hút khách hàng nhưng vẫn khó thuyết phục được thương nhân tin vào ý tưởng này. Nhiều doanh nghiệp từ bỏ vào phút cuối, chỉ có 27 doanh nghiệp tham gia vào lễ hội mua sắm. Nhưng chỉ sau vài giờ tham gia sự kiện, Alibaba đã phải "dựng các doanh nghiệp dậy" để hỏi thêm hàng hóa, sau khi các mặt hàng nhanh chóng cháy hàng.

2010: Hơn 100 triệu USD

Năm 2010, Taobao Mall nắm trung bình hơn 20.000 NDT (3000 USD) doanh số mỗi giây và đạt mức tổng giao dịch mua bán là 936 triệu NDT (135 triệu đô-la USD). Trung Quốc cũng mơ hồ nhận ra được, sự kiện mua sắm hàng năm cũng sẽ là cơn ác mộng mỗi năm đến một lần.

Nhiều người phải đợi cả tháng hay thậm chí là nhiều tháng trời để nhận hàng sau khi mùa giảm giá kết thúc, trong khi thường chỉ mất 1 hay 2 ngày: "Từ năm đó, bắt đầu có hiện tượng cầu vượt cung... thậm chí còn có những trường hợp máy in của các doanh nghiệp hỏng vì quá tải. Nhiều công ty thậm chí chuyển các nhận viên từ bộ phận kế toán, ban quản lý đến bộ phận kinh doanh qua mạng, nhưng dường như vẫn không đủ."

Ngày Độc Thân nhanh chóng truyền cảm hứng cho những ngày hội cạnh tranh khác. Năm 2010, JD.com, khởi động ngày mua sắm 618 (18 tháng 6).

2011: Tạm biệt Ngày Độc Thân

Chỉ 2 năm sau, cụm từ "Ngày Độc Thân" dần biến mất khỏi các chiến dịch thị trường của Alibaba trong các sự kiện mà được giới thiệu chủ yếu trên các kênh mua sắm. Doanh số năm 2010 cho Alibaba thấy sự kiện này có sức hấp dẫn rất lớn. Đó là lý do tại sao công ty quyết định mở rộng thị trường của Double 11 như một sự kiện mua sắm cho tất cả mọi người. Tuy nhiên, nhiều nhà bán lẻ và quảng cáo vẫn điều chỉnh giảm giá cho người độc thân.

Vào năm 2011, Taobao Mall và Taobao cùng đem đến doanh thu 5,2 tỷ NDT (750 triệu USD). Cùng năm đó, Alibaba cũng tung ra một sự kiện mua sắm hàng năm khác - được gọi là Double 12. Được tổ chức vào 12/12, nó giúp các doanh nghiệp xử lý những mặt hàng dự trữ không bán hết của Double 11 trong sự kiện đầu tiên. Sự kiện Double 12 đầu tiên mang lại 4,4 tỷ NDT doanh thu (630 triệu USD).

2012: Doanh thu vượt qua Cyber Monday

Taobao Mall đổi tên thành Tmall vào năm thứ 4 của sự kiện mua sắm hàng năm, khi số liệu bán hàng lần đầu tiên vượt qua Cyber Monday. Đó cũng là năm mà nhiều nến tảng mua sắm trực tuyến ngoài Alibaba nhảy vào hòng lợi dụng ngày mua sắm hằng năm.

2013: Bình minh của một kỉ nguyên mua sắm di động

Đến thời điểm này, người ta có thể mua bất kì thứ gì từ Taobao và Tmall, từ 1 chiếc gối hình bạn trai đến viên kim cương 13,33 ca-rat trị giá 3,37 triệu USD. Hai trang web chỉ mất khoảng 9 giờ để vượt qua những gì Cyber Monday làm được trong sự kiện hàng năm vào năm 2012. Tính cả ngày, doanh thu đem về 5,8 tỷ USD.

Alibaba cho biết khoảng 24% đơn đặt hàng là thông qua smartphone. Trung Quốc lúc bấy giờ đã là thị trường smartphone lớn thứ 2 thế giới, và sự chuyển đổi sang mua sắm qua smartphone đã thúc đẩy sự phát triển của ứng dụng thanh toán qua di động nổi tiếng nhất của Trung Quốc, Alipay, có hơn 520 triệu người dùng trên toàn thế giới.

2014: Năm của lần đầu phát hành IPO

Alibaba lúc này đã tương đương với tất cả các loại dịch vụ công nghệ của Mỹ với mức tăng trưởng 25 tỷ đô-la, mức IPO lớn nhất từng có. Điều đó xảy 2 tháng trước sự kiện mua sắm hằng năm của năm 2014. Một công cụ ngày càng quan trọng là lượng dữ liệu khổng lồ mà sự kiện thu thập được: thói quen mua sắm, thời gian họ dành ra, địa điểm. Ví dụ, sau khi phân tích dữ liệu mua hàng từ Taobao, công ty kết luận rằng những phụ nữ mua kích cỡ áo ngực lớn hơn cũng có xu hướng chi tiêu nhiều hơn.

Năm đó, Alibaba ghi dấu ngày đó là "bữa tiệc mua sắm toàn cầu" thu về tất cả 9,3 tỷ USD.

2015: Các ngôi sao hết thời

Năm 2015, ở Trung Quốc, tình trạng tham những trong chính trị và khó khăn của thị trường chứng khoán cũng không thể ngăn Alibaba tự xô đổ kỉ lục của chính mình. Alibaba tổ chức 1 buổi tiệc đếm ngược trên sóng truyền hình quốc gia.

Buổi dạ tiệc đầy sao được tổ chức tại Trung Tâm Thủy Sinh Quốc Gia, nơi được xây dựng cho Olympics Bắc Kinh năm 2008. Jack Ma cùng Craig bắt tay tại lễ khai mạc. Họ cùng công bố 11 người thắng cuộc, những người có thể mua cả những chiếc xe như Cadillac chỉ với giá 1 NDT. Từ đó, như thành thông lệ, Alibaba mời những ngôi sao đẳng cấp khác như Kobe Bryant, David Beckham, Victoria Beckham hay Nicole Kidman vào những năm sau đó.

Cuộc đua mua sắm 24 giờ mang về khoảng 14.3 tỷ USD, nhiều hơn tổng doanh thu 13,5 tỷ USD của cả Black Friday và Cyber Monday năm đó cộng lại.

2016: Mua sắm công nghệ cao và những chiếc xe hào nhoáng

Alibaba kết hợp nhiều công nghệ hơn để giúp khách hàng mua sắm từ nước ngoài trong năm 2016. Công ty đã làm việc với chuỗi cửa hàng bách hóa Macy's của Mỹ để phát triển một bộ thực tế ảo cho phép khách hàng Trung Quốc có thể ngồi tại nhà và tìm kiếm hàng hóa tại cửa hàng của Macy's.

Trong suốt 6 tiếng của buổi tiệc mua sắm, Alibaba cũng bán hơn 100.000 chiếc xe, tương đương với doanh số bán hàng 1 tháng từ 1.000 đại lý tiêu biểu của Trung Quốc. Alibaba đạt tổng doanh thu trong ngày hội mua sắm năm 2016 là 17,3 tỷ USD .

Cùng năm đó cũng chứng kiến một lượng bao bì lớn chưa từng có gây một áp lực lớn cho môi trường. Tổ chức môi trường phi lợi nhuận Greenpeace đã kêu gọi Alibaba thiết lập các biện pháp khuyến khích để khích lệ việc tái chế bao bì.

2017: Vượt qua 25 tỷ USD, phục vụ tầng lớp trung lưu

Liu Peng, tổng giám đốc bộ phận kinh doanh quốc tế của Tmall nói rằng bộ phận này đã phục vụ hơn nửa tỷ thành viên của tầng lớp trung lưu mới tại Trung Quốc. Nhận định này được đánh giá bởi các mặt hàng phổ biến nhất trong những năm qua. Đó là tã giấy vào năm 2013, mặt nạ vào năm 2014, gối cao su bọt vào năm 2015, máy rửa mặt vào năm 2016, robot lau cửa sổ và thức ăn cho mèo vào năm 2017. Alibaba kết thúc cuộc đua mua sắm với 25,3 tỷ USD cùng với 90% doanh thu là từ điện thoại di động. Vitamin, tã và sữa bột trẻ em là những mặt hàng nước ngoài phổ biến.

2018: Sự không chắc chắn

Khả năng cuộc chiến thương mại đang diễn ra với Mỹ sẽ làm giảm sự nhiệt tình mua sắm đang lững lờ trước lần tổ chức Double 11 thứ 10.

Tuần này, Jack Ma mô tả cuộc chiến thương mại là "điều ngu xuẩn nhất trên thế giới", dựa theo những phát biểu của ông từ đầu năm nay thì có khả năng cuộc chiến này sẽ kéo dài hàng thập kỉ. Mặc dù phần lớn doanh thu của Alibaba đến từ thị trường nội địa, nhưng thuế quan thương mại và bất ổn kinh tế đã buộc công ty phải cắt giảm dự báo doanh thu cả năm xuống.

Alibaba cũng cho biết có thể việc mua các mặt hàng lớn sẽ bị tác động, và cũng cho biết công ty sẽ giảm nguồn thu từ các doanh nghiệp bán trên nền tảng của mình. Doanh thu thương mại điện tử của Alibaba đến từ các khoản phí tính phí kinh doanh, hoa hồng và quảng cáo.

Không rõ số lượng doanh thu của năm nay sẽ bị ảnh hưởng như thế nào. Mọi người dường như vẫn nhiệt tình với sự kiện này qua các bài viết về chiến lược mua sắm lưu hành rộng rãi trên phương tiện truyền thông xã hội trong tháng này và các đơn đặt hàng đã bắt đầu có từ tháng trước. Tại trụ sở chính của Alibaba tại Hàng Châu, nhân viên sẽ trải hơn 20.000 tấm chăn cho những công nhân sẽ ở văn phòng cho cuộc chạy đua mua sắm.

Mộc Dương