Nếu quá khứ, hiện tại và tương lai tồn tại đồng thời, thế giới này là thực hay ảo?

Liệu người đã chết có thể tiếp tục tồn tại trong vũ trụ? Câu hỏi này nghe có vẻ giống như một câu chuyện trong tiểu thuyết khoa học viễn tưởng nhưng thực ra nó là một câu hỏi khoa học nghiêm túc. 

Trong vật lý, câu hỏi này tương ứng với một câu hỏi sâu sắc hơn: Quá khứ, hiện tại và tương lai có thực sự tồn tại không? Trong khi nhiều người có thể nghĩ rằng ý tưởng này khó xảy ra vì quá khứ đã xảy ra và tương lai vẫn chưa đến, thì chỉ có hiện tại là có thật. Nhưng thuyết tương đối của Einstein cho chúng ta biết rằng thời gian và không gian có liên quan với nhau và sự biến đổi của chúng phụ thuộc vào tốc độ của người quan sát. 

Theo thuyết tương đối, thời gian sẽ chậm lại tương đối khi chúng ta chuyển động nhanh. Lý thuyết này tiết lộ bản chất của sự trôi qua của thời gian và cũng gợi lên suy nghĩ của chúng ta về mối quan hệ giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.

Một số nhà khoa học đã đề xuất khái niệm thời gian phi tuyến, theo đó quá khứ, hiện tại và tương lai có thể xuất hiện theo thứ tự khác nhau đối với những người quan sát khác nhau. Quan điểm này cho rằng thời gian không phải là tuyến tính mà giống một chuỗi các bức ảnh chụp các khoảnh khắc, mỗi bức ảnh tồn tại độc lập. 

Để dễ hình dung hơn, chúng ta có thể liên tưởng điều này tới hành động chúng ta ngồi trong rạp chiếu phim và xem phim trên màn hình. Chúng ta cho rằng khung hình đang được phát vào lúc này là hiện tại, chỉ khung hình này là có thật nên cả quá khứ lẫn tương lai đều không tồn tại. 

Trên thực tế, toàn bộ bộ phim, quá khứ, hiện tại và tương lai, đều được cô đọng lại trong cuộn phim. Nó chỉ diễn ra từng khung hình một, liên tục được chúng ta nhìn thấy và được ý thức của chúng ta nhận ra là hiện tại. Điều này có nghĩa là quá khứ và tương lai đều có thật. Chỉ là chúng được chúng ta nhìn nhận và trải nghiệm theo những cách khác nhau. Để hiểu rõ hơn vấn đề này, chúng ta hãy tưởng tượng mỗi khoảnh khắc của vũ trụ là một bức tranh.

Từ vụ nổ Big Bang 13,8 tỷ năm trước đến sự hình thành Dải Ngân hà, đối với chúng ta ngày nay, toàn bộ lịch sử của vũ trụ giống như một cuốn album ảnh khổng lồ, ghi lại trạng thái của vô số khoảnh khắc. Mỗi bức ảnh đại diện cho trạng thái của vũ trụ tại một thời điểm nhất định. 

Vì vậy bây giờ chúng ta cần suy nghĩ về một câu hỏi đơn giản nhưng sâu sắc: Hiện tại là gì? Chúng ta có thể hiểu hiện tại là khoảnh khắc chúng ta đang trải qua, cũng như những sự kiện xảy ra ở những nơi khác trong vũ trụ. Nó được tạo thành từ vô số khoảnh khắc kết hợp lại để tạo thành những gì chúng ta nghĩ là hiện tại. 

Có thể nói hiện tại là bức tranh của vũ trụ tại một thời điểm nhất định. Nếu chúng ta cho rằng không gian và thời gian là tuyệt đối và thời gian trôi qua với tốc độ như nhau đối với mọi người, thì chúng ta có thể định nghĩa được hiện tại tuyệt đối. Theo giả định này, hiện tại là như nhau đối với mọi người quan sát trong vũ trụ. Bất kể bạn ở đâu trong vũ trụ, dù bạn ở trên Trái Đất, trên các hành tinh khác trong Hệ Mặt Trời hay ở các thiên hà xa xôi, hiện tại mà bạn trải nghiệm đều giống nhau.

Nhưng Einstein lại không nghĩ như vậy, theo thuyết tương đối, những người quan sát khác nhau trong các hệ quy chiếu khác nhau sẽ có thời điểm hiện tại khác nhau. Mặc dù tốc độ di chuyển của con người trên Trái Đất tương đối thấp và khoảng cách không gian tương đối ngắn, nhưng chúng ta có thể cho rằng mọi người trên Trái Đất đều ở trong “hiện tại” như nhau. 

Tuy nhiên tình hình sẽ khác nếu chúng ta xem xét ở góc độ của một người cách Trái Đất 10 tỷ năm ánh sáng. Giả sử có một người đang ngủ trên Trái Đất, đồng thời, người ngoài hành tinh cách Trái Đất 10 tỷ năm ánh sáng cũng đang ở trạng thái đứng yên. Trong trường hợp này, đồng hồ của họ sẽ tích tắc ở cùng một tốc độ, vì vậy hiện tại nhất quán đối với họ. 

Nếu người ngoài hành tinh bắt đầu di chuyển đến Trái Đất, chuyển động của anh ta sẽ làm thời gian trôi qua chậm lại. Điều này có nghĩa là đồng hồ của họ không còn chuyển động cùng tần số nữa và hiện tại của anh ấy sẽ không còn giống hiện tại trên Trái Đất nữa. Mặc dù người ngoài hành tinh di chuyển chậm và ảnh hưởng rất nhỏ đến tốc độ thời gian nhưng sẽ có sự khác biệt rất lớn về thời gian khi vượt qua khoảng cách khổng lồ 10 tỷ năm ánh sáng.

Điều này có nghĩa là "hiện tại" của người ngoài hành tinh sẽ hơi thiên về quá khứ của Trái Đất. Nói cách khác, hiện tại mà người ngoài hành tinh nghĩ đến thực ra tương ứng với một thời điểm quá khứ nào đó trên Trái Đất. Vì vậy, đối với người ngoài hành tinh, thời điểm hiện tại của chúng ta chính là tương lai đối với họ. 

Điều này gợi ý rằng đối với những người quan sát khác nhau, tương lai là có thật, trong khi những gì chúng ta nghĩ là quá khứ đối với họ lại dường như đang xảy ra ngay bây giờ. Vì vậy, theo lý thuyết này, những gì chúng ta gọi là quá khứ, hiện tại và tương lai đều có thật đối với những người quan sát khác nhau.

Điều này có nghĩa là những người đã chết thực ra vẫn còn sống đối với những người quan sát khác, đây là một khái niệm rất khó tin nhưng nó cũng đặt ra một loạt câu hỏi triết học sâu sắc về bản chất của thế giới chúng ta đang sống. Nếu quá khứ, hiện tại và tương lai đều tồn tại đồng thời thì có phải chúng ta đang sống trong một thế giới thực? Hay sống trong thế giới ảo? 

Theo Đức Khương