Bán khống Herbalife: Cuộc chiến đắt đỏ của các quỹ đầu tư

Bạn đã bao giờ “chắc như đinh đóng cột rằng một cổ phiếu sẽ giảm giá trong tương lai và muốn hưởng lợi từ “tin buồn” này? Có bao giờ bạn ước rằng có thể nhìn thấy giá trị danh mục đầu tư của mình tăng lên dù thị trường đang lao dốc?

Cả hai kịch bản nói trên đều có thể xảy ra. Rất nhiều nhà đầu tư đã kiếm bộn tiền từ đà lao dốc của một cổ phiếu cụ thể hay trong thời kỳ thị trường giảm điểm mạnh. “Vũ khí” của họ là kỹ thuật đầu tư có tên gọi bán khống (short selling).

Nhìn chung, mọi người luôn coi đầu tư là hoạt động mua vào tài sản, chờ giá trị của khoản đầu tư đó tăng lên và cuối cùng sẽ bán đi để kiếm lời. Bán khống có nguyên tắc ngược lại hoàn toàn: nhà đầu tư chỉ kiếm được tiền khi cổ phiếu đó giảm giá mạnh.

Cơ chế bán khống một cổ phiếu khá phức tạp so với một giao dịch thông thường. Bán khống là bán cổ phiếu mà người bán không sở hữu nhưng hứa hẹn sẽ giao hàng trong một thời hạn nhất định.

Khi một quỹ đầu tư âm thầm bán khống một công ty nào đó, họ sẽ lên các phương tiện truyền thông (TV, báo chí, diễn đàn, hội thảo…) đặt ra những nghi ngờ về hoạt động kinh doanh của công ty mà họ đang nhắm đến. Sau một loạt thông tin tiêu cực, cổ phiếu mục tiêu sẽ rớt giá mạnh. Việc còn lại của các quỹ chỉ là mua lại lượng cổ phiếu đúng bằng lượng đã bán khống và ăn chênh lệch do giá đã giảm mạnh.

Một trong những vụ bán khống đã đi vào lịch sử và cuộc tấn công vào cổ phiếu Herbalife.

Ngày 20/12/2012, Bill Ackman – người sáng lập quỹ đầu tư Pershing Square Capital Management bắt đầu cuộc tấn công nhằm vào công ty chuyên bán vitamin và thực phẩm bổ sung Herbalife sau khi có bài thuyết trình kéo dài tới 3 tiếng đồng hồ và 334 slide.

Ông gọi Herbalife là một mô hình “kim tự tháp” và cho rằng công ty này không tạo ra doanh thu thực, gây tổn hại cho các cộng đồng trên toàn thế giới.

“Nếu tôi đúng, cổ phiếu công ty này sẽ thành mớ giấy lộn”, Ackman khẳng định ông chưa bao giờ tự tin vào việc bán khống một cổ phiếu nào hơn thế.

Câu chuyện bắt đầu từ tháng 5/2012, khi David Einhorn gây bất ngờ bằng việc đưa ra những câu hỏi hóc búa về hoạt động kinh doanh của Herbalife trong buổi công bố kết quả kinh doanh tới các cổ đông qua điện thoại (earnings call).

Quan trọng nhất là yêu cầu Herbalife công bố số liệu bán hàng phân chia rõ tỷ lệ bán nội bộ cho các người bán hàng của mình so với bán ra ngoài cho người tiêu dùng cuối cùng, đặt ra dấu hỏi về mô hình hoạt động của hãng.

Sau phát biểu của Einhorn, cổ phiếu của Herbalife đã ngay lập tức giảm từ 70 xuống còn 45 USD. Đến lúc này các nhà đầu tư mới nhận ra rằng cổ phiếu của Herbalife đã bị bán khống.

Cổ phiếu Herbalife tiếp tục dao động quanh mức 45 USD cho tới tháng 12. Trong thời gian này Bill Ackman đã âm thầm xây dựng chiến lược bán khống với khối lượng 20 – 25 triệu cổ phiếu.

Chiến lược bán khống có thể tiêu tốn khá nhiều chi phí đắt đỏ vì người bán phải trả lãi cho nhà đầu tư cho vay cổ phiếu và cũng phải trả cổ tức (trong trường hợp của Herbalife ở mức 4%). Bởi vậy, Bill đã lập một trang web (www.factsaboutherbalife.com) và sử dụng hội thảo Ira Sohn để trình bày về những nghi ngờ của mình. Kết quả là cổ phiếu Herbalife đã rơi xuống vùng 20 USD.

Điểm đặc biệt ở vụ bán khống này là đã xảy ra một “cuộc chiến” nhỏ trong giới đầu cơ. Sau diễn biến này, cộng đồng quỹ đầu cơ đã vào cuộc. Robert Chapman và Dan Loeb cho rằng lập luận của Ackman là một “trò lố bịch”. Loeb tiết lộ ông đã mua vào 8,2% cổ phần Herbalife.

Ngày 25/1, Scott Wapner đưa Bill Ackman lên sóng CNBC và sau đó là Carl Icahn. Icahn vẫn nổi tiếng là người không thích Ackman và một cuộc đấu khẩu dài 25 phút đã nổ ra. Ngày 14/2, ông mua vào một lượng lớn cổ phiếu Herbalife. Không lâu sau đó George Soros cũng mạnh tay mua vào.

Tính đến đầu tháng 6/2015, cổ phiếu Herblife được giao dịch quanh mức 50 USD và cuộc chiến giữa Ackman và Herbalife có vẻ như vẫn chưa ngã ngũ.

Theo Thu Hương