5 tiêu chí tuyển chọn nhân tài thời cổ đại, thời nay vẫn phải ‘ngả mũ’ học hỏi

09/02/2022 10:16 AM | Sống

Muốn phán đoán một người có thể mang vác được trách nhiệm lớn, nên được việc lớn hay không, chỉ cần xem xét ở 5 phương diện.

Ngụy Văn Hầu là người xưng hùng xưng bá sớm nhất thời Chiến quốc, là vị quân vương tài năng đầu tiên mà Tư Mã Quang giới thiệu trong cuốn "Tư trị thông giám". Một trong những nguyên nhân quan trọng góp phần tạo nên thành công của Ngụy Văn Hầu đó là ông rất biết cách nhìn người, dùng người, thuật chọn và tin dùng người tài của ông rất đáng để người đời sau học hỏi.

Trong "Tư trị thông giám" có ghi chép lại câu chuyện Ngụy Văn Hầu chọn tướng quốc cho mình.

Khi có ý định chọn Tướng quốc, trong lòng Ngụy Văn Hầu sớm đã có hai lựa chọn: Trác Hoàng và Ngụy Thành Tử. Ngụy Văn Hầu hỏi ý kiến của Lý Khôi xem ai là người thích hợp hơn. Nhưng vì Lý Khôi được Trác Hoàng tiến cử cho Ngụy Văn Hầu nên Lý Khôi chủ động xin phép không nêu ý kiến. Khi Ngụy Văn Hầu vẫn còn đang phân vân không biết nên chọn ai, Lý Khôi đã gợi ý ra 5 tiêu chuẩn chọn lựa.

Căn cứ theo 5 tiêu chuẩn này, Ngụy Văn Hầu rất nhanh đưa ra quyết định, chọn Ngụy Thành Tử làm thừa tướng.

Trác Hoàng biết được tin đã vô cùng tức giận, đi chất vấn Lý Khôi vì sao không đề bạt mình.

5 tiêu chí tuyển chọn nhân tài thời cổ đại, thời nay vẫn phải ‘ngả mũ’ học hỏi - Ảnh 1.

Lý Khôi nói bản thân không tiến cử ai cả, chỉ đưa ra cho Ngụy Vương cách để lựa chọn, đó chính là: "Cư thị kỳ sở thân, phú thị kỳ sở dư, đạt thị kỳ sở sử, cùng thị kỳ bất vi, cùng thị kỳ sở bất thủ."

Ý của Lý Khôi là, muốn phán đoán một người có thể mang vác được trách nhiệm lớn, nên được việc lớn hay không, chỉ cần xem xét ở 5 phương diện:

Thứ nhất, xem xem bình thường anh ta hay qua lại, chơi cùng ai. Nếu năng qua lại với quân tử, ắt là người có tiền đồ; còn nếu cả ngày chỉ ở với tiểu nhân, những công tử chỉ biết chơi bời nhảy múa, vậy thì ắt không có hy vọng.

Thứ hai, xem xem khi giàu có, anh ta tiêu tiền ra sao. Người chỉ biết làm thỏa mãn nhu cầu, mong muốn cá nhân sẽ rất khó phát triển; nhưng người biết tiêu tiền cho việc đọc sách hay bồi dưỡng thêm nhân tài, người đó ắt nên được việc.

Thứ ba, xem xem khi thăng quan tiến chức, anh ta cất nhắc và tin dùng ai. Nếu chỉ toàn cất nhắc người nhà, vậy thì không thể trọng dụng.

Thứ tư, xem xem khi rơi vào cảnh khó khăn, thái độ của anh ta ra sao. Nếu vẫn giữ được sự kiên định, không làm ra những chuyện trái với lương tâm, người như vậy nhất định có tiền đồ sáng lạn; còn ngược lại, tuyệt đối không nên dùng.

Thứ năm, xem xem lúc nghèo khó, liệu anh ta có tham ô, bất chấp nhận những đồng tiền bất nghĩa, không rõ ràng hay không.

5 tiêu chí tuyển chọn nhân tài thời cổ đại, thời nay vẫn phải ‘ngả mũ’ học hỏi - Ảnh 2.

Trác Hoàng nghe xong không phục nói: "Ta có chỗ nào không bằng được Ngụy Thành Tử?"

Lý Khôi đáp: "Để ta nói cho ngài hai việc.

Thứ nhất, Ngụy Thành Tử đem 9 phần bổng lộc đặt vào chuyện học tập và bồi dưỡng nhân tài, chỉ giữ lại một phần cho chi tiêu sinh hoạt hàng ngày. Thứ hai, những nhân tài mà Ngụy Thành Tử tiến cử, chẳng hạn như Tử Hạ, Điền Tử Phương đều là những môn hạ của Khổng Tử, là những người vô cùng tài năng, ngay cả Đại Vương cũng tôn họ làm thầy. Chỉ hai chuyện này thôi, ngài thấy Ngụy Thành Tử so với ngài thì thế nào?"

Trác Hoàng nghe xong cảm thấy chột hạ, chắp tay hành lễ nói với Lý Khôi: "Trác Hoàng ta quả thực không bằng Ngụy Thành Tử! Vậy mà lại còn đi trách cứ ngài, sau này, ta cam nguyện làm học trò của ngài."

Học hỏi từ người xưa chưa bao giờ là chuyện thừa. 5 tiêu chuẩn chọn người tài mà Lý Khôi gợi ý cho Ngụy Văn Hầu vẫn luôn rất có giá trị đối với những lãnh đạo trẻ ngày nay, những người muốn làm nên nghiệp lớn.

Như Nguyễn

Cùng chuyên mục
XEM