2019 - Năm tồi tệ với 'Warren Buffett Nhật Bản' Masayoshi Son

Masayoshi Son được mệnh danh là "Warren Buffett Nhật Bản" kể từ những năm từ 2000 đến 2014, khi thực hiện một trong những thương vụ đầu tư giá trị và táo bạo nhất trong lịch sử. Khó ai mà nghĩ được rằng 19 năm trước, Son trao 20 triệu USD cho một giáo viên dạy tiếng Anh ở Hàng Châu, Trung Quốc. Và khi Jack Ma lần đầu tiên niêm yết Alibaba trên sàn giao dịch chứng khoán vào năm 2014, Son đã gặt hái được lợi nhuận lên đến 1.000%.

Quỹ Tầm nhìn trị giá 100 tỷ USD mà Son đã triển khai trong năm 2016 là một kế hoạch không chỉ muốn có thêm nhiều “Alibaba” mà còn nhằm mở rộng tăng cường quy mô. Nhưng sự thật cho thấy những thất bại thảm hại hơn là những thành công rực rỡ. Đã phải có sự thay đổi lớn tại WeWork, Uber, Lyft, Slack hay các startup khác. Các startup thất bại dẫn đến khoản lỗ 6,4 tỷ USD cho Tập đoàn SoftBank trong giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 9.

Bây giờ có nhiều trở ngại hơn với Son. SoftBank đang gặp khó khăn trong việc huy động 100 tỷ USD cho Quỹ tầm nhìn thứ 2. Các nhà đầu tư ban đầu của ông bao gồm cả chính phủ Ả Rập Xê Út không muốn tiếp tục rót tiền vào khi màu đỏ đang bao trùm và có xu hướng gia tăng. Tờ Sunday Telegraph nhận định rằng Quỹ tầm nhìn thứ 2 có thể sẽ có số vốn ít hơn 30% so với dự kiến ​​ban đầu. Tuy nhiên, gọi được số vốn như vậy vẫn có thể coi là tín hiệu lạc quan khi nền kinh tế toàn cầu và thị trường có thể sẽ biến động mạnh vào năm 2020.

Mặc dù vậy, Son cần xem xét lại tình hình các startup mình đã đầu tư. Sự bùng nổ về khả năng thanh khoản mà các công ty khởi nghiệp từ Hàng Châu đến Thung lũng Silicon đang khai thác để tăng trưởng và mở rộng đã thổi bùng lên bong bóng toàn cầu. Son có xu hướng trả quá nhiều tiền cho cổ phần ở trong các công ty khởi nghiệp.

Bằng một cách không chính thức và tất nhiên không phải là chủ đích ban đầu nhưng các chiến thuật đầu tư của Son trong ba năm qua đã giúp thúc đẩy các chính sách lãi suất cực thấp từ Washington đến Tokyo. Nó giải thích tại sao giá tài sản ở New York, Tokyo và các nơi khác đang bùng nổ bất chấp cuộc chiến thương mại của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump, và lo ngại về sự tăng trưởng năm 2020. Tất cả điều này khi được tính toán đến, nó sẽ lớn hơn và nghiêm trọng hơn bao giờ hết.

Kể từ khi nắm quyền tại Quỹ tiền tệ quốc tế vào tháng 10, giám đốc điều hành Kristalina Georgieva đã cảnh báo về một sự chững lại của các nhà sản xuất khi cuộc đụng độ làm giảm nhu cầu thế giới. Tuy nhiên, ngay cả quan điểm đó cũng dựa trên các giả định rằng ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sẽ đàm phán về việc đình chiến và tiếp tục giao thương. Đó vẫn là một ẩn số lớn. Mặc dù ông Trump và ông Tập dường như đang giải quyết hiệp ước ở giai đoạn một, giai đoạn hai sẽ liên quan đến hàng rào phi thuế quan của Bắc Kinh và các khoản trợ cấp của công ty, điều khó khăn và dễ gây tranh cãi hơn cả.

Một vài ý kiến tranh luận rằng Son nên tạm gác lại vòng gọi vốn cho quỹ tầm nhìn Vision Fund 2 và tập trung vào việc tạo ra nhiều lợi nhuận nhất có thể. Thất bại của WeWork đã làm sáng tỏ sự cần thiết của việc đặt lợi nhuận và quản trị lên hàng đầu. Vừa qua, SoftBank đã phải cam kết rót 38 tỷ USD tiền của chính mình cho quỹ thứ hai. Son thậm chí đã đưa ra một kế hoạch mà theo đó SoftBank sẽ cho vay tiền mặt đối với những nhân viên cam kết sẽ đầu tư vào quỹ mới.

Theo báo cáo trong tuần này từ Bloomberg News các nhân viên ngân hàng Nhật Bản của Son đang lo lắng về khách hàng quan trọng nhất của họ. Một điểm gây tranh cãi về quyết định của Son chính là những nỗ lực ngoan cố để cứu WeWork, một công ty được cho là thất bại và sắp chết.

Lý do cho tất cả những vấn đề này là SoftBank đánh giá và định giá các công ty công nghệ sai trong 20 năm qua. Điều đã cứu sống Son sau khi kết thúc giai đoạn cuối thập niên 90, đầu thập niên 2000 là sự đặt cược khôn ngoan vào Alibaba và Yahoo Nhật Bản. Nhưng những thắng lợi như thế đang ngày càng ít đi. Vào tháng 8/2018, Son gọi WeWork là “Alibaba tiếp theo” nhưng sau đó kết quả thì ai cũng biết. Có lẽ với Uber, ông cũng cho rằng nó sẽ phát triển và đền đáp số tiền mình đã bỏ ra khi đồng ý đầu tư.

Vì rất nhiều startup công nghệ ban đầu gây chú ý nhưng sau khi IPO gây thất vọng nên có thể một nguồn vốn quan trọng sẽ vẫn thúc đẩy được thị trường. Quỹ tầm nhìn của Son dường như đang không đủ để đóng vai trò điều tiết và thúc đẩy của 1 ngân hàng trung ương toàn cầu. Điều đó có thể khiến cho các thị trường chứng khoán giảm mạnh và biến động vào năm 2020.

Duy Thắng