Y Combinator - Vườn ươm bí ẩn sản sinh ra hàng loạt kỳ lân startup của thế giới như Dropbox, Airbnb

Nghe có vẻ kỳ quặc nhưng đó là cách rất nhiều công ty khởi nghiệp đột phá tại thung lũng Silicon được sản sinh.

Cuối năm 2008, ba chàng trai trẻ tuổi đã nộp đơn vào Y Combinator (YC) - một vườn ươm khởi nghiệp để tìm kiếm sự trợ giúp cho công ty nhỏ bé của họ mang tên AirBed&Breakfast (sau này được đổi tên thành Airbnb) - một website cho phép những người khách lạ thuê nhà ở chung, nằm trên những tấm đệm hơi.

Paul Graham - một trong những nhà sáng lập của YC không quan tâm nhiều đến ý tưởng của 3 chàng trai đó nhưng lại thích sự gan dạ và táo bạo của họ. Vì không có đủ tiền, 3 chàng trai này đã phải đi bán ngũ cốc để kiếm tiền duy trì hoạt động công ty.

Chính vì vậy, Graham và các đối tác của ông tại YC đã quyết định giúp họ định hình lại ý tưởng kinh doanh này và kết nối họ với các nhà đầu tư.

Kết quả là hiện nay, Airbnb đã xuất hiện tại 190 quốc gia và là một trong những công ty khởi nghiệp nổi tiếng nhất thế giới với giá trị khoảng 25,5 tỉ USD.

Kể từ năm 2005, YC đã làm việc với hàng loạt startup tiềm năng và tháng 11 năm ngoái, họ kỷ niệm việc gây quỹ cho công ty khởi nghiệp thứ 1.000. Mặc dù khoảng 1 nửa trong số này thất bại nhưng YC vẫn ghi dấu ấn là một trong những vườn ươm khởi nghiệp nổi tiếng bậc nhất tại thung lũng Silicon.

Ngoài Airbnb, YC cũng là "người đỡ đầu" của Dropbox - công ty lưu trữ điện toán đám mây và Stripe - một công ty dịch vụ thanh toán.

YC cũng tự hào rằng 8 trong số những công ty này đã trở thành “uinicorn” - những kỳ lân công nghệ với định giá 1 tỉ USD hoặc hơn.

Tổng cộng, giá trị của toàn bộ những công ty mà YC tham gia góp vốn lên tới 65 tỉ USD mặc dù tỉ lệ vốn của YC chỉ chiếm một lượng rất nhỏ trong số đó, khoảng từ 1 - 2 tỉ USD.

Chính vì những con số ấn tượng kể trên mà YC được tôn vinh như một vị thánh tại thung lũng Silicon. Hiện nay, những công ty khởi nghiệp mới được xem là trung tâm sáng tạo và tạo ra tầm ảnh hưởng lớn trong giới công nghệ.

Bằng việc đào tạo ra hàng loạt học viên ưu tú, YC đã giúp biến những ý tưởng còn non trẻ thành các công ty khởi nghiệp thành công.

Các doanh nhân đến với YC để tham gia khoá học 3 tháng nhằm trang bị cho mình những kiến thức cần thiết cho hành trình sau này. Giống như tấm bằng tốt nghiệp từ một trường đại học danh tiếng, việc tốt nghiệp từ YC được xem là tài sản vô giá trong ngành công nghiệp công nghệ.

Thệm chí, trong khoá học YC mùa hè năm 2015, họ đã nhận tới 6.700 đơn ứng tuyển và chỉ chấp nhận khoảng 1,6% trong số đó. Trong khi đó, giai đoạn khốc liệt nhất thì tỉ lệ chọi của Harvard cũng chỉ là 5,3%.

Nhà đầu tư, giáo viên và nhà sáng lập tài năng

10 năm trước, Paul Graham - một doanh nhân từng bán công ty khởi nghiệp Viaweb của mình cho Yahoo vào năm 1998 đã thành lập nên YC cùng với Jessica Livingston - một nhân viên ngân hàng và 2 đồng nghiệp tại Viaweb là Trevor Blackwell và Robert Morris.

Ban đầu, các nhà sáng lập chỉ hy vọng họ có thể tạo ra cách thức hiệu quả hơn để đầu tư vào các công ty khởi nghiệp chứ không kỳ vọng có thể tạo ra lợi nhuận. Sau đó, họ tình cờ phát hiện ra mối liên kết lạ kỳ giữa một công ty đầu tư, trường đại học và ở khía cạnh nào đó là cả "nhân tố bí ẩn".

YC cam kết mang lại những khoá học về khởi nghiệp hàng đầu trong khuôn viên nhỏ bé của họ tại Mountain View. Lớp học được bố trí bằng những chiếc bàn dài gợi nhớ tới một phòng ăn tối để tạo ra cảm giác "hoang tưởng" vàt tính cạnh tranh cao.

Một trong những mục tiêu của chương trình giảng dạy là truyền đạt cho các kỹ sư cách làm thế nào để bán ý tưởng của họ cho các nhà đầu tư.

Sau 3 tháng, học viên sẽ được tốt nghiệp trong ngày "demo" nếu hoàn thành bài thuyết trình về doanh nghiệp của mình với một nhóm những nhà đầu tư hàng đầu tại thung lũng Silicon. Ngày "demo" được cho là cơ hội vàng cho startup bởi các nhà đầu tư không cung cấp nhiều cơ hội.

Các nhà đầu tư thường phàn nàn về việc YC đẩy giá trị của các startup lên cao. Điều này đúng. Thông thường, YC sẽ đầu tư 120.000 USD, đổi lấy 7% cổ phần của startup, khiến mỗi công ty này có trị giá lên đến hơn 1 triệu USD.

Tuy nhiên Sam Altman, chủ tịch YC nói rằng: “Việc đẩy giá trị trong giai đoạn đầu là có thật. Nhưng tôi nghĩ trong dài hạn, họ sẽ trở thành những công ty tốt hơn và mang lại lợi ích cho nhà đầu tư”.

YC được hưởng lợi từ sức mạnh của “mạng lưới” - tức là một nền tảng sẽ trở nên giá trị hơn nếu có nhiều người sử dụng hơn. Để phát triển, YC tuyển những học viên ưu tú của họ để tìm những ứng viên mới, tư vấn cho họ trải nghiệm chương trình này và trở thành những người đầu tiên thử nghiệm sản phẩm.

Một trong những vị khách đầu tiên là Stripe - một công ty được khai sinh ra từ vườn ươm YC.

YC cũng đóng vai trò là liên đoàn bảo vệ quyền lợi cho các startup. “Nếu một nhà đầu tư có dấu hiệu lạm dụng một nhà sáng lập trong cộng đồng YC, chúng tôi sẽ ghi nhớ và cho các nhà sáng lập khác biết”, theo Paul Buchheit - một đối tác của YC và là người tạo ra dịch vụ Gmail.

YC thận trọng trong việc bí mật xếp hạng các nhà đầu tư và cung cấp thông tin cho các công ty khởi nghiệp. Tất cả những điều này đã làm thay đổi cán cân quyền lực trong quá khứ, khi mà các quỹ đầu tư đối xử với doanh nhân như là nhân viên thay vì những tài năng”, Steve Blank - một doanh nhân nói.

YC cũng quan tâm tới việc tránh rơi vào cạm bẫy mà nhiều công ty trong giới công nghệ mắc phải đó là: Người kế nghiệp.

Năm ngoái, nhà sáng lập Graham đã chọn người thay thế mình là Altaman - một trong số những người tham gia khoá học khởi nghiệp đầu tiên của YC và đã bán công ty Loopt vào năm 2012 với giá 43 triệu USD.

Altman - ở độ tuổi 30 tràn đầy tham vọng và năng lượng muốn đưa YC có tầm ảnh hưởng lớn hơn nữa. Altman cho biết đang nhắm tới cả những thị trường bên ngoài thung lũng Silicon.

Ngoài công nghệ, YC còn đầu tư vào các công ty hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác bao gồm cả hạt nhân.

Năm ngoái, YC ra mắt phiên bản thu nhỏ của chương trình giảng dạy là một khoá học kéo dài 8 tuần để nhiều người có thể tham gia mà không cần nghỉ việc toàn thời gian để tới thung lũng Silicon trong vòng 3 tháng. Điều này giúp thu hút nhiều nhóm học viên cũng như các ý tưởng đa dạng hơn nhưng cũng tạo ra những rủi ro nhất định.

Hiện tại, tài sản của các công ty công nghệ biến động không ngừng và hầu hết lợi nhuận của YC vẫn chỉ trên giấy tờ. Ngoại trừ Twitch - một công ty chơi game trực tuyến được mua lại bởi Amazon với giá gần 1 tỉ USD vào năm 2014 - đến nay vẫn chưa có một công ty nào từ vườn ươm YC IPO thành công hay được mua lại.

Dẫu vậy, những đối tác của YC thì lại tỏ ra không mấy quan tâm tới tiền bạc hay những mối đe doạ về cạnh tranh.

Thực tế có hàng trăm “vườn ươm” trên toàn thế giới có thể học theo hình thức đầu tư và đào tạo như YC nhưng không ai trong số đó đạt được danh tiếng như YC.

Đối với chủ tịch Altman thì thay vì lo lắng về cách đối thủ cạnh tranh, thách thức lớn hơn với họ là các nhà sáng lập có thể chọn cách tự mình làm thay vì tìm đến những lời khuyên và khoá học tại các vườn ươm.

Dẫu vậy, không thể phủ nhận việc YC đang góp phần làm thay đổi môi trường kinh doanh cho các doanh nhân theo chiều hướng tốt đẹp hơn.

Vân Đàm