Xe điện bị chính trị hóa tại Mỹ
Xe điện đang gây ra nhiều gánh nặng!
Trong bối cảnh chính trị phân cực gay gắt hiện nay, xe điện không chỉ đơn thuần chở hành khách. Nó đang mang theo một gánh nặng chính trị và văn hóa vô cùng to lớn.
Những người ủng hộ có thể coi xe điện là anh hùng, giúp ngăn chặn biến đổi khí hậu và hỗ trợ các nhà sản xuất ô tô Mỹ cạnh tranh hơn trên toàn cầu. Ngược lại, số khác nhìn thấy ở chúng bàn tay nặng nề của chính phủ, gây áp lực buộc người tiêu dùng từ bỏ xăng dầu bất kể họ có sẵn sàng hay không.
“Xe điện đã trở thành vấn đề mang tính đảng phái đến mức chúng không còn được định nghĩa là ô tô nữa”, Mike Murphy, một chiến lược gia đảng Cộng hòa, người đứng đầu Dự án Chính trị Xe điện và Xe điện cho Tất cả nước Mỹ, những tổ chức nhằm mục đích làm cho xe điện bớt mang tính chính trị hơn, cho biết.
Theo các chuyên gia trong ngành, mầm mống của cuộc tranh luận gay gắt này có thể đã vô tình được gieo trồng cách đây 25 năm, với một chiếc sedan khiêm tốn, có hình dáng như hộp giày: Toyota Prius. Chiếc Prius đột phá năm 2001 đã mở ra kỷ nguyên của xe hybrid xăng-điện và xây dựng danh tiếng của Toyota1 như một nhà lãnh đạo toàn cầu trong lĩnh vực xe xanh.
Ông Murphy cho biết Toyota đã sử dụng chiến lược tiếp thị ngụ ý rằng mua một chiếc Prius là cách để cứu hành tinh. Điều đó làm hài lòng những người theo chủ nghĩa tự do, nhưng lại vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ những người ít quan tâm đến các vấn đề môi trường. Ông nói rằng Nissan cũng đã đưa ra lựa chọn tương tự với chiếc Leaf, xe điện của hãng, vào năm 2010.
“Vấn đề khí hậu không nên bị chia rẽ, nhưng ở Mỹ thì lại khác,” ông Murphy, người từng làm việc cho Arnold Schwarzenegger và Mitt Romney, nói. “Vì vậy, khi bạn quảng bá các loại xe thân thiện với môi trường, người khác lại coi đó là sự áp đặt giáo điều”.
Nhập khẩu từ Nhật Bản, chiếc Prius năm 2001 ra mắt vào thời điểm nhiều người Mỹ đang chuyển sang sử dụng xe thể thao đa dụng (SUV). Mức tiêu hao nhiên liệu trung bình của mẫu xe năm 2001 đã giảm xuống mức thấp nhất trong 21 năm, chỉ còn 20,4 dặm/gallon. Prius xuất hiện như một tia hy vọng; các thử nghiệm của liên bang cho thấy nó có thể đi được 48 dặm/gallon.
Margo Oge là một trong những người đầu tiên mua xe Prius. Sau này, khi làm việc tại Cơ quan Bảo vệ Môi trường, bà trở thành người chủ trì xây dựng các tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu được ban hành dưới thời chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Obama năm 2010.
“Prius chỉ đơn giản là một chiếc xe nhỏ gọn tuyệt vời giúp bạn tiết kiệm tiền và bảo vệ chúng ta khỏi ô nhiễm không khí,” bà Oge nói. “Chính phủ không yêu cầu hay bắt buộc Toyota phải phát triển công nghệ này. Nó không được coi là một nhiệm vụ bắt buộc như xe điện ngày nay”.
Mặc dù vậy, một số nhà phê bình đã chỉ trích những người hâm mộ Prius vì hành động thể hiện đạo đức giả, muốn áp đặt các chính sách can thiệp quá mức của nhà nước. Năm 2001, một bài báo trên tạp chí Car and Driver viết: “Không có gì đáng ngạc nhiên khi Toyota Motor nhận được nhiều lời tán dương từ Sierra Club, từ Washington, DC, những kẻ ba hoa và từ tất cả những người khác, những người tiện thể quên mất năm mẫu xe thể thao đa dụng và hai mẫu xe bán tải cũng được bày bán tại các đại lý của Toyota”.
Toyota đã tận dụng triệt để những lời chứng thực từ các ngôi sao, chẳng hạn như Leonardo DiCaprio và Meryl Streep, những người đã công khai sử dụng xe Prius. Doanh số bán hàng tăng vọt từ 5.500 chiếc vào năm 2001 lên đỉnh điểm 236.000 chiếc vào năm 2012.
Ông Murphy cho biết, những lần xuất hiện trên thảm đỏ đã giúp Prius trở nên nổi tiếng, nhưng cái giá phải trả vẫn còn đó. Đối với một số người, xe hybrid và xe điện trở thành phương tiện dành cho những người theo chủ nghĩa tự do và những người thích làm việc thiện, chứ không phải người Mỹ “chính thống”. Năm 2006, chương trình South Park gọi xe hybrid là nguyên nhân hàng đầu gây ra sự tự mãn của quốc gia.
Nếu như Prius từng bị chế giễu, Chevrolet Volt lại trở thành mục tiêu chỉ trích gay gắt.
Mẫu xe đó, một chiếc sedan hybrid cắm điện, đã giành được nhiều giải thưởng xe hơi danh giá. Nó cũng trở nên gắn liền với viện trợ liên bang dành cho General Motors. Đối với một số người, Volt là biểu tượng bốn bánh của Government Motors. Cựu Tổng thống Barack Obama đã ngồi thử một chiếc Volt tại nhà máy ở Detroit vào năm 2010 và nói rằng ông sẽ mua một chiếc sau khi rời nhiệm sở.
Ông Obama và Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) đặt mục tiêu tăng gấp đôi hiệu suất nhiên liệu của một chiếc xe hơi mới trung bình lên khoảng 50 dặm/gallon. Các chính trị gia khi đó chỉ trích chiếc Volt như một âm mưu xã hội chủ nghĩa nhằm ép buộc người Mỹ chuyển sang sử dụng xe điện.
Darrell Issa, đảng Cộng hòa đến từ California, đã cáo buộc Cơ quan An toàn Giao thông Đường cao tốc Quốc gia (NHTSA) âm mưu che giấu lỗi của xe Volt.
“Tôi là người ủng hộ kinh tế thị trường tự do”, ông Issa nói. “Và việc Volt là một dự án thử nghiệm được tài trợ theo sắc lệnh đã xúc phạm nhiều người trong chúng ta”.
Xe điện càng trở nên mang tính chính trị hơn khi Tesla bắt đầu vươn lên với việc ra mắt Model S vào năm 2012.
Mặc dù ông Musk, giám đốc điều hành của Tesla, hiện là một ngôi sao được giới bảo thủ yêu thích, nhưng trước đây nhiều người thuộc cánh hữu đã chỉ trích công ty này vì kiếm được hàng tỷ đô la bằng cách bán tín chỉ khí hậu cho các nhà sản xuất ô tô khác, một khoản lợi nhuận khổng lồ nhờ chính sách của chính phủ.
“Xe điện sẽ phát triển chậm hơn hiện nay, nhưng chúng sẽ tiếp tục chiếm thị phần cho đến khi trở thành công nghệ thống trị hoàn toàn,” một người dân tên Lutz nói.
Ông Lutz, 93 tuổi, sở hữu hai chiếc Cadillac điện, chiếc Lyriq và chiếc Escalade IQ. Gần đây ông còn mua thêm một chiếc Corvette ZR1, một chiếc xe thể thao chạy xăng với công suất 1.064 mã lực và tốc độ tối đa 233 dặm/giờ. Ông tin rằng động cơ đốt trong, sau 120 năm phát triển, gần như đã đạt đến đỉnh cao về mặt kỹ thuật. Xe điện chỉ mới bắt đầu.
“Khi bạn lái thử, bạn sẽ thấy rõ ràng không có chiếc nào sánh bằng,” ông nói. “Chúng tốt hơn, nhanh hơn, êm hơn và ít bộ phận chuyển động hơn.”
Hiện nay, khi doanh số bán xe điện giảm sút, Toyota và các dòng xe hybrid của hãng đang trở lại thịnh hành. Các nhà sản xuất ô tô khác đang gấp rút tung ra nhiều mẫu xe hybrid hơn, và những chiếc xe này hiếm khi bị các chính trị gia hay công chúng chỉ trích.
Những cuộc tranh đấu gay gắt kéo dài hàng thập kỷ đã lên đến đỉnh điểm với những lời chỉ trích mạnh mẽ của Tổng thống Trump nhằm vào xe điện. Điều đó bao gồm cả nỗ lực hủy bỏ các đạo luật và quy định quan trọng về khí hậu và năng lượng do cựu Tổng thống Joseph R. Biden Jr. đề ra.
“Chính quyền Joe Biden đã hoàn toàn đánh mất quyền kiểm soát thông điệp đó. Nó trở thành ‘Chính phủ muốn bạn mua chiếc xe này.’”, một chuyên gia nhận định.
Theo: The NY Times, WSJ
