Việt Nam thải 3,1 triệu tấn chất thải nhựa, World Bank đề xuất tính phí cốc cà phê nhựa, cấm ống hút nhựa, túi nhựa từ năm 2024
Lượng nhựa rò rỉ ra sông và biển có thể sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030 nếu quy trình thu gom, tái chế và xử lý chất thải như hiện nay không được cải thiện, Chương trình Đối tác Hành động Quốc gia về Nhựa tại Việt Nam cho biết.
Phần lớn chất thải nhựa làm ô nhiễm sông và biển ở Việt Nam là đồ nhựa dùng một lần, có giá trị thấp như túi nilon, hộp đựng thực phẩm và ống hút, theo một nghiên cứu của Ngân hàng Thế giới (World Bank) được công bố hôm nay.
Để tìm hiểu mức độ ô nhiễm trong môi trường tại Việt Nam, một nghiên cứu của World Bank đã được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 7/2020 đến tháng 4/2021 về các loại chất thải nhựa rò rỉ ra sông và đại dương, và các sản phẩm trên thị trường có thể là lựa chọn thay thế phù hợp.
Nghiên cứu bao gồm khảo sát thực địa tại các khu vực ven sông và ven biển cho thấy chất thải nhựa chiếm phần lớn lượng chất thải thu gom được, trong đó các sản phẩm nhựa dùng một lần (SUP) chiếm 62% tổng lượng chất thải nhựa (về số lượng).
Để giải quyết tình trạng ô nhiễm do những vật dụng bằng nhựa này gây ra, World Bank khuyến nghị Việt Nam cần thực hiện cắt giảm dần các sản phẩm này theo giai đoạn, đi kèm với việc khuyến khích các sản phẩm thay thế và cải thiện hệ thống quản lý chất thải rắn.
Báo cáo Phân tích về Ô nhiễm Rác thải Nhựa tại Việt Nam cho thấy chất thải nhựa phổ biến nhất trong số các loại chất thải thu gom được ở các khu vực ven sông và ven biển, chiếm 94% về số lượng và 71% trọng lượng. Mười loại nhựa phổ biến nhất chiếm hơn 80% tổng lượng rác thải nhựa rò rỉ ra sông và biển. Hầu hết trong số này là nhựa dùng một lần.
Ảnh từ báo cáo của World Bank.
Túi nhựa và các mảnh vỡ từ túi, hộp đựng thức ăn bằng xốp và ống hút được xác định là các sản phẩm SUP xuất hiện nhiều nhất trong môi trường, chiếm tới 38% lượng chất thải nhựa bị rò rỉ tại các địa điểm khảo sát.
"Tăng trưởng kinh tế, quá trình đô thị hóa với tốc độ nhanh cũng như thay đổi lối sống ở Việt Nam đã dẫn đến cuộc khủng hoảng ô nhiễm nhựa như hiện nay. Nghiên cứu này chỉ ra rằng các loại nhựa dùng một lần gây ra phần lớn tình trạng ô nhiễm nhựa ở Việt Nam và giải quyết tình trạng này sẽ tạo ra sự khác biệt lớn", bà Carolyn Turk, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cho biết.
Ước tính có khoảng 3,1 triệu tấn chất thải nhựa được thải ra trên đất liền ở Việt Nam, và ít nhất 10% trong số này đổ ra đại dương mỗi năm. Chương trình Đối tác Hành động Quốc gia về Nhựa tại Việt Nam cho biết lượng nhựa rò rỉ ra sông và biển có thể sẽ tăng gấp đôi vào năm 2030 nếu quy trình thu gom, tái chế và xử lý chất thải như hiện nay không được cải thiện.
Trong một báo cáo khác có tiêu đề Hướng tới một Lộ trình quốc gia về Nhựa dùng một lần tại Việt Nam, Ngân hàng Thế giới đề xuất cần có cách tiếp cận theo từng giai đoạn để giải quyết tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa thông qua sự kết hợp giữa các công cụ chính sách và cơ chế tài khóa, bắt đầu từ việc hạn chế sử dụng và thu phí, và cuối cùng là cấm sử dụng.
Kinh nghiệm quốc tế cho thấy lợi ích mang lại của việc loại bỏ dần nhựa dùng một lần sẽ lớn hơn chi phí bỏ ra. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi hiệu quả đòi hỏi một cách tiếp cận theo từng giai đoạn để bù đắp thiệt hại cho người sản xuất đồng thời cần chuẩn bị các cơ chế khuyến khích người tiêu dùng và doanh nghiệp thay đổi hành vi.
Báo cáo khuyến nghị Việt Nam có thể bắt đầu với những hạn chế sử dụng nhựa dùng một lần trong cửa hàng ăn uống và các cơ sở lưu trú. Báo cáo cũng đề xuất thu phí đối với túi nhựa không phân hủy sinh học (bắt đầu các bước hoạch định chính sách từ năm 2022 - 2023) và cốc cà phê mang đi (đề xuất hoạch định chính sách từ năm 2025, thu phí và xử phạt từ năm 2026).
Một phần lộ trình đề xuất hướng tới mục tiêu áp đặt lệnh cấm lưu thông các sản phẩm ống hút nhựa, túi nhựa khó phân hủy sinh học và hộp đựng thực phẩm.
Lộ trình hướng tới mục tiêu áp đặt lệnh cấm lưu thông các sản phẩm ống hút nhựa (hoạch định chính sách từ năm 2024, áp dụng năm 2025), túi nhựa khó phân hủy sinh học và hộp đựng thực phẩm (hoạch định chính sách từ năm 2025 - 2026, áp dụng năm 2026).
Lộ trình chính sách này sẽ hỗ trợ thực hiện nghị định 08/2022/NĐ-CP của chính phủ, quy định một số điều của Luật Bảo vệ Môi trường liên quan đến quản lý chất thải nhựa. Hai báo cáo này được tài trợ bởi PROBLUE, quỹ tín thác đa phương với mục tiêu hỗ trợ các quốc gia xây dựng lộ trình hướng tới một nền kinh tế xanh bền vững.
