"Vẫn phải dựa vào vốn và tài nguyên để tăng trưởng, nhưng chúng ta sẽ cải cách thể chế"
Một trong những cải cách quan trọng nhất là tạo ra khuôn khổ pháp lý cho tư nhân và các thành phần kinh tế khác ngoài nhà nước tham gia vào đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, cung cấp dịch vụ công.
Nền kinh tế Việt Nam nói chung và các Doanh nghiệp Việt Nam nói riêng đã trải qua một năm 2013 với không ít khó khăn. Vượt qua được những khó khăn ấy cũng là một thành tựu, nhưng để đạt được một sự tăng trưởng bền vững và hướng tới những thành tựu lớn hơn trong tương lai, chúng ta cần nhìn lại một vài hạn chế trong bản thân DN.
Trong chương trình “Dân hỏi Bộ trưởng trả lời” ngày 15/12, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch Đầu tư Bùi Quang Vinh đã chia sẻ những ý kiến của mình về vấn đề nâng cao năng suất và hiệu quả doanh nghiệp.
DN khối FDI thể hiện uy thế vượt trội về hiệu quả hoạt động và tỷ trọng đóng góp trong xuất khẩu
Những con số thống kê đang cho thấy sự mất cân đối giữa hiệu quả và tỷ trọng đóng góp của khối DN FDI với khối doanh nghiệp nội địa Việt Nam. Ví dụ, kim ngạch xuất nhập khẩu linh kiện và điện thoại đạt 15,5 tỷ USD thì trong đó khối FDI đã chiếm tới 15,4 tỷ USD. Kim ngạch xuất nhập khẩu vi tính, sản phẩm linh kiện điện tử là 7,7 tỷ USD thì khối FDI đã chiếm tới 7,5 tỷ.
Không chỉ thế, xuất nhập khẩu đối với nhiều nhóm ngành hàng chủ lực khác của Việt Nam cũng phụ thuộc phần lớn vào các DN FDI như giày dép là 4,6 trên tổng số 6 tỷ USD, dệt may là 7,8 trên tổng số 13 tỷ USD, sản phẩm đồ gỗ 1,6 trên tổng số 2,6 tỷ USD.
Bộ trưởng Bùi Quang Vinh cho rằng không phân biệt DN FDI với DN trong nước bởi vì các DN của nước ngoài một khi đã vào Việt Nam thì cũng phải tuân thủ toàn bộ luật pháp Việt Nam, hoạt động như các DN khác, chịu toàn bộ chế tài pháp luật và sản phẩm, dịch vụ mà họ tạo ra cũng phải ghi trên nhãn mác là “xuất xứ từ Việt Nam”.
Điều đó có nghĩa là các DN FDI đang hoạt động trong môi trường kinh doanh như mọi DN tư nhân khác của Việt Nam. Có chăng là họ hơn DN Việt Nam ở công nghệ, quản trị hay những yếu tố kỹ thuật tiên tiến hơn được tiếp thu từ nước mẹ.
Bởi vậy, vấn đề đặt ra là làm thế nào để DN thuần túy Việt Nam vươn lên đạt được những thành tựu như vậy hay ít ra là không để quá chênh lệch. Theo Bộ trưởng, giải pháp chính là tháo gỡ tất cả những vướng mắc căn bản nhất cho DN Việt Nam. Ví dụ như nhanh chóng mua bán nợ để các DN có chiến lược phát triển tốt nhanh chóng xóa bỏ nợ xấu và tiếp cận được các nguồn tín dụng lãi suất thấp.
“Phải tạo điều kiện để các DN tư nhân tiếp cận được các nguồn tài nguyên của đất nước một cách công bằng minh bạch chứ không phải cơ chế xin – cho tài nguyên như bây giờ.”
Do tài nguyên không phải ai cũng tiếp cận được nên vẫn phải có sự hỗ trợ, bảo hộ nhưng theo Bộ trưởng, các DN Việt Nam phải vươn lên và phải bài bản hơn.
Bởi vì năng suất lao động thấp là một điểm yếu không thể phủ nhận của nền kinh tế Việt Nam
Bộ trưởng Vinh cho biết Ngân hàng đang dư nguồn tiền cho DN vay. Nhưng làm sao để DN tiếp cận được với nguồn tiền lãi suất thấp này? Điều quan trọng nhất là phải nhanh chóng giải quyết nợ xấu để họ có đủ điều kiện tiếp cận với nguồn lực mới.
Thứ hai, các DN phải xác định lại định hướng kinh doanh của mình trong điều kiện mới. Theo ông, DN nên tìm kiếm và xác lập những thị trường ổn định và chọn lựa được những sản phẩm mũi nhọn của mình để có đầu tư hiệu quả và dứt điểm, có sức cạnh tranh. Một trong những giải pháp rất quan trọng là phải đưa khoa học công nghệ trở thành động lực chủ yếu trong tăng trưởng.
“KHCN là cứu cánh cho tất cả các DN và chỉ cạnh tranh nhau được bằng chính KHCN thôi. Samsung là một ví dụ. Một sản phẩm điện thoại bé tí như vậy bây giờ bán bao nhiêu triệu? Mỗi năm thu được bao nhiêu tỷ USD? Một lượng nguyên liệu rất ít, rất đơn giản nhưng giá trị rất cao. Ngược lại chúng ta sử dụng một khối lượng nguyên liệu sắt thép khổng lồ mà giá rẻ như bèo, thì không có cạnh tranh. Cho nên, muốn cạnh tranh thì KHCN và quản trị là những yếu tố quyết định.” – Bộ trưởng khẳng định.
Nhà nước phải nhanh chóng thoái vốn khỏi các lĩnh vực mà tư nhân làm tốt hơn
Bộ trưởng Vinh cũng khẳng định, trừ những bí mật quốc gia quan trọng, những lĩnh vực mang tính chất quốc phòng an ninh hay những lĩnh vực đặc biệt nhạy cảm liên quan đến an ninh trật tự xã hội như thuốc nổ, chất độc hại nguy hiểm thì nhà nước không cho sản xuất. Còn lại không cái gì cấm cả.
Một lần nữa ông thể hiện quan điểm Nhà nước phải nhanh chóng thoái vốn khỏi các lĩnh vực mà tư nhân làm tốt hơn. Theo lịch trình, đến năm 2015 về cơ bản sẽ cổ phần hóa rất nhiều các tập đoàn của DN, Tổng công ty. Nhà nước chỉ giữ lại 8 tập đoàn lớn, nhưng “ở các tập đoàn lớn này cũng chỉ giữ bộ máy trên, các công ty bên dưới cũng sẽ cổ phần hóa”.
Việc cổ phần hóa sẽ giảm tỷ trọng nắm giữ nhà nước và dần dần có thể rút bớt hơn nữa. Mặc dù hiện nay đang có 2 quan điểm. Một là nhà nước sẽ bán cổ phần nắm giữ ở Vinamilk, các tập đoàn nước giải khát đi để đầu tư cho hạ tầng và làm các việc khác. Luồng quan điểm không đồng tình thì cho rằng cần để những DN này tiếp tục phát triển.
Tuy nhiên, Bộ trưởng đã phát biểu rất quyết liệt rằng “ý chí chung là chúng ta phải nhanh chóng thoái vốn và bán bớt cổ phần ấy đi để nhà nước có nguồn lực để đầu tư, đồng thời để có sân chơi cho các DN tư nhân. Vấn đề thứ 2 là phải tiếp tục tạo ra những khuôn khổ pháp lý mới để DN tư nhân được tiếp cận song phẳng các nguồn tài nguyên như DN nhà nước. Đó là cải cách thể chế.”
Đâu là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế 2014?
Tăng trưởng của kinh tế Việt Nam nhiều năm qua dựa vào 2 nguồn lực chính là khai thác tài nguyên thô và đầu tư công. Những nguồn lực này một mặt đang dần cạn kiệt và mặt khác thì đang bị siết chặt.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Vinh khẳng định: “Chúng ta sẽ vẫn phải dựa vào vốn và tài nguyên để tăng trưởng và để đạt được mục tiêu tăng trưởng 5,8% trong năm 2014 và 6 -6,2% cho năm 2015. Nhưng chúng ta sẽ phải mở cửa ngay trong năm 2014 và những năm tiếp. Đó là cải cách thể chế.”
Theo đó, một trong những cải cách quan trọng nhất là tạo ra khuôn khổ pháp lý cho lĩnh vực tư nhân và các thành phần kinh tế khác ngoài nhà nước tham gia vào đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, tham gia vào phát triển kinh tế, vào cung cấp dịch vụ công cho đất nước. Và theo ông, tư nhân không phải chỉ là trong nước mà cả nước ngoài.
Với những chia sẻ thẳng thắn của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, chúng ta cũng ít nhiều có thể hy vọng trong năm 2014 tới đây, một thể chế mới minh bạch, bình đằng sẽ được hình thành và nền kinh tế có thể dần đi lên một cách bền vững.
Mỹ Chi
