Văn hóa 'dạ', 'vâng' cùng thói quen sao chép, bắt chước đang cản bước startup Việt?
Ở riêng Việt Nam, ngoài những thách thức vể chuẩn mực văn hóa, tiếp cận vốn, các startup còn cần phải đối mặt với thử thách tìm kiếm nhà tư vấn...
Tinh thần khởi nghiệp tại Việt Nam đang diễn ra sục sôi ở mức độ cao nhất mà bất kỳ ai có thể kỳ vọng tại đất nước này. Dẫu vậy trong thế kỷ 21, thuật ngữ về khởi nghiệp (startup) vẫn gây bối rối với nhiều người.
Trước đây, “startup” được hiểu đơn giản là bạn mua một chiếc xe đẩy và tạo ra một loại bánh mì thật ngon và bán ở bất kỳ đâu, thậm chí là vỉa hè. Tuy nhiên, tư duy hiện nay đã thay đổi và startup trở thành công việc chứa đầy thử thách và cơ hội.
Ở riêng Việt Nam, ngoài những thách thức vể chuẩn mực văn hóa, tiếp cận vốn, các startup còn cần phải đối mặt với thử thách tìm kiếm nhà tư vấn...
Hiện nay, những nhà hoạch định chính sách, trường đại học và viện nghiên cứu đang bắt đầu xem các doanh nghiệp khởi nghiệp là chìa khóa cho tốc độ tăng trưởng kinh tế của đất nước trong tương lai.
Những tổ chức như Hatch! đã cung cấp nhiều hoạt động bổ ích cho hệ sinh thái khởi nghiệp bao gồm một chương trình ươm mầm, không gian làm việc chung và Hatch! Fair – chương trình được thiết kế để chia sẻ kiến thức và kết nối các công ty khởi nghiệp với nhà đầu tư và truyền thông.
Một trong những nhà sáng lập của Hatch! là người gốc San Francisco có tên Aaron Everhart. Anh vốn sinh ra trong một gia đình có truyền thống doanh nhân và chứng kiến phong trào startup bùng phát khi còn là một lái xe tại Bay Area trong suốt thời kỳ bùng bổ bong bóng công nghệ những năm 90.
“Đó là cách startup bùng nổ những năm 90 tại Mỹ. Bạn viết ra một kế hoạch kinh doanh, mặc bộ suit lịch lãm, thuê một chiếc xe limo và tới đàm phán với các nhà băng”.
Điều quan trọng là hiện tại, Everhart đang chứng kiến tình trạng tương tự tại Việt Nam. “Tôi cảm thấy như môi trường startup của Việt Nam hiện nay và ở Mỹ những năm 90 có nhiều điểm tương đồng. Môi trường startup Việt Nam đang có một sức hấp dẫn đặc biệt, thật sự thú vị, ai cũng đang nói về nó”.
3 thách thức lớn nhất với startup Việt
Một trong những thách thức về văn hóa đối với startup Việt Nam là niềm tin với Khổng giáo vốn đã ăn sâu vào gốc rễ. Điều này có nghĩa là người Việt luôn tránh né việc phản đối ý kiến của những người ở cấp vị cao hơn mình và thường bắt chước, sao chép những mô mình đã được thử nghiệm trước đó.
“Các nhà sáng lập không thực sự cởi mở và họ vẫn cảm thấy miễn cưỡng khi chia sẻ những ý tưởng của mình. Trong những cuộc họp để tìm ra ý tưởng mới, mọi người thường do dự trong việc thử thách người khác. Cuối cùng, với người Việt, các ông chủ luôn luôn đúng. CEO của các công ty khởi nghiệp luôn bị vây quanh bởi những người nói ‘dạ’, ‘vâng’ và đó là vấn đề thật sự lớn”.
Vấn đề tôn trọng bản quyền sở hữu cũng gặp thử thách tương tự và Everhart nói rằng điều này đối lập hoàn toàn với nơi anh được sinh ra – trung tâm sáng tạo, đổi mới California.
“Tại California, văn hóa của chúng tôi là không sao chép một thứ gì cả”. Chìa khóa là kiến thức.
Một thử thách khác cho các startup ở Việt Nam là tiếp cận vốn. Chưa kể đến những quy tắc về kinh doanh phức tạp, ở đây còn tồn tại sự không kết nối giữa những công ty “có tuổi” và những công ty mới. Điều này gây ra khó khăn không nhỏ trong quá trình các startup tiếp cận với những nhà đầu tư thiên thần.
“Hiện nay không có bất kỳ mạng lưới nhà đầu tư thiên thần nào tại Việt Nam để cung cấp lượng vốn dưới 100.000 USD. Một khi đã nỗ lực tiếp cận với tất cả nguồn lực từ gia đình, bạn không thể tìm được nguồn vốn ở đâu khác nữa. Bạn không thể đi vay tiền hay tìm tới các quỹ đầu tư hay nhà đầu tư tư nhân, họ không muốn những thỏa thuận nhỏ như vậy”.
Mặc dù vậy, Everhart vẫn lạc quan rằng các doanh nhân Việt sẽ tìm được nguồn vốn hỗ trợ cần thiết để biến ý tưởng của họ thành hiện thực.
“Tôi luôn có niềm tin mãnh liệt rằng tiền sẽ luôn chạy theo các cơ hội. Nếu bạn có một đội ngũ tuyệt vời, nền tảng tốt, ý tưởng hay và bạn chắc chắn rằng mình có một thị trường tiềm năng, tiền sẽ tự tìm tới bạn, đó không phải vấn đề”, anh khẳng định.
Ngoài ra, Everhar cũng lạc quan về nguồn lực con người ở Việt Nam. “Việt Nam có nhiều người trẻ tuổi luôn sẵn sàng dấn thân, không sợ những khó khăn, thử thách. Họ giống như những cái cây bị giẫm đạp lên nhiều lần nhưng sau đó vẫn bật lên mạnh mẽ”.
