Thực hư ăn nhiều kẹo, nước ngọt gây nên chứng rối loạn tăng động, giảm chú ý ở trẻ em: Đâu là thực phẩm cha mẹ nên dành cho con?

Rối loạn tăng động, giảm chú ý hay bệnh ADHD là một rối loạn phát triển thần kinh liên quan đến sự không tập trung, hiếu động thái quá và bốc đồng cảm xúc. Đây là một trong những trạng thái rối loạn phổ biến nhất mà trẻ em có thể mắc phải. Tình trạng này làm ảnh hưởng đến khả năng làm việc, học tập cũng như duy trì các mối quan hệ phù hợp từ đó có thể làm giảm chất lượng cuộc sống.

Nguyên nhân chính xác gây ra rối loạn tăng động và giảm chú ý vẫn chưa được các nhà khoa học xác định, song di truyền là yếu tố liên quan mật thiết nhất. Bên cạnh đó, ảnh hưởng từ môi trường cũng tác động tới quá trình phát triển thần kinh như: Thiếu hụt dinh dưỡng trong giai đoạn thai nhi, tiếp xúc với độc tố môi trường khi trong bụng mẹ hoặc khi còn nhỏ,…

Các thực phẩm trẻ mắc ADHD nên hạn chế

Các tác dụng của thực phẩm đối với hành vi là lĩnh vực còn khá mới mẻ với khoa học đồng thời cũng gây nhiều tranh cãi giữa các nhà khoa học hay các trường phái khoa học khác nhau. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cũng đã nhận định rằng với một số loại thực phẩm nhất định có ảnh hưởng đến hành vi của con người. Ví dụ, caffeine có thể làm tăng sự tỉnh táo, hay socola có thể ảnh hưởng đến tâm trạng hay rượu có thể làm thay đổi hành vi của con người.

Đến nay, không có bằng chứng cho thấy chế độ ăn gây ra rối loạn hành vi tăng động, giảm chú ý. ADHD cũng không phải là bệnh có thể điều trị được mà chỉ có thể điều trị bằng cách giảm các triệu chứng của bệnh. Đồng thời thay đổi chế độ ăn uống hay chế độ dinh dưỡng để kiểm soát hành vi của trẻ.

Dưới đây là một số thực phẩm được các chuyên gia dinh dưỡng khuyên cha mẹ nên hạn chế cho trẻ bị tăng động, giảm chú ý sử dụng:

Nước tăng lực: Trong nước tăng lực có chứa một loạt thành phần khiến trẻ ADHD biểu hiện nghiêm trọng hơn như đường, chất làm ngọt nhân tạo, phẩm màu, caffeine và nhiều tác nhân khác.

Cá và hải sản: Trong hải sản và một số loại cá như cá kiếm, cá mập, cá thu hoàng đế và cá nàng đào (tilefish) có dư lượng thủy ngân. Chất độc này có thể tích tụ trong não và gây ảnh hưởng xấu đến chứng tăng động giảm chú ý trong thời gian dài nên trước khi cho trẻ ăn, cha mẹ nên xin tư vấn của bác sỹ.

Thực phẩm chứa chất phụ gia: Như aspartame, nitrit, natri benzoat,… có trong mì chính, các loại thực phẩm chế biến sẵn (xúc xích, mì tôm, pizza, lạp xưởng,…)

Đường tinh chế: Nhiều người, đặc biệt là trẻ em bị rối loạn tăng động giảm chú ý trở nên hiếu động, thiếu tập trung hơn sau khi ăn kẹo hoặc các loại đồ ăn, thức uống chứa nhiều đường khác như siro, mật ong, nước giải khát, nước ngọt… Do đó, cần hạn chế cho trẻ ăn những loại thực phẩm này.

Các chất kích thích: Caffein có trong cà phê, sô cô la đen… khiến người tăng động khó ngủ, ghi nhớ kém, giảm tập trung chú ý và khả năng hoạt động trí não vào ban ngày.

Thực phẩm chứa chất tạo màu nhân tạo, chất bảo quản: Những chất này có nhiều trong các loại bánh kẹo, đồ uống giải khát…

Một nghiên cứu theo dõi 800 trẻ nghi ngờ tăng động. Trong nhóm 75% trong số trẻ nghiên cứu đã cải thiện khi sử dụng chế độ ăn kiêng không chứa màu thực phẩm nhân tạo. Tuy nhiên, triệu chứng tăng động lại tái phát sau khi đưa chất màu nhân tạo vào chế độ ăn.

Hay một nghiên cứu khác cho thấy sự hiếu động đã tăng lên ở trẻ khi tiêu thụ chất màu thực phẩm nhân tạo, natri benzoat (chất bảo quản).

Đến nay, cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) yêu cầu một số chất tạo màu nhân tạo nhất định phải được liệt kê trên bao bì thực phẩm. Đồng thời, liên minh Châu Âu (EU) cũng yêu cầu thực phẩm có chất tạo màu nhân tạo phải được ghi trên nhãn thực phẩm. Điều này nhằm mục đích cảnh báo tác động đối với sự chú ý và hành vi của trẻ em.

Các thực phẩm trẻ mắc ADHD nên ăn

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trẻ em bị rối loạn tăng động, giảm chú ý do không có chế độ ăn uống cân bằng và thiếu hụt chất dinh dưỡng ngay từ khi mẹ mang thai hoặc còn nhỏ. Điều này khiến cho các nhà nghiên cứu suy đoán rằng các chất bổ sung có thể cải thiện được các triệu chứng của căn bệnh này.

Các nghiên cứu về dinh dưỡng đã xem xét tác dụng của một số chất bổ sung đối với triệu chứng rối loạn tăng động, giảm chú ý bao gồm: Acid amin, vitamin, chất khoáng, acid béo omega-3.

Acid amin

Mỗi tế bào trong cơ thể đều cần acid amin để hoạt động, trong đó một phần được dùng để tạo chất dẫn truyền thần kinh hay các phân tử tín hiệu trong não. Với rối loạn tăng động, acid amin tyrosine, tryptophan và phenylalanin là thành phần tạo chất dẫn truyền thần kinh dopamin, serotonin và norepinephrine.

Bổ sung những acid amin này giúp tăng cường chất dẫn truyền thần kinh, từ đó kiểm soát được chứng rối loạn tăng động ở trẻ em.

Vitamin và khoáng chất

Sự thiếu hụt kẽm và sắt chính là nguyên nhân gây suy yếu tinh thần ở trẻ em, kể cả trẻ rối loạn tăng động hoặc không. Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra, tỉ lệ lớn trẻ bị rối loạn tăng động thiếu hụt những chất này.

Vì thế, bổ sung sắt, kẽm cùng canxi, phosphor,… đều là những khoáng chất thiết yếu sẽ giúp cải thiện triệu chứng rối loạn tăng động mặc dù cơ chế chính xác chưa được xác định. Cùng với đó là các loại Vitamin như Vitamin C, Vitamin B6, Vitamin B3, Vitamin B5.

Trong điều trị chứng rối loạn tăng động, các loại Vitamin tổng hợp và chất khoáng đã được sử dụng như loại thuốc hỗ trợ.

Omega-3

Omega-3 là chất béo tốt cho não bộ, hàm lượng thấp chất này cũng được đưa ra trong nhiều nghiên cứu về chứng rối loạn tăng động. Ngoài ra, thiếu hụt omega-3 còn gây khó khăn trong việc phát triển trí tuệ, học tập và hành vi khó khăn.

Do đó, đừng bỏ qua thực phẩm giàu Omega-3 trong chế độ ăn cho trẻ rối loạn tăng động song vẫn cần nghiên cứu chuyên sâu thêm để chỉ ra mối quan hệ cụ thể. Thực phẩm phổ biến có nhiều axit béo omega-3 bao gồm: cá béo, dầu cá, hạt lanh, hạt chia, dầu hạt lanh và quả óc chó.

Nguồn: Healthline.com; medlatec; Viện Y học Ứng dụng VN

Nguyễn Phượng