Thu gom hơn 9.000 kg rác trong mỗi chuyến đi, tấm lưới nổi dài 800m này vừa chứng minh được khả năng làm sạch đại dương của mình

Đã gần một thập kỷ kể từ khi thanh niên 18 tuổi Boyan Slat thông báo về kế hoạch loại bỏ rác thải nhựa trên bề mặt đại dương thế giới với một mục tiêu tưởng chừng như bất khả thi: loại bỏ 90% rác thải nhựa nổi trên bề mặt đại dương vào năm 2040.

Vạn sự khởi đầu nan – nỗ lực đầu tiên của startup Ocean Cleanup này đã thất bại khi thiết bị thu rác thải của họ hỏng ngay trên mặt biển. Không từ bỏ, một phiên bản mới hơn ra mắt vào năm 2019 đã làm tốt hơn trong việc thu thập rác thải nhựa, nhưng tổ chức này ước tính họ cần đến hàng trăm cỗ máy như thế này để có thể làm sạch các đại dương trên thế giới.

Điều đó khiến các nhà khoa học và các kỹ sư nghi ngờ về khả năng huy động thêm hàng chục triệu USD trong vòng gọi vốn.

Jenny, thiết bị thu gom rác thải nhựa trên mặt biển mới của Ocean Cleanup

Nhưng đến mùa hè qua, tổ chức này đặt hy vọng vào một thiết bị mới có biệt danh Jenny. Về cơ bản, Jenny như một bờ biển nổi nhân tạo khổng lồ với tổng chiều dài khoảng 800m, có thể gập lại để thu gom rác thải vào một tấm lưới đan hình phễu. Kéo tấm lưới này trên mặt nước là hai con tàu chạy trên biển với tốc độ 1,5 knot (chậm hơn tốc độ bình thường của tàu biển) và dòng hải lưu sẽ đẩy rác trôi về phía tấm lưới khổng lồ này.

Thế nhưng nó vẫn phải vượt qua được thử thách lớn để chứng minh khả năng của mình – dọn dẹp núi rác khổng lồ có tên Great Pacific Garbage Patch nằm ở giữa California và Hawaii. Núi rác khổng lồ này là nơi tích tụ rác thải nhựa lớn nhất thế giới – theo ước tính của Ocean Cleanup, nơi này có khoảng 1.800 tỷ mẩu rác thải nhựa.

Với việc kéo được 9 tấn rác về đất liền mà không gặp sự cố nào, Jenny đã vượt qua được bài kiểm tra đầu tiên của mình.

Giờ đây, Ocean Cleanup vui mừng cho biết, Jenny đã chứng minh tính khả thi của mình khi đã kéo 9 tấn rác thải nhựa về đất liền để xử lý mà không bị hỏng. Slat đã ăn mừng sự kiện này bằng dòng tweet: "Holy mother of God, it all worked." (Ôi Chúa ơi, nó hoạt động rồi).

Khi mang về đến bờ biển, chỗ rác thải nhựa này sẽ được xử lý và tái chế. Hiện tại Ocean Cleanup đang sử dụng nhựa tái chế từ chỗ rác thải này làm ra các cặp kính giá 200 USD để có thêm chi phí trang trải cho hoạt động của mình. Cuối cùng, tổ chức này hy vọng sẽ hợp tác với các thương hiệu tiêu dùng khác để tạo ra được nhiều sản phẩm tái chế hơn.

Slat ước tính nhóm này sẽ cần khoảng 10 thiết bị như Jenny để dọn sạch khoảng 50% núi rác Great Pacific Garbage Patch trong vòng 5 năm tới. Mỗi thiết bị có thể kéo được từ 10 tấn đến 15 tấn rác về bờ mà không gặp vấn đề gì.

Trong khi hệ thống của Ocean Cleanup thu hồi được nhiều loại rác thải nổi khác nhau, từ các container lớn, lưới đánh cá cho đến cả các hạt nhựa nhỏ với kích thước chỉ vài mm. Nhưng theo một nghiên cứu mới được công bố vào năm ngoái, lượng rác thải nhựa ở phần đáy đại dương có thể nhiều gấp 30 lần rác thải trên bề mặt. Đó là còn chưa kể Jenny cũng không thể ngăn lượng rác thải nhựa mới được đổ xuống đại dương.

Các nhà nghiên cứu ước tính mỗi năm có khoảng 11 triệu tấn nhựa được thải xuống đại dương. Đến năm 2040, con số này có thể tăng lên 29 triệu tấn. Trong khi đó, theo ước tính của Ocean Cleanup, 10 thiết bị Jenny chỉ có thể thu hồi được từ 15.000 đến 20.000 tấn rác thải nhựa mỗi năm.

Bên cạnh đó, thiết bị này được thiết kế để thu hồi rác thụ động dựa vào dòng chảy của đại dương. Nhưng thiết kế này cũng làm nó rơi vãi rất nhiều rác mà nó thu thập được. Đó là còn chưa kể lượng nhiên liệu mà các tàu lai dắt sử dụng để vận hành Jenny. Ocean Cleanup cho biết, họ vẫn đang phải mua các khoản tín dụng Carbon để bù đắp lượng khí thải của các tàu lai dắt này.

Mặc dù vậy, Slat vẫn rất lạc quan về khả năng xử lý các mối lo ngại này. "Rất nhiều điều vẫn cần phải giải quyết, nhưng giờ đây có một điều chúng tôi biết: triển khai một nhóm nhỏ các hệ thống này và nó "có thể" làm sạch mặt biển."

Tham khảo Business Insider

Nguyễn Hải