[Q&A] Tại sao hàng nghìn công ty niêm yết Trung Quốc ngừng giao dịch?

Chuyện gì đang xảy ra với thị trường chứng khoán Trung Quốc là câu hỏi của rất nhiều người vào lúc này. Đặc biệt là khi đã có hơn 1.400 công ty niêm yết trên sàn giao dịch Thượng Hải và Thâm Quyến ngừng giao dịch cổ phiếu.

Tình trạng ngừng giao dịch đã mở rộng như thế nào?

Sáng nay, thêm hàng trăm công ty tuyên bố họ sẽ ngừng giao dịch, nâng con số này lên 1.476 trong tổng số 2.808 công ty niêm yết tại Trung Quốc. Hầu hết trong số này là những công ty niêm yết trên sàn giao dịch Thẩm Quyến (chỉ số ChiNext) – địa điểm yêu thích của những công ty công nghệ.

Chỉ số ChiNext đã tăng và sụp đổ nhanh chóng hơn bất kỳ chỉ số chứng khoán nào khác tại Trung Quốc. Điều này được phản ánh bằng việc chỉ số Shenzhen Conposite đã giảm 5,3% vào ngày thứ 3 so với mức giảm 1,3% của chỉ số Shanghai Composite.

Tại sao phải ngừng giao dịch?

Hầu hết các công ty kể trên đều nhắc đến “những vấn đề quan trọng” – cụm từ dường như ám chỉ đến những cuộc sáp nhập, mua bán hay tái cấu trúc. Tuy nhiên đáng tiếc thực tế có vẻ không phải như vậy. Giai đoạn bùng nổ các thương vụ M&A tại Trung Quốc đã lên tới đỉnh điểm, đặc biệt là trong tình huống thị trường bị sụt giảm tới hơn 30% giá trị chỉ trong 3 tuần.

Một vài nhà phân tích tin rằng, việc ngừng giao dịch kể trên có liên quan đến một trong những “người vô danh” đáng sợ xung quanh việc sụp đổ của thị trường. Vấn đề chỉ nằm ở chỗ, có bao nhiêu cổ đông nắm quyền kiểm soát đang dùng cổ phiếu của họ như một vật thế chấp cho các khoản vay của ngân hàng.

Những người này có thể đã được yêu cầu thanh toán các khoản nợ khi giá trị cổ phiếu xuống thấp, châm ngòi cho nguy cơ xảy ra tình trạng bán tháo trên thị trường.

Thị trường sụt giảm và khủng hoảng ngân hàng trở nên tồi tệ, có cách nào để tránh chuyện này?

Cực kỳ khó khăn. Những trường hợp xin tạm ngừng giao dịch gần nhất có thể bị từ chối bởi sàn giao dịch Thâm Quyến và Thượng Hải. Rõ ràng, 2 cơ quan này cùng Ủy ban quản lý chứng khoán Trung Quốc (CSRC) biết rằng để tình trạng kể trên xảy ra thực sự rất tồi tệ và gây rủi ro lớn với danh tiếng của họ.

Hơn nữa, chính phủ Trung Quốc tự hào rằng họ luôn đưa ra những hành động “có trách nhiệm” trong suốt những giai đoạn khủng hoảng. Đa phần trong các trường hợp, họ nói rằng sẽ quyết không làm mất giá đồng Nhân dân tệ ngay cả khi đồng tiền của các quốc gia láng giềng sụt giảm trong suốt thời kỳ khủng hoảng tài chính châu Á diễn ra vào những năm 1997 – 1998 (dù điều này đã khiến những giá hàng hóa của các công ty xuất khẩu đặt trụ sở tại Trung Quốc trở nên ít cạnh tranh hơn). 10 năm sau đó, Bắc Kinh tiếp tục tung ra biện pháp đặc biệt để thúc đẩy cầu nội địa trong suốt thời kỳ khủng hoảng tài chính, tạo ra sự kích thích đáng kể cho nền kinh tế toàn cầu.

Tuy nhiên, tình huống ngừng giao dịch hàng loạt như hiện tại cần những biện pháp đặc biệt hơn thay vì đóng cửa thị trường – phản ứng tồi tệ nhất mà một chính phủ có thể làm. Trước đó, chính phủ Indonesia đã bị chỉ trích rất nhiều khi đóng cửa thị trường chứng khoán trong nhiều ngày trong suốt giai đoạn khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Các cổ đông thiểu số, nhà đầu tư nhỏ lẻ và nhà đầu tư nước ngoài sẽ ra sao?

Rất nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ vui mừng chào đón tình trạng ngừng giao dịch hàng loạt như hiện tại. Lý do là bởi điều này ít nhất có thể trì hoãn được bất kỳ khoản thanh toán nào họ đang phải đối mặt.

Với những nhà đầu tư nước ngoài, ngừng giao dịch là một tín hiệu đáng lo ngại. Từ nhiều năm nay, CSRC đã mở rộng hạn ngạch cho các nhà đầu tư tổ chức nước ngoài như một phần trong chiến lược trọng tâm nhằm quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ.

Tháng trước, MSCI Inc đã quyết định trì trì hoãn việc đưa những cổ phiếu đang được giao dịch trên sàn Thượng Hải và Thâm Quyến vào hệ thống chỉ số thị trường mới nổi toàn cầu – có lẽ cho tới tháng 5/2017. Chính vì vậy, rất có thể hiện tượng ngừng giao dịch hàng loạt như hiện nay có thể được kích hoạt từ quyết định kể trên.

Phương Linh