'Thần chết' Amazon và bí mật đứng trên đỉnh vinh quang thế giới suốt 25 năm: Chọn ra những sản phẩm bán chạy nhất, copy lại và bán giá rẻ hơn 1 nửa

Phóng viên tờ The Guardian mô tả rằng máy tính mà anh dùng để viết ra bài báo này đang được đặt trên một chiếc giá đỡ đặc biệt, nó có thể cho mọi người thấy rõ nhất cách thức kinh doanh của Amazon. Với mức giá 19,99 USD, chiếc giá đỡ máy tính này sở hữu tất cả mọi thứ khách hàng vốn yêu thích về Amazon: Tính hữu dụng, giá cả hợp lý và sự thuận tiện.

Nhưng, đây là một sản phẩm nhái, gần như hoàn toàn của một chiếc giá đỡ mà công ty Rain Design bán từ gần một thập kỷ trước. Sự cải tiến duy nhất thấy rõ đối với sản phẩm giá đỡ máy tính thương hiệu Amazon so với phiên bản của Rain Design có lẽ là mức giá... rẻ hơn tới một nửa.

"Tất cả những gì Amazon phải làm là chọn thứ tốt nhất và copy lại", theo Rachel Greer, một cựu quản lý sản phẩm tại Amazon.

Rain Design không phải là công ty đầu tiên trở thành nạn nhân của chiêu trò copy mà Amazon dùng để đạt được sự thống trị thị trường. Mặc dù website bán lẻ của hãng là mảng kinh doanh nhìn thấy rõ nét nhất nhưng công ty này đang lặng lẽ vươn xúc tu của mình sang hàng loạt những ngành công nghiệp vốn chẳng hề liên quan tới nhau khiến nhiều người kinh ngạc.

Google và Facbook thì lo bị Amazon chiếm mất thị phần quảng cáo. Họ cũng thành công trong cả mảng bán rau củ, TV, robot, điện toán đám mây và điện tử tiêu dùng. Amazon có dịch vụ giao thực phẩm, stream nhạc, rồi Amazon Handmade. Họ đã tạo ra thành công lớn trong lĩnh vực phần cứng và phần mềm, làm được phim, show truyền hình và video game.

Công ty này xuất bản sách, bán sách và sở hữu một mạng xã hội phổ biến dành riêng cho những người yêu sách GoodReads.com. Họ bán đủ thứ từ bỉm, đồ ăn trẻ em, đồ ăn vặt, quần áo, nội thất cho đến sạc pin điện thoại. Họ bán quảng cáo, quy trình thanh toán, và thậm chí tham gia cả lĩnh vực cho vay. Đây cũng là đơn vị sở hữu của hàng loạt website - mọi thứ từ livestream game đến dữ liệu phim ảnh.

Trong số 10 ngành công nghiệp dẫn đầu tính theo GDP tại Mỹ, Amazon tham gia vào tất cả, chỉ còn trừ lại bất động sản. Nhưng chẳng ai dám chắc rằng một ngày nào đó Amazon sẽ không nhảy vào lĩnh vực bất động sản. "Tôi xem Amazon như một con cá mập trắng khổng lồ. Chẳng ai muốn động đến nó cả", Greer nói.

Điều gì khiến Amazon trở nên đáng sợ với tất cả các đối thủ như vậy? Đó là bởi họ là bậc thầy trong phân tích dữ liệu, tạo tiền đề gia nhập vào hầu hết tất cả các lĩnh vực.

"Amazon có tất cả những dữ liệu hiện có. Họ theo dõi xem người dùng đang tìm kiếm gì, click vào đâu, rồi họ không thích gì. Mỗi lần bạn tìm kiếm gì mà không click vào, Amazon hiểu rằng đó là khoảng trống".

Amazon biết bạn sống ở đâu, sống cùng ai và địa chỉ hiện tại của bạn như thế nào, bạn thích xem chương trình gì trên tivi, nghe loại nhạc nào và thường đăng nhập vào những website nào.

"Càng hiểu mọi mặt của khách hàng, Amazon càng dễ dàng đáp ứng nhu cầu của họ", giáo sư Vijay Govindajan nói. Mức độ thông thạo khách hàng của Amazon còn được đẩy lên đỉnh điểm khi mà nhiều người nhận định nếu một thanh niên nào đó lỡ có bầu, Amazon còn có thể biết tin này trước khi bố mẹ của người đó biết.

Cũng không thể phủ nhận rằng sản phẩm của Amazon luôn được xem là rẻ, thuận tiện và đáng tin cậy.

"Tôn chỉ của Amazon là luôn làm hài lòng khách hàng", theo Gene Munster - một cựu chuyên gia phân tích tại Amazon nói.

Amazon cũng không hề cảm thấy có vấn đề gì khi cạnh tranh với những công ty mà chính họ đầu tư vào. Ví dụ điển hình là sau khi rót 5,6 triệu USD vào startup Nucleus, Amazon đã cho ra mắt một dịch vụ tương tự của công ty này mang tên Echo Show.

"Tôi có thể dám chắc rằng Amazon sao chép chúng tôi", đồng sáng lập Nucleus Jonathan Frankel nói vào năm ngoái. "Khi có cơ hội tiếp cận hàng triệu căn nhà, họ chẳng ngại làm điều đó dù nó đồng nghĩa với việc sẽ quẳng chúng tôi xuống gầm một chiếc xe, đặt toàn bộ hệ thống vào vòng nguy hiểm và để mọi người biết rằng họ chẳng phải là một đối tác đáng tin cậy cho lắm".

Amazon từ chối đưa ra bình luận về khoản đầu tư vào Nucleus hay về thiết kế của chiếc kệ laptop kể trên nhưng họ nói rằng thiết kế của Rain vẫn là loại bán chạy nhất trên website Amazon.com.

Sự thành công của Amazon tạo ra sự hoang mang cho các nhà đầu tư. Khi Amazon mua Whole Foods, giá cổ phiếu của chuỗi này đang lao đao. 2 tháng sau, khi Amazon tuyên bố họ sẽ giảm giá của Whole Foods, cổ phiếu lại bắt đầu tăng. Một nhà sản xuất bộ dụng cụ đồ ăn Blue Apron chứng kiến cổ phiếu giảm 11% sau thông tin Amazon nộp đơn đăng ký tên thương hiệu cho một bộ dụng cụ đồ ăn. Một thông báo mơ hồ từ Amazon rằng họ đang hợp tác với JP Morgan và Berkshire Hathaway về một quỹ chăm sóc sức khỏe phi lợi nhuận đã khiến cổ phiếu của các hãng chăm sóc sức khỏe một phen lao đao.

Kể từ năm 2012, Bespoke Investment đã theo dõi chỉ số cổ phiếu của 54 nhà bán lẻ được biết đến với cái tên "Death by Amazon index" - tạm dịch là "Chỉ số chết bởi Amazon" hàm ý đây là những cổ phiếu dễ bị lung lay nhất bởi Amazon. "Thú thật mà nói tên chỉ số này có phần hơi cường điệu nhưng nó tóm lược đúng những gì đang diễn ra trong mảng bán lẻ".

Trong giai đoạn từ tháng 2/2012 đến tháng 1/2018, giá trị của Amazon đã tăng 560%, trong khi chỉ số S&P tăng 102% và "Death by Amazon" thì chỉ tăng 42,8%.

Amazon vẫn còn rất nhiều không gian để phát triển. Họ thống trị mảng thương mại điện tử nhưng mới chỉ chiếm 9% tổng thị trường bán lẻ của Mỹ. Với thương vụ mua lại Whole Foods và cho ra đời Amazon Go - dịch vụ thanh toán không cần thu ngân và không cần hóa đơn - gã khổng lồ này dường như đã sẵn sàng để đánh chiếm 91% thị phần còn lại.

Và sẽ không quá ngạc nhiên khi Amazon sẽ bán công nghệ điều khiển ở cửa hàng cho các nhà bán lẻ khác để họ cũng có thể điều hành cửa hàng của mình như vậy và cắt giảm việc làm.

"Amazon mới chỉ đang bắt đầu mà thôi", Govindarajan nói.

Một lĩnh vực tăng trưởng lớn khác là chăm sóc sức khoẻ, dược phẩm và Amazon cũng đang để mắt tới. Công ty này cũng đã nhận thanh toán và cung cấp dịch vụ cho vay vì vậy nhiều chuyên gia nhận định sẽ chẳng ngạc nhiên khi rất có thể Amazon sẽ nhảy cả vào mảng ngân hàng.

Mục tiêu cuối cùng của CEO Jeff Bezos là gì? Có lẽ là đưa Amazon tấn công vào mọi mặt của nền kinh tế. "Nếu nhìn theo khía cạnh này, tôi nghĩ sẽ rất khó để nghĩ ra xem có lĩnh vực nào Jeff không động tới", chuyên gia Khan nói.

Bà Khan cũng chia sẻ thêm rằng Amazon cần phải đối mặt với những luật chống độc quyền nhưng dường như những quy định hiện tại chưa đủ xử lý họ. "Cần phải có luật cấm Amazon cạnh tranh với những doanh nghiệp đang sử dụng các nền tảng của họ để tránh những xung đột về lợi ích xảy ra".

Nếu không thắt chặt luật pháp hơn, "Amazon sẽ tiếp tục bòn rút hết của cải mà những doanh nghiệp khác đang tạo ra".

Vân Đàm