Tảng băng lớn nhất hành tinh đã tách khỏi Nam cực: Thảm họa thiên nhiên nào sẽ xảy ra?

Tảng băng đang hướng tới khu vực xảy ra thảm kịch tàu Titanic

Các nhà khoa học cho biết, tảng băng có tên A23a, là tảng băng lớn nhất thế giới với diện tích khổng lồ 1.500 dặm vuông (4.000 km2, gấp gần 3 lần diện tích của thành phố New York) đã tách ra khỏi đáy đại dương.

Trước đó, tảng băng này tách khỏi bờ biển Nam Cực vào năm 1986, nhưng nhanh chóng "đỗ lại" ở biển Weddell, biến khu vực này thành một hòn đảo băng.

Sau 37 năm, các nhà khoa học đã xác nhận hôm 24/11 rằng hình ảnh vệ tinh cho thấy, khối băng nặng hàng nghìn tỷ tấn này đã trôi về phía Bắc qua Bán đảo Nam Cực, được hỗ trợ bởi gió mạnh và dòng hải lưu.

Một tảng băng trôi có kích thước lớn như vậy đang di chuyển là cảnh tượng hiếm thấy đối với các nhà nghiên cứu sông băng. "Theo thời gian, nó có lẽ chỉ mỏng đi một chút và có thêm một chút lực nổi cho phép nó nổi lên khỏi đáy đại dương và bị dòng hải lưu đẩy đi", ông Oliver Marsh thuộc Cơ quan Khảo sát Nam Cực của Anh cho biết, theo Reuters.

Giống như hầu hết các tảng băng trôi trong khu vực, A23a rất có thể sẽ di chuyển vào Dòng hải lưu Nam Cực, từ đó sẽ đưa nó tới "Hẻm băng trôi", nơi một số tảng băng trôi tụ tập trong vùng nước tối, chẳng hạn như vùng nước đã diễn ra vụ tàu Titanic va chạm với tảng băng vào năm 1912 khiến tàu bị chìm với 1.517 người thiệt mạng.

Các nhà khoa học cũng lo ngại rằng, tảng băng trôi khổng lồ một lần nữa có thể rơi xuống đảo Nam Georgia ở Nam Đại Tây Dương, có khả năng tàn phá động vật hoang dã ở Nam Cực bằng cách cắt đứt khả năng tiếp cận của hàng triệu hải cẩu, chim cánh cụt và chim biển sử dụng khu vực này để sinh sản hoặc săn bắt, tìm kiếm thức ăn.

Marsh nói với Reuters: "Một tảng băng trôi có kịch thước lớn như thế này có khả năng tồn tại khá lâu ở Nam Đại Dương, mặc dù thời tiết đã ấm hơn nhiều... Nó có thể di chuyển xa hơn về phía Bắc tới Nam Phi, và gây gián đoạn hoạt động vận chuyển tại đây".

Nguy cơ một nửa số sông băng sẽ biến mất vào năm 2100

Các nhà nghiên cứu ước tính rằng 49% sông băng trên thế giới sẽ biến mất vào năm 2100, chiếm khoảng 26% khối lượng sông băng trên thế giới. Đây là kết quả một nghiên cứu đăng tải trên tạp chí Science vào đầu năm 2023.

Các nhà nghiên cứu đã xem xét tác động của 4 kịch bản đối với sông băng, trong đó dựa trên sự thay đổi nhiệt độ trung bình toàn cầu là 1,5 độ C, 2 độ C, 3 độ C và 4 độ C.

Ngay cả với mục tiêu tham vọng nhất trong Thỏa thuận Paris 2015 về biến đổi khí hậu là mức tăng nhiệt của Trái Đất bị giới hạn ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp thì 49% sông băng trên thế giới cũng sẽ biến mất vào năm 2100.

Theo bà Regine Hock của Đại học Osla và Đại học Alaska Fairnk, đồng tác giả của nghiên cứu, những khu vực có tương đối ít băng như dãy núi Alps ở châu Âu, Caucasus, Andes hay miền Tây nước Mỹ, mất hầu hết toàn bộ băng vào cuối thế kỷ này, bất kể kịch bản phát thải nào.

Trong kịch bản xấu nhất là nhiệt độ toàn cầu tăng 4 độ C, các sông băng khổng lồ như ở Alaska sẽ bị ảnh hưởng nhiều hơn và 83% sông băng sẽ biến mất vào cuối thế kỷ này.

Trong khi đó, theo một báo cáo của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) công bố vào tháng 11/2022, một số sông băng nổi tiếng nhất thế giới như các sông băng trên dãy Dolomites (Italy), ở các công viên quốc gia Yosemite và Yellowstone (Mỹ) và trên dãy núi Kilimanjaro (Tanzania) sẽ biến mất vào năm 2050 do tình trạng ấm lên toàn cầu.

UNESCO đã theo dõi khoảng 18.600 sông băng tại 50 địa điểm Di sản Thế giới mà tổ chức này công nhận và dự đoán rằng khoảng 33% trong số sông băng này sẽ biến mất vào năm 2050.

Số sông băng còn lại có thể được cứu nếu mức tăng nhiệt độ toàn cầu không vượt quá 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Thảm kịch nào có thể xảy ra nếu sông băng tan chảy?

Băng tan là hiện tượng những khối băng tách rời nhau thành những mảng nhỏ trôi nổi rồi sụt lún xuống bề mặt đại dương. Quá trình này khiến sông băng trên thế giới ngày càng mất ổn định và mực nước biển dâng cao. Hiện tượng này đã đến đến một số hậu quả ảnh hưởng đến cuộc sống của con người và Trái Đất.

Biến đổi Khí hậu trầm trọng

Khi nhiệt độ trung bình của trái đất tăng cao, lượng băng ở hai cực sẽ tan ra. Kèm theo đó là lớp băng CO2 vĩnh cửu bị lộ ra và tham gia vào hoạt động tuần hoàn của tất cả sinh vật sống trên trái đất. Một lượng lớn khí CO2 trong khí quyển tăng cao sẽ gây ra hiệu ứng nhà kính, làm suy giảm tầng Ozon. Cây xanh sẽ vì vậy mà ít đi do bị quá tải CO2 khiến cho trái đất nóng lên.

Nhiệt độ tăng cũng làm trầm trọng thêm tình trạng ô nhiễm không khí từ tầng ozone. Đặc biệt, khí thải từ xe cộ, nhà máy và các nguồn khác phản ứng với ánh sáng mặt trời và nhiệt, v.v. Tầng ôzôn trên mặt đất là tác nhân chính gây ra sương mù quang hóa. Và nhiệt độ càng cao, lớp sương mù càng dày. Không khí ô nhiễm dẫn đến tỷ lệ nhập viện và tử vong ở bệnh nhân hen suyễn tăng lên. làm trầm trọng thêm tình trạng của người bị bệnh tim hoặc phổi.

Nắng nóng kéo dài

Những đợt nắng nóng kéo dài làm khô đất, tất cả các sông hồ sẽ bốc hơi, đồng thời gây hạn hán trên diện rộng, khí hậu giống như ở sa mạc, cháy rừng không kiểm soát.

Ở nhiều nơi trên thế giới, tình trạng thiếu nước dẫn đến những căn bệnh nghiêm trọng. Ngược lại, mưa lớn khiến sông hồ tràn bờ, phá hủy nhà cửa. Ô nhiễm nguồn nước uống, phát tán chất thải và ô nhiễm không khí. Đồng thời, điều kiện nóng ẩm cũng tạo điều kiện cho các bệnh truyền qua nguồn nước và thực phẩm phát triển.

Mực nước biển dâng cao

Băng tan sẽ làm mực nước biển sẽ tăng lên 66 m. Với tình trạng này, các thành phố ven biển như Thượng Hải (Trung Quốc), New York (Mỹ) và London (Anh) sẽ bị nhấn chìm bởi trận lụt khổng lồ này. Điều này sẽ khiến 40% dân số trên thế giới bị mất nhà và xảy ra nhiều sự hỗn loạn ở trên mặt đất.

Kéo theo đó là nước biển dâng lên sẽ xâm nhập vào nguồn dự trữ nước ngầm nằm sâu trong đất liền, và tiến tới tầng ngậm nước ngọt ở gần đó. Đáng chú ý là tầng ngậm nước ngọt lại là nơi cung cấp nước uống, nước tưới tiêu và nước dùng cho hệ thống làm mát của nhà máy điện. Nhưng khi các sông băng trên toàn cầu đều tan chảy, tất cả tầng ngậm nước sẽ bị phá hủy.

Tác động đối với tàu thuyền đi trên biển

Băng tan sẽ tạo ra những tảng băng lớn và trôi dạt trên biển. Điều này làm ảnh hưởng đến việc tàu thuyền đi lại. Khi những con tàu đang di chuyển trên biển va chạm với những tảng băng trôi lớn, con tàu sẽ bị hư hại nặng nề thậm chí có thể bị nhấn chìm.

Ảnh hưởng đến động vật

Hiện tượng băng tan làm tăng nhiệt độ trung bình của trái đất làm thay đổi môi trường sống của nhiều loại động vật dẫn đến sự biến mất hoặc nguy cơ tuyệt chủng của các loài. Do mất môi trường sống do đất hoang hóa, nạn phá rừng và mực nước biển nóng lên, khoảng 50% các loài động thực vật sẽ bị đe dọa tuyệt chủng vào năm 2050 nếu nhiệt độ trái đất tăng thêm 1,1 đến 6,4 độ C. Ví dụ, cáo đỏ từng sống ở Bắc Mỹ, hiện đã di chuyển đến Bắc Cực. Gấu bắc cực cũng là một loài điển hình. Nếu lượng băng tan với tốc độ chóng mặt như hiện nay, loài gấu này sẽ khó kiếm ăn. Tương tự gấu Bắc Cực, chim cánh cụt Nam Cực cũng chịu chung số phận. Khi bề mặt băng giảm đi đồng nghĩa với việc mất đi môi trường sống và nguồn thức ăn.

Bệnh dịch tràn lan

Sự tan chảy của các sông băng trên Trái Đất sẽ "đánh thức" những loại virus cổ xưa đã bị đóng băng trong một thời gian dài. Đây sẽ là một mối hiểm họa đáng sợ cho nhân loại. Trước đó, vào năm 2015, các nhà khoa học đã phát hiện ra sự tích tụ của những loại virus cổ đại hàng nghìn năm tuổi trong lớp băng vĩnh cửu tại Siberia. Những virus cổ xưa này giống như một chiếc hộp Pandora bị đóng kín. Tuy nhiên, việc các dòng sông băng trên Trái Đất tan chảy chính là chìa khóa để mở chiếc hộp này.

Động đất và núi lửa

Với sự gia tăng đột ngột của mực nước biển do sông băng đồng loạt tan chảy, tốc độ quay của Trái Đất sẽ dần chậm lại. Năng lượng tích tụ trong lớp vỏ Trái Đất sẽ được giải phóng, những trận động đất dữ dội sẽ thường xuyên xảy ra trên khắp thế giới. Đồng thời, những ngọn núi lửa đang hoạt động cũng sẽ phun trào ngay lập tức.

Nguyễn Phượng