Tại sao giá dầu xuống dưới 0 USD nhưng giá xăng lại không giảm tương ứng?

Mới đây, thông tin giá dầu xuống mức âm dưới 0 USD đã làm nhiều người bàng hoàng bởi tại nhiều nền kinh tế, giá xăng vẫn chưa xuống thấp đến mức tương ứng. Tuy nhiên, chúng ta cần phân tích cặn kẽ cách tính giá dầu trên thị trường thế giới.

Đầu tiên, thị trường dầu mỏ thế giới sử dụng 2 mức giá dầu thô tham chiếu là dầu Tây Texas (WTI) của Mỹ và dầu biển Bắc (Brent).

Trước hết là dầu WTI, vốn là loại dầu có mức giá xuống dưới 0 USD như đã nói ở trên. Chúng được giao dịch chủ yếu trên sàn giao dịch kỳ hạn New York và phần lớn được giao hàng ở thị trấn Cushing, bang Oklahoma-Mỹ. Tiến trình giao dịch này đã được thực hiện trong hơn 30 năm qua.

Xin được lưu ý là phần lớn dầu thô được giao dịch trên thị trường kỳ hạn, tức là giá mua được xác định cho tương lai bởi tốn thời gian khai thác, vận chuyển, lưu kho. Đặc biệt, khả năng lưu kho ảnh hưởng rất lớn đến giá dầu. Bằng chứng là mỗi lần Cơ quan thông tin năng lượng Mỹ (EIA) báo cáo lượng dầu lưu kho của nước này đầy là giá WTI lại có xu thế đi xuống và ngược lại.

Điều đáng nói ở đây là thị trấn Cushing rất nhỏ chỉ với 7.826 người dân theo số liệu mới nhất năm 2010. Tuy nhiên, những mỏ dầu tại đây đã được phát hiện từ năm 1912 và khu vực này đã trở thành nơi trung chuyển dầu từ rất lâu.

Hệ quả là dù trở thành tâm điểm cho giao dịch dầu WTI nhưng số lượng bể chứa tại Cushing lại rất thấp, chỉ vào khoảng 20,5 triệu thùng theo số liệu của Commerzbank trong khi số lượng giao dịch hàng ngày tại đây lên đến 500-600 triệu thùng.

Bởi số lượng lưu kho kém nên khi cung vượt cầu quá nhiều, giá dầu sẽ bị sụt giảm nghiêm trọng do các nhà đầu tư bán tháo.

Dẫu vậy, dầu WTI không được coi là hàn thử biểu chính cho giá dầu thế giới. Khoảng 2/3 thị trường dầu thế giới sử dụng giá dầu Brent làm tiêu chuẩn giao dịch.

Trước đây, dầu Brent được giao dịch tại London nhưng sau năm 2005, chúng được giao dịch tại ICE. Thông thường WTI có giá cao hơn Brent vì chất lượng tốt hơn. Thêm nữa, giá dầu Brent phải trừ chi phí lưu kho, vận chuyển từ biển Bắc đến các thị trường khác.

Điều thú vị là từ tháng 12/2008, giá dầu Brent lại thường cao hơn WTI bởi các bể chứa tại Cushing thường xuyên đầy.

Ngoài ra, rất nhiều nhà máy lọc dầu trên thế giới được thiết kế để sử dụng dầu có liên quan đến giá dầu Brent hơn là WTI do giá thành rẻ hơn. Trong khi đó, Cushing lại không phải cảng biển nên nếu muốn mua, các nhà thầu phải lắp đường ống vận tải tổn thêm chi phí.

Bởi vậy, giá dầu WTI không được coi trọng bằng giá dầu Brent. Do đó trong khi giá dầu WTI trên thị trường xuống mức âm thì tại các nền kinh tế, giá xăng vẫn chưa xuống thấp đến mức tương ứng. 

AB