Tại sao chúng ta không thấy buồn khi tự cù?

Câu trả lời ngắn gọn: ta đều biết mình sẽ làm gì, hành động cù mất yếu tố bất ngờ sẽ không gây buồn nữa.

Cảm xúc buồn xuất hiện khi bạn thấy thứ gì đó chạm tới tâm can, còn cảm giác buồn có khi thứ gì đó chạm vào cơ thể bạn. Nhìn chung, có hai loại buồn: là khi người thân cù bạn, và hai là khi bạn cảm thấy có con gì đó bò trên người. 

Cả hai loại buồn đều có ích, và để dễ phân biệt, hãy gọi loại buồn khơi gợi cảm xúc tích cực là buồn A, còn loại còn lại là buồn B.

Buồn B, buồn buồn

Suốt từ khi loài người chúng ta còn ăn lông ở lỗ cho tới nay, cảm giác buồn trên da vẫn luôn đem lại lợi thế. Chúng ta biết rõ khi nào có sinh vật lạ đang bò trên da thịt. Cơ thể người được phủ một lớp lông tí hon, có thể giúp nhận thức phát hiện ra những mối nguy có kích cỡ quá nhỏ để dễ dàng phát hiện bằng mắt thường, đơn cử như nhiều loại bọ.

Ngay khi phát hiện ra một sinh vật không xác định, ta có thể nhanh chóng gẩy nó đi trước khi sinh vật này có thể xuyên phá lớp da. Cảm giác buồn khiến ta phải hành động ngay, cùng lúc đó giúp ta tránh bị nhiễm độc từ vết cắn, vết đốt.

Suốt những năm tháng dài của lịch sử, những cá nhân có “máu buồn” ít bị động vật cắn hơn, từ đó họ có thể sống lâu hơn, sinh sản hiệu quả hơn và tiếp tục truyền máu buồn cho hậu thế. Nói cách khác, máu buồn là lợi thế tiến hóa của con người, bởi lẽ chúng có thể giúp ta phát hiện ra mối nguy tiềm tàng đi lại trên bề mặt cơ thể. Nếu ta có thể tự cù mình, có lẽ ta sẽ khó nhận ra đâu là mối nguy từ bên ngoài, đâu là da thịt của ta đang tự chạm lên chính nó.

Việc không thể tự cù chính mình có thể là lợi thế giúp ta sống sót, để ta biết rõ lúc nào có sinh vật đang bò trên cơ thể.

Buồn A, buồn vui

Hành động cù có thể khiến ta cười sảng khoái, đây cũng là một hoạt động vui chơi giữa người và người. Nhưng bạn có biết, động vật cũng có máu buồn? Khi tinh tinh đuổi bắt và cù lét một cá thể tinh tinh khác, chúng sẽ phát ra những tiếng nghe như thở dốc. Đây không phải một con tinh tinh đang thấm mệt, mà chúng đang ra dấu rằng chúng muốn chơi đùa.

Một số vật nuôi, đơn cử như chuột, có thể tạo ra những tiếng tương tự tiếng cười khi chúng ta vuốt ve chúng.

Trong xã hội loài người lẫn thế giới động vật hoang dã, tiếng cười và việc chơi đùa cùng nhau là công cụ làm bạn. Và nếu bạn có thể tự cù mình, nhiều khả năng bạn sẽ khó mà cười và chơi đùa với người khác.

Có nhiều lý do hợp lý giải thích cho việc ta chỉ có thể bị cù bởi người khác. Nhưng để hiểu rõ cơ chế hoạt động của cù lét, ta phải nhìn sâu vào cơ thể người.

Vai trò của hệ thần kinh vận động

Đa số các loài động vật, bao gồm cả con người, sở hữu hệ thần kinh vận động. Chúng bao gồm cơ bắp điều khiển cơ thể và tứ chi, nhận lệnh di chuyển từ bộ não trung tâm. Với mỗi chuyển động, não bộ gửi đi một bản kế hoạch - những tín hiệu điện cho cơ bắp thông qua mạng thần kinh trong cơ thể.

Bản kế hoạch có những mục chính như lúc nào chuyển động, chuyển động như thế nào và những hệ quả có thể có.

Chúng ta sở hữu 5 giác quan chính là thị giác, khứu giác, vị giác, xúc giác và thính giác. Kế hoạch nêu trên cho phép cơ bắp dự đoán ngũ quan sẽ phản ứng ra sao khi thực hiện hành động. Vậy nên, khi tự cù, não bộ sẽ báo với tay rằng “thực hiện hành động thọc lét đi”, đồng thời nói với điểm đến của tay rằng “nơi này sắp bị cù đấy”. Bạn hoàn toàn dự đoán được hệ quả của hành động tự cù.

Viện Khoa học Thần kinh Nhận thức trực thuộc Đại học College London đã thực hiện nghiên cứu và đưa ra kết luận như sau: so với khi bị cù, hai vùng não quyết định cảm giác và hành vi của ta khi tự cù không hoạt động mạnh. Điều đó cho thấy não bộ đã tự dự đoán được việc sẽ xảy ra, từ đó loại bỏ phản ứng ở khu vực bị cù.

Nhưng khi bị người khác cù, não bộ không thể tự soạn ra một bản kế hoạch cụ thể mà chỉ biết mình sẽ bị buồn thôi! Cảm giác bất ngờ này khiến bạn buồn và cười ngặt nghẽo.

Việc não bộ không thể tự làm mình ngạc nhiên có lẽ là điều tốt. Bạn không thể tự cù cho mình cười, nhưng ít ra, bạn vẫn làm chủ được bộ não, làm chủ chính mình.

Kim