Sau buổi tập gym đầu tiên, tại sao phải đợi 1 ngày mới thấy đau?

Bất cứ ai đã từng tập gym cũng phải trải qua một hiện tượng kỳ lạ. Đó là buổi tập đầu tiên, bạn có thể đẩy vài hiệp tạ, gập bụng vài chục cái mỗi lượt, kéo xô và đẩy chân không cần suy nghĩ. Mọi thứ đều ổn cho đến khi buổi tập kết thúc.

"Gym cũng không khó lắm", bạn nghĩ.

Nhưng ngày hôm sau ngủ dậy sẽ là một câu chuyện cười ra nước mắt. Cơ bắp của bạn bắt đầu đau nhức một cách khủng khiếp, bạn thậm chí không thể cầm khăn mặt để rửa mặt. Nhấc bàn chải đánh răng giờ cũng khó, đưa tay ra đằng sau lưng là điều bất khả thi.

Điều gì đã xảy ra vậy? Bạn hỏi huấn luyện viên và anh ấy chỉ cười. Đừng lo lắng, các cơn đau này không phải chấn thương và nó sẽ biến mất sau 2 ngày. Nhưng chắc chắn, chúng vẫn sẽ để lại một sự tò mò trong bạn.

Các cơn đau xảy ra trong vòng 24-48 giờ sau tập luyện có một cái tên khoa học. Nó được gọi là đau nhức cơ khởi phát muộn (Delayed Onset Muscle Soreness - DOMS). Trên thực tế, không có bất kể một lý thuyết nào ở thời điểm hiện tại có thể giải thích được trọn vẹn cơn đau kỳ lạ này.

Các giả thuyết cũ và thường thấy nhất cho rằng, khi tập thể dục, chúng ta tạo ra các vết rách trên cơ ở mức độ vi mô. Các vết rách này khiến cơ sưng lên, chèn ép các dây thần kinh và gây đau. Cơ thể sửa chữa các vết rách bằng cách chèn thêm protein mới khiến cơ bắp lớn hơn – và bạn thấy đó chính là tác dụng của việc tập thể dục.

Khi các vết rách cơ được sửa chữa lành lặn lại, cơn đau DOMS cũng sẽ biến mất, thông thường là sau 36-48 giờ. Nếu cơn đau không biến mất trong khoảng thời gian này, bạn có thể phải suy nghĩ lại về bản chất của nó. Có thể bạn đã gặp một chấn thương nghiêm trọng hơn, chứ không phải chỉ là DOMS.

Nhưng sơ hở của giả thuyết này nằm ở chỗ, nó không giải thích được sự trì hoãn của cảm giác đau. Nếu cơn đau xuất phát đơn giản từ vết sưng viêm từ cơ, lẽ ra bạn phải cảm nhận được nó ngay khi tập luyện xong. Điều gì đã khiến cơn đau khởi phát muộn và phải đợi tới 36 tiếng đồng hồ để đạt cường độ tối đa.

Rõ ràng, những vết rách cơ ở mức độ vi mô chỉ là một phần của DOMS.

Một giả thuyết thú vị hơn được đưa ra bởi các nhà khoa học Nhật Bản. Lý thuyết của họ có khả năng giải thích được sự gia tăng cường độ đau và thời gian nó bị trì hoãn. Theo đó, DOMS được cho là xuất phát từ các yếu tố thần kinh – những hợp chất hóa học mà tế bào cơ tiết ra để kích thích sự phát triển của dây thần kinh.

Sau khi bạn tập thể dục, cơ bắp của bạn sẽ to ra. Kéo theo đó, các sợi dây thần kinh cũng cần phát triển dài hơn, để bén rễ vào các vùng cơ mới. Hãy tưởng tượng đến quá trình bạn lên da non sau khi bị một vết thương, quá trình phát triển thần kinh sẽ tạo ra những cảm giác ngứa ngáy và đau đớn, không dễ chịu chút nào.

Khi các dây thần kinh bén rễ vào cơ, nó giống như những rễ cây mọc xuyên qua bê tông. Sẽ mất khoảng 24-48 tiếng cho quá trình phát triển này, và đó là lý do tại sao cơn đau cơ khởi phát muộn và đạt đỉnh điểm vào một thời gian dài sau khi bạn đã kết thúc ngày tập luyện.

Thế nhưng, giả thuyết này cũng chỉ mới dừng lại ở mức độ suy đoán. Các nhà khoa học chưa tìm thấy một yếu tố thúc đẩy thần kinh thực sự nào.

Thay vào đó, họ chỉ tìm thấy một số hóa chất khác, histamine –một amin sinh học liên quan đến phản ứng miễn dịch - có nồng độ cao hơn khi một người tập thể dục. Theo đó, nếu sử dụng các loại thuốc kháng histamine như trong điều trị dị ứng, cảm giác đau DOMS sẽ giảm xuống.

Nhưng nghiên cứu cho thấy không chỉ có một chất, hoặc một phản ứng duy nhất có thể gây ra cơn đau cơ bắp khởi phát muộn sau tập luyện. DOMS có thể là hệ quả của nhiều thứ cùng lúc. Một giả thuyết siêu thú vị khác cho thấy nó có liên quan đến một điều gì đó bí ẩn xảy ra trong hệ thống miễn dịch.

Khi bạn tập luyện những bài tập hoàn toàn mới, hệ thống miễn dịch sẽ đối xử với những thay đổi mà bài tập đó tạo ra như cách nó đối xử với những vết nhiễm trùng. Cảm giác đau khi đó không xuất phát từ bản thân tình trạng viêm, mà từ một phản ứng miễn dịch khác, trong đó viêm chỉ là một tác dụng phụ.

Giả thuyết miễn dịch này giải thích lý do tại sao những người mới tập gym thường phải trải nghiệm DOMS. Nhưng sau khi họ đã tập quen các bài tập mới, cơn đau sẽ không còn nữa.

Về cơ bản, chúng ta đang "phơi nhiễm" cơ bắp của mình với một thứ gì đó hoàn toàn mới qua bài tập. Bài tập đó khuấy động một thứ gì đó, khiến hệ thống miễn dịch phản ứng với nó và gây đau. Nhưng khi chúng ta tập luyện bài tập đó nhiều lần, hệ thống miễn dịch đã dần quen với nó, tương tự như cách chúng tạo ra được phản ứng miễn dịch với mầm bệnh.

Cơn đau lúc này không xuất hiện nữa, vì bạn đã "miễn dịch" được với bài tập.

Trên đây là tất cả các giả thuyết mà khoa học có lúc này để giải thích DOMS. Thế nhưng, phải nhắc lại rằng đó vẫn chỉ là những giả thuyết, mà chưa phải câu trả lời chính xác cuối cùng. Một hiện tượng tưởng chừng rất đơn giản và bình thường hóa ra vẫn là một bí ẩn.

Vậy tại sao việc nghiên cứu đi tìm câu trả lời cho cơn đau sau buổi tập gym lại khó khăn đến vậy?

Trên thực tế, DOMS thuộc vào một lĩnh vực khoa học hết sức trẻ: chấn thương thể thao. Trong suốt thế kỷ 20, y học của chúng ta đã phát triển theo hướng tập trung vào các căn bệnh lớn. Chấn thương thể thao bị gạt qua một bên, cùng với nghiên cứu cơ xương khớp. Đó cũng là lý do tại sao các loại thuốc giảm đau của chúng ta ngày nay đều là thuốc rất cũ.

Lĩnh vực chấn thương thể thao mới chỉ bắt đầu được chú ý đến từ 20-25 năm trước. Hơn nữa, nó còn không được đầu tư nhiều vì không cho ra những kết quả "kiếm được tiền". Nghiên cứu thuốc chữa ung thư và các bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch có thể đem về cho các hãng dược phẩm nguồn lợi khổng lồ khi bệnh nhân sẽ trả mọi giá cho loại thuốc họ dùng và phải dùng chúng cả đời.

Nhưng thuốc giảm đau thể thao thì sao? Đó là câu chuyện ngược lại. Rất ít người cần dùng đến chúng và bạn nghĩ mình cần uống mấy viên thuốc để giải quyết cơn đau DOMS?

Kinh tế và lợi ích khoa học đến từ DOMS rất thấp, khiến cơn đau này thường bị bỏ qua. Ngoài ra, nó cũng là một bài toán khó về mặt sinh học. Không quá ngạc nhiên khi cơn đau nhức cơ khởi phát muộn đến nay vẫn là một bí ẩn.

Theo Zknight