Sau 20 năm, Afghanistan vừa sụp đổ như những "quân domino": Sai lầm bắt đầu từ đâu?
Chiến thắng của Taliban dựa trên thất bại cơ bản của một trung tâm chính trị mục nát, sự suy tàn trong nhiều năm đằng sau ảo ảnh về sự phát triển, xây dựng trường học và nữ quyền.
Cái kết hiện tại của Chính phủ Afghanistan đã được "tiên tri"
Lịch sử vừa dịch chuyển theo những ai có đủ mục tiêu niềm tin và mục đích - hóa ra kẻ yếu và thiếu niềm tin đang tháo chạy và chính tiếng súng chứ không phải các cuộc đàm phán đang kể nốt những chương cuối của câu chuyện chiến tranh ở Afghanistan.
Chính phủ của Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani, các cơ quan an ninh và Quân đội Quốc gia Afghanistan (ANA), đã thu mình trong tuyệt vọng, đầu hàng hoặc bỏ chạy trước sự tiến công không thể chặn đứng của Taliban.
Họ đã từng chiếm thế thượng phong, có những quân "át chủ bài", có phương tiện cơ giới giúp giành được một nửa đất nước.
Một người lính ANA bảo vệ sân bay quan sát một trực thăng vận tải Mi-17 hạ cánh tại Sân bay Quốc tế Kabul vào năm 2018 (Ảnh: AFP/Getty Images).
Trong nhiều tháng, người ta cho rằng Taliban sẽ không có đủ phương tiện để chiếm các thành phố và ANA và dân quân của các lãnh chúa có thể được bảo vệ trong các thành phố.
Vào tháng 7/2021, Tổng thống Mỹ Joseph Biden tuyên bố rằng, mặc dù ông không tin tưởng Taliban, nhưng ông "tin tưởng vào năng lực của quân đội Afghanistan, những người được đào tạo tốt hơn, trang bị tốt hơn và có năng lực hơn về mặt tiến hành chiến tranh".
Sau đó, các thành phố bắt đầu sụp đổ như những quân bài domino và vào ngày 15/8, việc Taliban chiếm được Dinh Tổng thống ở Thủ đô Kabul - quân domino cuối cùng ngã xuống.
Cảnh quay Tổng thống Ghani lên máy bay tại Sân bay Quốc tế Kabul.
Mọi thứ ở Afghanistan đã kết thúc từ lâu đối với Tổng thống Mỹ Biden?
Hôm 14/8, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã phải vội vã triển khai 5.000 binh sĩ tới Kabul và giải thích rằng quân đội sẽ đảm bảo "một cuộc triệt thoái có trật tự và an toàn".
Tuyên bố của ông Biden là một nỗ lực để biện minh cho một số vai trò của Mỹ ở Afghanistan ngay cả khi sau khi Washington đã tự cắt đứt liên hệ với chính phủ Kabul.
Có một số ngón tay từ Mỹ đã chỉ đến Taliban, cảnh báo rằng bất kỳ hành động quân sự nào chống lại người Mỹ hoặc hoạt động của họ sẽ "bị đáp trả bằng một phản ứng quân sự nhanh chóng và mạnh mẽ".
Đã có những lời kêu gọi từ chính giới Mỹ, Anh về việc đảo ngược quyết định rút quân nhưng rõ ràng chúng không còn phù hợp ở thời điểm hiện tại.
Trực thăng CH-47 Chinook của Mỹ bay trên bầu trời Kabul trong chiến dịch di tản người Mỹ (Nguồn: Sputnik).
Người Mỹ từng tài trợ cho các nhóm dân quân khát máu, các lãnh chúa khét tiếng như Nguyên soái Abdul Rashid Dostum, người đã hứa hẹn sẽ chiến đấu đến cùng nhưng khi các chiến binh Taliban tiến vào Mazar-i-Sharif, ông ta cùng binh lính đã chạy trốn đến nơi an toàn.
Chiến thắng của Taliban dựa trên thất bại cơ bản của một trung tâm chính trị mục nát, sự suy tàn trong nhiều năm đằng sau ảo ảnh về sự phát triển, xây dựng trường học và nữ quyền.
Chính quyền Biden sẽ không thể khơi dậy cơn khát máu của người Mỹ một lần nữa để can thiệp quân sự trực tiếp vào Afghanistan - tuy nhiên rất có thể sẽ để phần việc này lại cho lực lượng đặc biệt và nhà thầu quân sự.
Cộng đồng tình báo Hoa Kỳ bị ám ảnh nhiều thế hệ về Afghanistan sẽ tiếp tục dõi theo tổng thống và hy vọng sẽ ám ảnh ông trong suốt nhiệm kỳ của ông.
Nhưng ngay cả họ cũng không thể ngăn cản một khoảnh khắc vui vẻ từ Biden vào ngày 14/8: "Thêm 1 năm, hay 5 năm nữa, sự hiện diện của quân đội Mỹ sẽ không tạo ra sự khác biệt nếu quân đội Afghanistan không hoặc không thể nắm giữ đất nước của mình".
Tổng thống Mỹ Joe Biden tươi cười chụp ảnh với những chú chó của ông tại Phòng Bầu Dục trong Nhà Trắng vào tháng 2/2021.
