Những điều ít biết về công ty được dự đoán sẽ có tầm ảnh hưởng lớn hơn cả Facebook mà vợ Mark Zuckerberg đang điều hành

Chan Zuckerberg Initiative (CZI) là quỹ được thành lập bởi CEO của Facebook – Mark Zuckerberg và vợ của mình – Priscilla Chan với mục tiêu hỗ trợ giải quyết các vấn đề trên thế giới. CZI đã nhận được khoản tài trợ lên tới 13 tỷ USD từ việc bán cổ phiếu Facebook của Mark Zuckerberg để thực hiện mục tiêu đầy tham vọng: chữa trị, ngăn ngừa hoặc kiểm soát tất cả các loại bệnh "trong suốt cuộc đời của trẻ em".

CZI đang làm gì?

CZI được thành lập cách đây gần ba năm và đã thu hút 250 nhân viên làm việc với hơn một nửa trong số đó đến từ lĩnh vực công nghệ. Tuy mới chỉ là thời kì đầu xây dựng và phát triển nhưng tổ chức này đã đủ lớn mạnh để thử nghiệm một vài vấn đề cốt lõi trong thực tế.

Một trong những nhiệm vụ hàng đầu của CZI là "hỗ trợ nghiên cứu khoa học để điều trị, ngăn ngừa và kiểm soát bệnh tật của trẻ em trong suốt cuộc đời của chúng".

Trong một hội nghị vào năm 2016, Zuckerberg đã chia sẻ về một vài chi tiết và tuyên bố rằng CZI đã có cơ hội thực sự để ngăn ngừa, chữa trị và kiểm soát hầu hết các bệnh trong 100 năm tới, đặc biệt là bệnh tim, ung thư, đột quỵ, thoái hóa thần kinh và bệnh truyền nhiễm. Cặp đôi cũng cam kết hiến 99% giá trị cổ phiếu Facebook của mình để "nâng cao tiềm năng của con người và thúc đẩy sự bình đẳng".

Về phần mình, nhân viên của CZI cho biết họ coi tuyên bố về sứ mệnh của tổ chức là ngôi sao sáng dẫn đường và luôn sẵn sàng cộng tác với các nhà khoa học khác.

Chan thừa nhận đây là một nhiệm vụ đầy tham vọng, tuy nhiên cô nhấn mạnh rằng với sự hỗ trợ của các nhà khoa học và những công cụ phù hợp, mục tiêu của họ hoàn toàn có thể đạt được.

Được biết CZI là một trong những nhà ủng hộ lớn nhất của Human Cell Atlas, dự án vẽ ra từng tế bào trên cơ thể con người, có khả năng đại diện cho một loại dữ liệu mới chưa từng có trước đây.

Một dự án khác của CZI là nỗ lực trị giá 12,5 triệu USD nhằm phát triển nhiều công cụ kĩ thuật hơn cho lĩnh vực hình ảnh. Sẽ có từ 10 đến 15 nhà khoa học hình ảnh được cấp kinh phí trong vòng ba đến năm năm và làm việc tại các trung tâm nghiên cứu hình ảnh trên toàn quốc.

Một số dự án khác nhằm khuyến khích sự hợp tác giữa các nhà nghiên cứu khoa học:

- CZI mua lại công cụ tìm kiếm mang tên Meta để giúp các nhà khoa học tìm kiếm tài liệu liên quan dễ dàng hơn.

- Hợp tác với Phòng thí nghiệm Cold Spring Harbor tại New York giúp phát triển dịch vụ bioRxiv cho các nhà sinh vật học chia sẻ và tìm kiếm các bài báo khoa học.

- Làm việc với protocol.io, một công ty khởi nghiệp xây dựng kho lưu trữ để các nghà nghiên cứu khoa học có thể chia sẻ thông tin về các phương pháp.

Ngoài ra, CZI còn tham gia một nhóm tư vấn và tài trợ 150.000 USD cho ASAPbio, viết tắt của "tăng tốc khoa học và xuất bản trong sinh học".

Một lĩnh vực khác mà CZI cũng đang chú trọng là giáo dục. Các kỹ sư của họ đang giúp phát triển phần mềm học tập được cá nhân hóa cho học sinh tại hệ thống trường công lập Summit. Chan chia sẻ: "Chúng tôi tin rằng sự kết hợp giữa khoa học và công nghệ chính là chìa khóa mang lại sự bình đẳng về một cuộc sống khỏe mạnh và thịnh vượng cho mọi người. Chúng tôi tự hào khi đang góp phần thực hiện điều đó".

Chan Zuckerberg Biohub là một trung tâm nghiên cứu được thành lập bởi CEO kiêm nhà sáng lập Facebook – Mark Zuckerberg, vợ của anh Priscilla Chan và đồng sáng lập LinkedIn – Reid Hoffman. Họ thường xuyên tổ chức các cuộc họp hội đồng quản trị để bàn bạc về hoạt động của trung tâm.

Mỗi quý, một nhà khoa học trẻ tiềm năng được tài trợ bởi Biohub sẽ được mời đến phòng hội nghị tại văn phòng ở Palo Alto của Chan Zuckerberg Initiative (CZI) – nơi Zuckerberg dành thời gian quý giá của mình để tìm hiểu về khoa học.

Năm ngoái, nhà khoa học được chọn là Markita Landry, một kỹ sư hóa học hiện đang điều hành một phòng thí nghiệm tại UC Berkeley. Cô là một trong những nhà nghiên cứu đầu tiên nhận được tài trợ từ Biohub để phát triển các công cụ đo lường tính chất hóa học của não bộ.

Landry cho biết mục tiêu cuối cùng của cô là kiểm tra tính hiệu quả của những loại thuốc điều trị các tình trạng sức khỏe như tâm thần và trầm cảm.

Không nhiều nhà khoa học có cơ hội gặp riêng một doanh nhân nổi tiếng thế giới như Zuckerberg. Mặt khác, những cuộc họp như vậy cũng giúp ông chủ Facebook có thời gian nghỉ ngơi giữa lúc điều hành mạng xã hội tỷ dân. Điều này cũng đồng nghĩa với việc anh có thêm thời gian để nói chuyện với bà xã – Priscilla Chan, người đã dừng công việc y khoa vào năm ngoái để dành toàn bộ thời gian cho CZI cũng như Hoffman, một nhà đầu tư lâu năm của Facebook và quản lý lĩnh vực khoa học của CZI, Cori Bargmann.

Trong tháng 10, Zuckerberg tiết lộ sẽ bán 75 triệu cố phiếu trị giá gần 13 tỷ USD vào tháng 3/2019 để tài trợ cho CZI. Sở dĩ có thể làm như vậy vì cấu trúc cổ phiếu hai cấp độ của công ty cho phép ông chủ Facebook giữ quyền kiểm soát bỏ phiếu trong những quyết định lớn của công ty ngay cả khi anh đã bán đi một lượng lớn cổ phiếu của mình. Zuckerberg đã giữ đúng lời hứa, chỉ riêng trong năm nay, anh đã bán được gần 29 triệu cổ phiếu và tài trợ hơn 5,3 tỷ USD cho CZI.

Hai điều về CZI mà không phải ai cũng biết: một là CZI hoàn toàn riêng biệt với Facebook cho dù có một vài kỹ sư Facebook đã chuyển đến đây làm việc. Hai là vợ chồng Chan – Zuckerberg luôn theo sát hoạt động của CZI và đây không phải là một nỗ lực từ thiện của họ.

Về việc Zuckerberg bán cổ phiếu Facebook để tài trợ cho CZI, các nhà phân tích cho biết không phải ai trong số họ cũng lo lắng về mức độ quan tâm mà Zuckerberg dành cho CZI. Ông chủ Facebook thậm chí còn được khen ngợi vì có thể sắp xếp thời gian cho những hoạt động bên ngoài công ty để giúp đỡ cộng đồng.

Nhân viên của CZI cho biết khi ở văn phòng, Chan luôn sẵn sàng trả lời mọi câu hỏi và giúp giải quyết những vấn đề còn vướng mắc của nhân viên. Thông thường, cô dành hai ngày tại Palo Alto và ba ngày tại Redwood City, nơi đặt trụ sở của đội ngũ các nhà khoa học.

Việc tập hợp các nhà khoa học để cộng tác với nhau đòi hỏi nhiều năm lên kế hoạch để hoạt động. Trong trường hợp của Biohub, Chan và Zuckerberg đã nỗ lực rất nhiều để nhân tài từ các lĩnh vực khác nhau có thể tập trung lại và làm việc cùng nhau.

Biohub cũng đang hợp tác với các nhà khoa học máy tính và dữ liệu, những người vốn không dễ để thuê họ ở Thung lũng Silicon. Họ chấp nhận lời mời hợp tác vì muốn "làm những điều tuyệt vời cho khoa học".

Trên đây là những điều cơ bản về CZI cũng như nỗ lực tài trợ để thực hiện mục tiêu của mình: Hỗ trợ quỹ và nguồn lực cần thiết để các nhà khoa học làm việc với những dự án sẽ có tác động tích cực đến toàn xã hội trong tương lai.

Gia Vũ