Nhật ký của nhân viên Uber VN ngày sáp nhập với Grab: Các bạn hãy chỉ nên đứng ngoài và nhìn vào thôi, đừng gặng hỏi chúng tôi chỉ vì nỗi tò mò!
Công chúng, dư luận, những người ngoài cuộc, hãy giúp tôi một điều! Hãy thương tiếc chúng tôi, hãy khen ngợi chúng tôi, hãy buồn cùng chúng tôi, hãy cùng chúng tôi chia sẻ hashtag #UberON, #UberLOVE, #Onwards, v.v. Nhưng sự tức giận, bàng hoàng, và tang thương của chúng tôi, các bạn hãy chỉ nên đứng ngoài và nhìn vào thôi, đừng gặng hỏi chúng tôi chỉ vì nỗi tò mò...
Những ngày qua, câu chuyện sáp nhập đình đám của 2 ứng dụng gọi xe Uber và Grab tại Đông Nam Á chính là một chủ đề nhận được sự quan tâm lớn của dư luận. Cũng chính vì độ nóng của sự việc nên trên truyền thông lúc này, bạn có thể thấy tràn ngập những bài viết phân tích của những người ngoài cuộc, hay là cả những tuyên bố đắc thắng của một bên trong cuộc sáp nhập.
Còn dưới đây là một cái nhìn rất khác từ một người trong cuộc. Đó là bài viết có tựa đề "Uber sáp nhập với Grab - Góc nhìn người trong cuộc" của tác giả Duyên Phạm - người đồng thời cũng giữ vị trí City Operartions tại văn phòng Uber Việt Nam ở Thành phố Hồ Chí Minh.
Tất cả những gì bạn đọc tò mò - ví dụ như không khí tại văn phòng Uber đã như thế nào hay các nhân viên Uber Việt Nam đã nghĩ gì và làm gì ở ngay, và sau khi, khoảng khắc thông tin cuộc sáp nhập được công bố - sẽ đều có thể được tìm thấy trong bài viết này.
Được sự cho phép của tác giả, CafeBiz xin đăng tải lại bài viết này để đóng góp một góc nhìn nhân văn hơn về cuộc sáp nhập Uber - Grab. Những phần nội dung mang tính cá nhân của tác giả xin được để trong dấu "..."
Uber sáp nhập với Grab – Góc nhìn người trong cuộc
Suốt ba ngày nay, newsfeed của tôi tràn ngập những dòng chia sẻ của bạn bè từ cả trong và ngoài công ty – rất nhiều bức ảnh, vô vàn lời tâm sự, và không thiếu các bài phân tích.
Thực ra, công ty chúng tôi vốn đã quen với tình huống này, thậm chí ngay từ những ngày đầu tiên, vị trí của chúng tôi – luôn là giữa tâm bão, ngay dưới ánh hào quang. Song, sự kiện lần này có lẽ vẫn quá trọng đại và gây sốc, ngay cả với những kẻ "đạp lên dư luận và cùng tạo phép màu" như chúng tôi: Uber Đông Nam Á, đã sáp nhập vào công ty đối thủ, bằng việc bán toàn bộ mảng kinh doanh ở thị trường này, đổi lấy 27.5% cổ phần của họ.
....
Với tôi và rất nhiều người, và thậm chí còn nhiều người hơn thế nữa, câu chuyện này là lịch sử. Mà lịch sử thì cần được ghi lại – một cách cụ thể nhất, sinh động nhất, đa chiều nhất. Câu chuyện của tôi, một người trong cuộc, hẳn cũng là một góc nhìn đáng được biết tới.
Với Uber, đây là một chiến thắng?
Không nghi ngờ gì, Uber Global đã đưa ra một quyết định sáng suốt vào thời điểm này và có được một thương vụ rất hời : rút lui để giảm lỗ, làm đẹp bản báo cáo tài chính, trấn an các nhà đầu tư, tập trung vào các thị trường ít cạnh tranh và nhiều tiềm năng hơn, chuẩn bị IPO, v.v, danh sách còn kéo dài mãi. Là một kẻ trong cuộc, làm sao mà tôi không hiểu, rằng thị trường này đã "khô máu" đến mức nào, Grab là một đối thủ khó chơi đến thế nào, và việc cố gắng giành từng thị phần ở đây đang tổn hại cho công ty ra sao? Chúng tôi hiểu hết, và thấy mừng cho họ – những người đã quyết định đầu tư khôn ngoan. Quả là một thương vụ win-win tuyệt vời.
Mặt khác, là một người dùng, tôi thấy tiếc cho người dân của hầu hết các nước Đông Nam Á. Thế là trước mắt, không còn khuyến mại nữa, không còn lựa chọn nữa, không còn một ứng dụng thông minh thực thụ nữa. Bất cứ đối thủ mới nào gia nhập thị trường, cũng đều khó có thể chen chân.
Uber Global đã thắng. Nhưng với tất cả chúng tôi, những nhân viên Uber, những đối tác Uber, những người dùng – cả Uber và Grab – tại Đông Nam Á, đó là một ván thua. Mà trớ trêu thay, là những nhân viên vừa mất đi công ty của mình, sự thua cuộc của chúng tôi không phải do sự kém cỏi của chúng tôi, không phải do chúng tôi không đủ mạnh mẽ để tiếp tục chiến đấu, mà đến từ một niềm tin đặt sai chỗ, một sự kiện khách quan chúng tôi không còn lựa chọn nào ngoài chấp nhận.
Từ buổi sáng lịch sử – văn phòng, laptop và chiếc thẻ nhân viên…
Từ cách đây vài tuần, rumor (PV - tin đồn) về vụ sáp nhập đã được phát tán khắp nơi, nhưng với những từ ngữ còn dè dặt như "negotiating", "considering", (PV - "đang thương thảo", "đang cân nhắc") … Bạn biết đấy, với một công ty luôn ở đầu sóng ngọn gió như Uber, chúng tôi vốn cực kỳ bàng quan với những lời đồn ấy. Do đó, mọi người, mặc cho có rất nhiều câu hỏi, vẫn bình tĩnh làm việc như bình thường, trấn an đối tác, xoa dịu khách hàng, như cách chúng tôi vẫn luôn làm.
Đã có nhiều dấu hiệu từ trước đó báo hiệu thương vụ sáp nhập chuẩn bị diễn ra – các cuộc họp nội bộ, các câu trả lời không rõ ràng, những thay đổi về nhân sự, … khiến chúng tôi đoán trước phần nào; cá nhân tôi còn được thông báo sớm.
Ngày 25/03/2018, chúng tôi bắt đầu chia sẻ cho nhau những thông tin đầu tiên từ Bloomberg, với tiêu đề "Uber agrees to sell to Grab in SEA". Tâm lý chấp nhận dần hình thành trong chúng tôi, và mọi người trong team tôi dường như đã chuẩn bị tinh thần đầy đủ – "Chắc là một tuần nữa…?"
Tôi tỉnh dậy khá muộn vào sáng thứ hai 26/03 với những thông tin nội bộ đầu tiên nhận được như sau:
"Mọi người lên văn phòng họp…"
"Trước 12h trưa nay trả máy tính…"
Phản ứng đầu tiên của tôi? Là buồn cười. Nụ cười có pha chút cay đắng, tự trào, nhưng phần lớn là hào hứng...Thực tình tôi hiếm khi nào đi làm trong trạng thái hào hứng, trông đợi đến vậy. Trông đợi những sự kiện chuẩn bị xảy đến, trông đợi phản ứng của mọi người xung quanh. Thú nhận đi, đã bao nhiêu lần bạn được chứng kiến một câu chuyện lịch sử với vai trò là người trong cuộc? Làm sao có thể không hào hứng cho được? Hơn nữa, điều mà ta không thể thay đổi, thì hãy mỉm cười mà chấp nhận, chẳng phải vậy hay sao?
Để tôi nói thêm lý do vì sao tôi lại đặc biệt hào hứng và sự kiện này lại đặc biệt buồn cười!
26/03/2018, vốn là ngày chúng tôi dự định khai trương văn phòng mới tại TP Hồ Chí Minh! Một văn phòng nguyên-một-tầng-lầu tại E-town quận 4, với view 360 độ, riêng pantry cũng đã rộng bằng nguyên văn phòng cũ, với hơn 20 phòng họp và không gian đẹp hơn cả quán cafe của chúng tôi!
Tất cả những nhân viên Uber Sài Gòn đi làm vào ngày hôm đó, đều là lần đầu tiên sử dụng thẻ thang máy, thẻ nhân viên, lần đầu được chạm vào bàn làm việc mới của mình. Và trớ trêu thay, cũng là lần cuối cùng.
Tất cả những đồ ăn, thức uống, trái cây bày biện đẹp đẽ trên mặt bàn bếp của chúng tôi hôm đó, là dành cho bữa tiệc khai-trương-kèm-tạm-biệt.
Tôi gọi cho đồng nghiệp để được mở cửa vào văn phòng vì thẻ của tôi bị từ chối. Máy tính công ty phát cho tôi không đăng nhập vào được nữa. Tôi ngồi vào booth 11117, nơi đáng lẽ ra sẽ là chỗ làm việc mới của tôi, chỉ để mang laptop và sạc ra khỏi balo, đến nộp lại cho IT.
Đồng nghiệp của tôi vội vã gọi điện cho vendor và kho bãi, để họ tạm dừng toàn bộ hoạt động được lên lịch trước đó.
Một người đồng nghiệp khác, đang trong kỳ nghỉ mát, cũng vội vàng bắt chuyến bay gần nhất để quay về.
Hôm đó, chúng tôi nhìn nhau cười rất lâu – với cả những người đồng nghiệp cũ đến thăm, với những người bạn từ team khác mà tôi chưa bao giờ gặp, với những người sếp không che giấu nổi sự bất đắc dĩ và khó xử trong ánh mắt. Nụ cười hiếm khi tắt trên môi chúng tôi, khi ngồi trên bộ bàn ghế mới để đọc những thông báo từ Uber và Grab, khi lắng nghe những câu hỏi ngây ngô và những câu trả lời mập mờ trong buổi họp nhân viên, khi cùng nhau ra về – rời khỏi một nơi chúng tôi chưa từng gắn bó nhưng đã quá quyến luyến. Tiếc thật, tôi còn chưa kịp biết tên tất cả các phòng họp – tôi cười cho cả sự đáng tiếc ấy, vì ngoài cười ra, còn cách nào khác nữa đâu?
"Kể từ 3h chiều nay, mọi tài sản của Uber, bao gồm văn phòng các bạn đang đứng, và chính bản thân các bạn, đều thuộc về Grab."
Nhắc lại những điều này, tôi thấy xót xa vô cùng, và thực sự tàn nhẫn với những người bạn Uber của tôi – đang phải sống lại cảm giác ngày hôm đó một lần nữa. Nhưng việc nhắc lại là cần thiết, vì sau mỗi cú sốc, chúng ta đều trải qua sự Tê liệt, Chối bỏ, Chiêm nghiệm, sau đó là Chấp nhận và Hồi phục. Chúng ta càng suy nghĩ nhiều về cú sốc này, chúng ta càng mau chấp nhận nó và hồi phục nhanh hơn...
Đêm ấy, chúng tôi có thêm những người anh em
Hãy công nhận với tôi một điều rằng, đồng nghiệp là mối quan hệ cực kỳ phức tạp – nhiều lúc còn gần hơn người thân, vì họ biết hết các vấn đề hàng ngày của bạn, nhưng đôi khi xa chẳng khác gì người lạ, bởi hiếm khi chia sẻ những tâm tư thầm kín với nhau. Đồng nghiệp của tôi cũng thế, là những người tôi ăn trưa cùng, dành gần chục tiếng mỗi ngày để tiếp xúc chuyện trò, nhưng luôn còn khoảng cách.
Cho đến ngày hôm ấy.
Người sếp mà tôi thường quen xuất hiện trong những bộ đầm lộng lẫy, hôm ấy nhợt nhạt trong chiếc áo Uber, khóc lặng người, xin lỗi chúng tôi. Người bạn cứng rắn nhất của tôi, nước mắt lưng tròng tạm biệt nơi bạn đã gắn bó 2 năm – nghe chẳng đáng là bao, nhưng là toàn bộ quãng thời gian làm việc của bạn sau khi ra trường. Có những đồng nghiệp đã ở đây từ trước tôi rất lâu, bắt đầu bằng công việc gọi điện thoại mời từng đối tác, ngồi trong góc quán cafe làm thủ tục cho từng tài xế, đội nắng mưa ở trạm xăng để phát từng tờ rơi, chạy đôn đáo ở trường đại học để đăng ký cho từng người dùng. Ngày hôm ấy, tất cả những ký ức ấy ùa về, nhắc nhở họ mình đã hy sinh nhường nào, nhận được những gì, và sắp đánh mất đi điều gì. Họ nhìn nhau, cố kìm nén cảm xúc của mình, và rồi bất lực, đành để vỡ òa.
Tôi không khóc trong ngày hôm ấy... Bởi, một khi tôi rơi nước mắt, tức là tôi đã thua cuộc chiến này. Rằng những kẻ kia, dù họ là ai, cũng đã làm tốt hơn tôi, hơn chúng tôi, và buộc chúng tôi phải lùi bước. Nhìn xem, đó là cái công ty nước ngoài đã rút khỏi Đông Nam Á vì làm ăn thua lỗ! Tôi biết điều đấy không đúng, nhưng ai quan tâm cơ chứ? Họ chỉ cần một kẻ bại trận để thương hại và mỉa mai mà thôi. Và đáng thương thay, chúng tôi lại chính là kẻ đó.
...
Tôi không khóc, nhưng đêm hôm đó, chúng tôi ngồi cùng nhau tới gần sáng. Để bộc lộ với nhau nỗi niềm mà không một ai ngoài cuộc hiểu, để chia sẻ với nhau những câu chuyện gia đình, để nói với nhau những điều chưa bao giờ dám nói.
Đêm hôm đó, tại Hà Nội, mấy chục con người cùng ôm nhau hát nghêu ngao từ quán nhậu tới bờ hồ.
Đêm hôm đó, tại Đà Nẵng và Nha Trang, những chai bia được cạn tới giọt cuối cùng.
Đêm hôm đó, chúng tôi cần nhau để làm dịu đi nỗi bàng hoàng, tức giận, và tang thương chỉ mình chúng tôi biết đến.
Đêm hôm đó, chúng tôi trở thành những người anh em.
Hóa ra ta đã đồng hành xa đến vậy
Thú thực, từ khi thông báo được đưa ra, ngoài nội bộ, tôi quan tâm nhất còn là phản ứng của các đối tác và khách hàng. Bật mí thêm, hàng ngày chúng tôi cùng họ có một mối quan hệ khá mâu thuẫn – hợp tác với nhau, cân bằng nhu cầu của nhau, nhưng chưa bao giờ thực sự vừa lòng. Đó cũng là một đặc điểm thuộc về bản chất của mô hình này: Đối tác thì thích làm ít nhưng nhiều quyền lợi; khách hàng thì mong sản phẩm tốt mà giá lại phải rẻ; chúng tôi thì muốn đối tác chạy nhiều hơn, khách hàng đi nhiều hơn và bớt những mong chờ vô lý đi. Mỗi ngày, việc đọc phản hồi tiêu cực đã thành thói quen của chúng tôi, thường xuyên còn hơn ăn cơm bữa.
Ấy thế nên, sau vụ sáp nhập, khi những diễn đàn không còn chê bai, những bài đăng cũng không còn gặp sự chỉ trích thường ngày, thay vào đấy là những dòng chia sẻ mùi mẫn, thương tiếc, dạt dào tình cảm, tôi không khỏi giật mình. Lạ nhỉ, phải đến khi gần xa cách, người ta mới nhận ra những điều tốt đẹp về nhau.
Tôi đoán không chỉ tôi, mà tất cả những nhân viên Uber, vào thời điểm này cũng trở nên đa cảm – đọc những dòng chia sẻ của khách mà thấy bồi hồi, thoáng thấy màu áo quen thuộc kia trên đường là mắt lại rưng rưng. Đến sau cùng, chúng tôi vẫn thương họ, và biết ơn họ đến khó diễn tả thành lời.
Một ngày không xa nữa, ở Việt Nam, màu áo xanh đó chắc sẽ trở nên khó gặp, ứng dụng kia cũng không còn dùng được nữa, nhưng tất cả những lời khen chê và sự tiếc nuối – của hôm qua và hôm nay – sẽ vẫn còn đó, trở thành bằng chứng cho hành trình chúng ta đã đi cùng nhau. Hóa ra, ta đã đồng hành xa đến vậy.
Gặp "những người bạn mới"
Một phần của việc sáp nhập là chúng tôi về cùng một nhà với "bọn họ", những người bạn xanh lá mà chúng tôi chẳng còn xa lạ gì. Xin lỗi nếu bạn thấy khó chịu vì sự cực đoan trong câu chữ của tôi. Làm sao tôi không cực đoan cho được? Khi trước giờ tình cảnh của chúng tôi luôn là đối đầu, so sánh? Sao không mỉa mai cho được? Khi những giá trị, con người, thậm chí là màu sắc, trước nay chúng tôi đã quen không ưa, giờ lại phải tập yêu thương? Chỉ nhắc đến thôi đã thấy khó khăn rồi.
Nói kỹ hơn về mối quan hệ của Uber và Grab tại Việt Nam. Đối-thủ-không-đội-trời-chung thì khỏi nói, đối-tác-cùng-cạnh-tranh-với-taxi-truyền-thống thì cũng đã rõ ràng, nhưng còn vô vàn mối liên hệ phức tạp khác – mà tùy bộ phận, tùy công việc tại Uber, chúng tôi lại có những định nghĩa riêng.
Là từng mã khuyến mãi chúng tôi chụp ảnh và lưu về để phân tích.
Là từng dòng content chúng tôi ngồi đọc để vừa học vừa bắt lỗi.
Là từng đối tác tài xế chúng tôi lân la trà đá, rình mò trạm xăng, quẩn quanh siêu thị, để thuyết phục họ chạy thêm ứng dụng của chúng tôi.
Là rất rất nhiều giờ phân tích, đối chiếu, lên kế hoạch.
Vừa là kim chỉ nam, vừa là tiêu chuẩn đánh giá, vừa là động lực phấn đấu. Ít ra là từ phía chúng tôi.
Đối đầu nhau quá lâu, đã có quá nhiều định kiến. Với nhiều người trong chúng tôi, chẳng thà thất nghiệp chứ không theo "họ" được! Khắc nghiệt đến như vậy!
Ngày hôm qua, tại trung tâm hỗ trợ đối tác (vốn là) của chúng tôi, mỗi nửa văn phòng là một màu áo nhân viên đối lập nhau. Chúng tôi và họ – giao tiếp qua loa, nhìn nhau khó xử, lắc đầu ngao ngán: Một nhà ư? Khó lắm, chịu thôi!
Lời kết cho "những kẻ tạo phép màu"
Tôi không biết đã có ai từng đứng ở vị trí này, và liệu có ai còn phải trải qua hoàn cảnh này như tôi hay không, nhưng có một điều chắc chắn: Với tôi, với chúng tôi, đây sẽ là một trải nghiệm đáng nhớ trong đời, một câu chuyện sẽ còn được kể lại nhiều lần khi chúng tôi sẵn sàng, một lịch sử mà chúng tôi đã trực tiếp tạo nên.
Công chúng, dư luận, những người ngoài cuộc, hãy giúp tôi một điều! Hãy thương tiếc chúng tôi, hãy khen ngợi chúng tôi, hãy buồn cùng chúng tôi, hãy cùng chúng tôi chia sẻ hashtag #UberON, #UberLOVE, #Onwards, v.v. Nhưng sự tức giận, bàng hoàng, và tang thương của chúng tôi, các bạn hãy chỉ nên đứng ngoài và nhìn vào thôi, đừng gặng hỏi chúng tôi chỉ vì nỗi tò mò. Bởi mỗi lần phải giương nụ cười này cho các bạn, mỗi lần phải giải thích lại câu chuyện này cho những người ngoài cuộc, chúng tôi đều cảm thấy mệt mỏi và bất đắc dĩ đến cùng cực.
...
Và gửi tới những người bạn Uber yêu quý của tôi: Một lần nữa, hãy bỏ qua những tiếng ồn ngoài kia, và tiếp tục tạo thêm nhiều phép màu nữa nhé!
29/03/2018
