Một founder startup Trung Quốc vừa chết trẻ ở tuổi 44
Cái chết trẻ của một founder startup Trung Quốc phần nào bộc lộ môi trường khắc nghiệt mà cộng đồng công nghệ nước này đang gặp phải.
Zhang Rui, nhà sáng lập (founder) kiêm CEO Chunyu Doctor, một startup chuyên y tế di động, vừa qua đời vì một cơn đau tim ở tuổi 44 hôm 5/10. Đau tim có nhiều nguyên nhân và người phát ngôn của Chunyu, Tan Wanneng, cho biết không có bằng chứng nó xuất phát từ làm việc quá sức. Dù vậy, cái chết trẻ của anh không thể khiến mọi người ngừng băn khoăn về môi trường cạnh tranh gay gắt của thế giới startup và những gánh nặng về sức khỏe mà họ phải gánh chịu.
Leon Li, founder Huobi, một trong những sàn giao dịch bitcoin lớn nhất Trung Quốc, viết trên tài khoản Weibo sau cái chết của Zhang: “Áp lực và sự cô đơn mà những người sáng lập startup cảm thấy người bình thường không thể nhận thức thấu đáo. Đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ, nơi rào cản gia nhập thấp và cạnh tranh khốc liệt, nó giống như bước trên lớp băng mỏng vậy”.
Lấy cảm hứng từ sự phát triển của Alibaba mà điển hình là lần IPO hoành tráng đầu năm 2014, thế hệ doanh nhân trẻ Trung Quốc đang lao vào cuộc chiến nảy lửa để gọi vốn và săn đầu người. Quốc gia đông dân nhất thế giới chứng kiến 1,2 công ty Internet mới thành lập mỗi ngày trong quý II/2016. Dù thung lũng Silicon của Mỹ nổi tiếng vì văn hóa cạnh tranh và giờ làm việc kéo dài, các doanh nhân Trung Quốc lại đối mặt với bộ thách thức độc nhất vô nhị vì ngành công nghiệp còn mới mẻ trong khi quy định và các quỹ lại thay đổi liên tục.
Dave McClure, đối tác sáng lập của 500 Startups, một quỹ đầu tư mạo hiểm Mỹ, nhận định: cộng đồng startup Trung Quốc đang chịu vô số áp lực, nếu không muốn nói là nhiều hơn tại thung lũng Silicon hay Mỹ. “Không may là, tôi cho rằng mọi người không để tâm nhiều đến vấn đề sức khỏe”. Theo McClure, trong số hơn 3.000 founder ông đầu tư trên toàn cầu, ít nhất 6 người đã chết, trong đó có 1 người tự tử.
Zhang ra đi đúng vào giai đoạn quan trọng đối với Chunyu. Tháng 6/2016, startup gọi vốn thành công 1,2 tỷ nhân dân tệ trong vòng Series D, nâng giá trị lên khoảng 1 tỷ USD và chuẩn bị lên sàn chứng khoán. Startup với giá trị tăng mạnh thường được gọi với cái tên “unicorn” (ngựa một sừng, loài vật trong truyền thuyết).
Trong vài tháng đầu thành lập, Chunyu đôi lúc làm theo “lịch trình 996”, từ 9h sáng đến 9h tối 6 ngày mỗi tuần. Tan cũng nói thêm startup đã qua giai đoạn đó rất lâu. Zhang xuất phát là một nhà báo tại Bắc Kinh và là Phó Tổng Biên tập tại NetEase, một cổng Internet Trung Quốc. Năm 2011, anh mở Chunyu, ứng dụng cho phép bệnh nhân đối thoại qua mạng với bác sỹ, loại bỏ thời gian phải chờ đợi tại các bệnh viên đông đúc.
Các giám đốc Trung Quốc nhiều năm nói về khó khăn khi cân bằng giữa công việc và cuộc sống. Sau khi chiến đấu với bệnh ung thư, Kai Fu Lee, lãnh đạo công nghệ lâu năm, đã xuất bản cuốn sách năm 2015 kể lại ông xem căn bệnh như dấu hiệu “biểu tình” của cơ thể vì làm việc 15 tiếng/ngày hàng thập kỷ trong suốt thời kỳ đỉnh cao của sự nghiệp.
Ông Lee hiện đang điều hành công ty riêng, Sinovation Ventures, đầu tư vào startup và trước đó từng làm việc tại Apple, Microsoft cũng như là Phó Chủ tịch Google Trung Quốc từ năm 2005 đến năm 2009. Jean Liu, Chủ tịch công ty gọi xe Didi Chuxing, khuyến khích nhân viên tập thể dục và chăm sóc sức khỏe nhiều hơn.
Theo nghiên cứu dựa trên dữ liệu từ hơn 600.000 cá nhân đăng tải tháng 10 trên tạp chí y khoa The Lancet, người làm việc hơn 55 tiếng/tuần có nguy cơ đột quỵ và mắc bệnh tim mạch vành cao hơn người làm việc từ 35 đến 40 tiếng/tuần.
Sự qua đời bất ngờ của một founder cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của kế hoạch thừa kế, theo Paul Asel, đối tác tại Nokia Growth Partners. Ngày 6/10, Chunyu ra thông cáo cho biết việc kinh doanh đang hoạt động bình thường dưới sự dẫn dắt của đồng sáng lập Li Guanghui.
Lãnh đạo startup thường trải qua giờ làm việc dài, xung đột với đối tác và gia đình, lo lắng về việc gọi vốn, Wang Lifen, founder Youmi, nhà cung cấp khóa đào tạo cho doanh nhân, viết trong blog tưởng nhớ Zhang trên Weibo.
“Đây là một nhóm người bị bao quanh bởi cái nhìn hoài nghi từ người ngoài, người xuất hiện tại các hội thảo và bị đặt dưới ánh đèn sân khấu vì cái mác doanh nhân nhưng không có một khoảnh khắc nào bình yên trong tâm hồn”, Wang viết.
