Một bộ phận không nhỏ giới trẻ Châu Á mua robot để tâm sự cho bớt cô đơn

Những người bạn kim loại

Fuli - một chú chó robot sử dụng trí tuệ nhân tạo để giao tiếp và chăm sóc những người một mình, đang gây sốt trong cộng đồng mạng Trung Quốc thời gian gần đây.

Những tính năng tương tự cũng xuất hiện trên Paro – một robot hình hải cẩu hay Tamagotchi – một chú gà ảo có cảm biến đặc biệt để phát hiện cảm xúc người dùng. Những thông tin thu nhận sẽ được lưu trữ trong một hồ sơ cá nhân và dùng để tương tác lại với chú nhân của chúng. Những con robot này có thể ca hát, cười, động viên hay khích lệ tinh thần chủ nhân tùy từng trường hợp nhất định.

Theo nhà thiết kế Zhang Jianning, nhưng con robot cũng có khả năng thu hút sự chú ý chủ nhân và thực hiện một số công việc nhất định, ví dụ như nhận thư từ khi họ đi vắng hay gọi cấp cứu khẩn cấp nếu phát hiện chủ sở hữu đã bị ốm.

Fuli – một chú cho robot đã được giới thiệu tại Yunqi 2050, một triễn lãm giới thiệu các sản phẩm công nghệ từ các nhà phát minh trẻ. Zhang, một sinh viên tốt nghiệp tại Học viện Mỹ thuật Trung ương Bắc Kinh, đã thiết kế Fuli không đơn giản chỉ là một món đồ chơi mà còn có một vẻ ngoài đáng yêu để dễ tiếp cận một số lớn những người Trung Quốc trẻ tuổi đang sống một mình.

Fuli là phiên bản mới nhất trong dòng robot hỗ trợ cá nhân vốn đang cực kì phát triển những năm gần đây. Vào thời điểm khi ngày càng nhiều người ở Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản vẫn còn độc thân và sống một mình lâu hơn, các công ty công nghệ đã phát triển những người bạn robot đặc biệt để lấp đầy khoảng trống tình cảm.

Từ những robot mang hình dáng vật nuôi đến bạn gái thực tế ảo, các robot này ngày càng đa dạng và được phát triển trên những công nghệ tiên tiến nhất. Có thể ví như đó chính là Siri của Apple và Alexa của Amazon bước từ màn hình điện thoại ra thực tế. Và ngạc nhiên thay, có vẻ như người tiêu dùng đang rất đón chờ những sản phẩm này và sẵn sàng chi đậm để sở hữu chúng.

Thế hệ "vườn không nhà trống"

"Một số người cảm thấy thoải mái hơn khi giao tiếp với máy tính thay vì con người", Kitty Fok - giám đốc quản lý của công ty IDC China tại Bắc Kinh, một công ty chuyên phân tích công nghệ cho biết. Khi xã hội vận hành theo đồng tiền thì con người càng ngày càng cảm thấy cô đơn. Vì thế, thị trường cho những người "bạn đồng hành" bằng robot ngày càng phát triển, Fok ví von.

Sáu mươi sáu triệu thanh niên đang sống một mình ở Trung Quốc vào năm 2014, theo số liệu của chính phủ. Bắc Kinh ước tính rằng vào năm 2020, những người đàn ông độc thân có thể đông hơn những phụ nữ độc thân ở Trung Quốc tới 30 triệu người. Đây có thể coi là hệ quả của chính sách một con tại Trung Quốc, khi tư tưởng trọng nam khinh nữ vẫn tồn tại trên đất nước này.

Và tình hình cũng không sáng sủa hơn ở nhiều nước khác.

Ở Nhật Bản, cứ bốn người đàn ông trưởng thành thì có một người độc thân. Con số này với nữ giới là một trên bảy. Đây là con số đáng báo động kể từ sau Thế chiến thứ hai. Trong số những người độc thân này, hơn 60% số người không duy trì bất cứ quan hệ cá nhân nào. Tương tự ở Hàn Quốc, các hộ gia đình độc thân đang ngày càng phổ biến và ngày nay đã chiến một phần tư tổng số hộ gia đình cả nước, theo một nghiên cứu gần đây của chính phủ Hàn Quốc.

Tỷ lệ kết hôn giảm dần kết hợp với những ngày làm việc kéo dài đang thay đổi cấu trúc xã hội ở Đông Á. Giới trẻ ngày càng khác biệt với thế hệ đi trước, khi mà thời gian dành cho đời sống xã hội hãy các mối quan hệ cá nhân ngày càng ít đi.

Những thanh niên "vườn không nhà trống" – cách họ được gọi ở Trung Quốc, đã trở nên phổ biến đến mức trở thành một thị trường tiềm năng để khai thác. Từ các gian hàng karaoke một người ở Trung Quốc cho đến các cửa hàng một người ăn ở Hàn Quốc, các dịch vụ nhắm đến những khách hàng đi một mình đang ngày càng phát triển và làm ăn phát đạt.

Nhiều người trẻ chọn cách sống độc lập và tách khỏi gia đình, thậm chí có thể xem quyền tự chủ cá nhân như một hình thức giải thoát khỏi những luật lệ và quy tắc phiền hà của các thế hệ đi trước. Tuy vậy sự tự chủ của họ không nhất thiết giúp việc sống một mình trở nên dễ dàng hơn. Đây là lúc mà một sản phẩm như chú chó robot Fuli có thể có ích. Sau một ngày dài mệt mỏi trong văn phòng và không có ai đợi ở nhà, Fuli sẽ giúp người dùng thấy dễ chịu và đỡ cô đơn hơn trong chính ngôi nhà của mình.

Đối với những người thích trò chuyện với người bạn ảo của họ, thì XiaoIce – một chatbot nói tiếng Quan Thoại của Microsoft có thể đáp ứng điều này. Không giống như các cuộc nói chuyện thông thường, XiaoIce sử dụng những cụm từ sống động như thật và linh hoạt tùy từng hoàn cảnh. Các kỹ sư đã thiết kế XiaoIce chuyên cho việc giao tiếp với người sử dụng và XiaoIce thậm chí còn có thể gây ngạc nhiên cho người dùng, chẳng hạn như đặt báo thức trên điện thoại và quản lý những dịch vụ tiện ích hàng ngày.

"Mục tiêu chính của các robot giao tiếp xã hội là thiết kế làm sao để kết nối tình cảm với người dùng", các kỹ sư phần mềm của Microsoft cho biết trong một báo cáo vào năm 2018. "Nhu cầu tình cảm và thuộc về số đông là một số nhu cầu cơ bản của con người. Do đó, xây dựng các phần mềm trò chuyện để giải quyết những nhu cầu này là vấn đề cấp thiết với xã hội của chúng ta".

"Mục tiêu chính của các robot giao tiếp xã hội là thiết kế làm sao để kết nối tình cảm với người dùng", các kỹ sư phần mềm của Microsoft cho biết trong một báo cáo vào năm 2018

Có lẽ vì vậy mà ngày càng nhiều các công ty áp dụng trí tuệ nhân tạo vào các sản phẩm của họ. Việc này làm cho các sản phẩm trở nên "tình cảm" hơn, hoặc trong một vài trường hợp, là "khêu gợi" hơn.

Vào năm 2016, một công ty công nghệ cao ở Tokyo tên Vinclu đã giới thiệu Azumi Hikari, một trợ lý nhà ảo được chiếu như một hình ba chiều trong một ống kính gọi là Gatebox. Hikari có thể bật và tắt đèn, điều khiển hệ thống sưởi hay làm bất cứ công việc gì mà một ứng dụng quản lý nhà có thể làm được. Đặc biệt hơn, cô ấy sở hữu một bề ngoài dễ thương và một giọng nói dễ chịu, thứ làm Hikari cực kì nổi bật và thu hút nhiều sự quan tâm.

Mặc dù không hoàn toàn giống như Joi, bạn đồng hành ảo của Ryan Gosling trong bộ phim Blade Runner 2049, Hikari cũng có thể làm được một vài điều đáng kinh ngạc. Cô ấy biết cách động viên và thúc giục, cũng như nhắc nhở và hỏi han. Hikari có thể làm bạn thật sự muốn về nhà, điều mà một ứng dụng quản lý nhà không thể làm nổi.

Với giá 2.700 đô la Mỹ, Gatebox hiện đã được bán hết ở cả Nhật Bản và Hoa Kỳ. Một phát ngôn viên của Vinclu cho biết người dùng Gatebox đã cảm nhận một sự thay đổi rõ rệt so với những ngày "vô cảm" trước đây. Trước thành công vang dội của Gatebox, Line Corp – chủ sở hưu dịch vụ nhắn tin phổ biến nhất của Nhật Bản, đã mua lại phần lớn cổ phần của Vinclu để tích hợp lên ứng dụng của mình. Và Hikaru không phải là trợ lý ảo duy nhất gây sốt trong thời gian gần đây.

Vào năm 2017, công ty iQiyi của Trung Quốc, một dịch vụ truyền hình trực tuyến thuộc sở hữu của Baidu trong Netflix, đã bổ sung một trợ lý AI vào tai nghe thực tế ảo nhằm tăng doanh thu. Trợ lý ảo này, có tên Vivi, chủ yếu nhằm giúp người dùng chọn video từ danh mục iQiyi, nhưng Vivi cũng có thể tán tỉnh, trả lời một số câu hỏi và nhảy với người dùng trong môi trường ảo.

Sau khi vấp phải sự phản đối từ phương Tây về những vấn đề liên quan đến nữ quyền, iQiyi sau đó đã gỡ bỏ Vivi, nhưng đại diện công ty cho biết một phiên bản tái lập trình của Vivi sẽ được phát hành vào một ngày không xa.

Những người bạn của tương lai

Tại một công ty công nghệ tên là Couger, một nhóm kỹ sư khởi nghiệp của Nhật Bản đang phát triển một người bạn đồng hành từ trí tuệ nhân tạo mà không cần kết nối với tai nghe, ống và màn hình.

"Virtual Human Agent" hay VHA của nhóm kĩ sư này sử dụng công nghệ không dây và blockchain để "sống" bên ngoài thiết bị. Trong video trình diễn, nguyên mẫu VHA đã "nhảy" từ màn hình máy tính để bàn sang màn hình điện thoại thông minh của người dùng và tiếp tục di chuyển quanh phòng bằng cách tương tác liên tục với các thiết bị kết nối internet trong phòng đó. "Đó là một chiếc ghế đẹp," VHA nhận xét khi "nhảy" vào chiếc máy ảnh thông minh đang hướng ống kính vào một cái ghế - một ví dụ về cách AI có khả năng phân tích môi trường xung quanh.

Phát ngôn viên của Couger nói rằng, chỉ trong một vài năm nữa thì VHA sẽ theo người sử dụng từ nhà đến nơi làm việc. Về cơ bản, VHA sẽ ở bên và cung cấp cho bạn những thông tin thú vị dù bạn có đi bất cứ đâu, miễn là nơi đó có internet.

Mẫu VHA của Couger được mô tả như một người phụ nữ trẻ mà công ty gọi là Rachel. Giám đốc điều hành của Couger, Atsushi Ishii, cho biết người dùng có thể tùy chỉnh nhân vật theo cách họ thích. Ishii cũng nói rằng khi VHA ra thị trường vào năm 2019 sẽ bao gồm cả sự lựa chọn cho một VHA nam và những khả năng đáng ngạc nhiên khác. Trên hết, Ishii tin rằng điều quan trọng là VHA có thể trở thành bạn của người dùng.

"Nếu bạn nói chuyện với một người, bạn sẽ muốn nói nhiều hơn và chia sẻ nhiều cảm xúc khi bạn đã tin tưởng", Ishii nói thêm, "Bạn có thể tin tưởng VHA. Sẽ sớm thôi".

Ishii giải thích rằng càng có nhiều thông tin mà người dùng chia sẻ với VHA, thì càng có nhiều khả năng thông tin đó được sử dụng để đáp ứng nhu cầu của họ. Đối với những người băn khoăn về sự riêng tư, Couger cho biết sự tích hợp công nghệ blockchain của nó đảm bảo rằng thông tin của người dùng trên thực tế đã được phân tách và không thể bị can thiệp từ bên ngoài.

Theo một số chuyên gia về sức khỏe tâm lý, một người bạn đồng hành "ảo" có thể tốt hơn là không có bạn đồng hành nào cả. Do áp lực của cuộc sống hiện đại đối với nhiều người, xu hướng tìm kiếm những người bạn "ảo" này ngày càng được thông cảm và ủng hộ.

"Nếu bạn so sánh AI với những người bạn đồng nghiệp hoặc những người hàng xóm, bạn có thể bị hẫng hụt", Joyce Chao, một nhà tâm lý học và là một giảng viên tại Đại học Hong Kong cho biết. "Nhưng chúng ta biết rằng cảm giác kết nối với một cái gì đó sẽ tốt cho sức khỏe của chúng ta", ông nói thêm.

Như với tất cả mọi thứ, kiểm duyệt có định hướng có lẽ là chính sách hợp lý với những AI này, Chao nói. "Trong khi sự phụ thuộc vào AI có thể gây nên những quan ngại nhất định về mặt xã hội, những người bạn ảo cũng có thể mang lại sự tự tin cho người dùng và khuyến khích họ tìm kiếm sự kết nối trong thế giới thực".

Takahiro Kato, một bác sĩ tâm thần làm việc tại Kyushu, chuyên tiếp xúc với những bệnh nhân bị cô lập và lo lắng thái quá trong xã hội, đồng ý rằng AI có thể cung cấp một nền tảng hữu ích cho việc phát triển và thực hành các kỹ năng xã hội. Tuy nhiên, Kato cảnh báo rằng điều quan trọng là người dùng phải nhận ra đâu là ranh giới giữa thực và ảo.

"Ban đầu, AI có thể rất hữu ích và tích cực", Kato kết luận, "Nhưng thực tế đó chỉ là cảm giác nhất thời. Sau đó, bạn phải học lại cách giao tiếp với người thật. Con người sinh ra không phải để sống một mình".

Theo Ly Linh Spiderum