Không phải thuốc, bánh mì hay vỏ cam, cách thức đơn giản này là "cứu tinh" chống say xe cho 1/3 dân số thế giới
Say xe luôn là “nỗi ám ảnh” của nhiều người mỗi khi phải di chuyển bằng ô tô, tàu thủy, máy bay hay thậm chí khi xem phim 3D. Cảm giác buồn nôn, chóng mặt, vã mồ hôi lạnh khiến chuyến đi vốn đáng lẽ phải thú vị lại trở thành trải nghiệm mệt mỏi.
Vì sao chúng ta dễ bị say xe?
Say xe thực chất xuất phát từ sự “xung đột giác quan”. Khi ngồi trên xe, mắt thường thấy cảnh vật bên trong dường như đứng yên, trong khi tai trong – bộ phận giữ thăng bằng – lại cảm nhận được sự chuyển động. Chính sự mâu thuẫn này khiến não bộ lúng túng, từ đó gây ra cảm giác chóng mặt, buồn nôn, thậm chí là đau đầu và mệt lả.
Một số nhóm đối tượng dễ bị say xe hơn. Phụ nữ thường nhạy cảm trong kỳ kinh nguyệt hoặc khi mang thai do sự thay đổi hormone. Trẻ em từ 2 đến 12 tuổi cũng là nhóm dễ gặp tình trạng này, đặc biệt ở tuổi 9, trước khi hệ tiền đình phát triển hoàn thiện. Ngoài ra, những ai từng bị đau nửa đầu, chóng mặt hoặc rối loạn tiền đình thường có nguy cơ say xe cao hơn.
Theo khảo sát của Science Focus, khoảng 1/3 dân số dễ bị say tàu xe. Khảo sát này cũng cho thấy 46% hành khách xe hơi từng gặp triệu chứng trong 5 năm gần đây, và 59% trong suốt đời. Say xe động ảnh hưởng lớn đến trải nghiệm du lịch, khiến nhiều người ngại di chuyển xa.
Âm nhạc – liệu pháp mới chống say xe
Một nghiên cứu tại Đại học Tây Nam, Trung Quốc do Tiến sĩ Qizong Yue đứng đầu đã mở ra một hướng đi đầy hứa hẹn trong việc giảm say xe. Các nhà khoa học đã mời 30 tình nguyện viên vốn rất dễ bị say xe tham gia thử nghiệm trong buồng mô phỏng lái xe.
Khi các triệu chứng buồn nôn và chóng mặt bắt đầu xuất hiện, mỗi người được phân ngẫu nhiên để nghe một thể loại nhạc trong 60 giây. Kết quả khiến nhiều người bất ngờ: những bản nhạc sôi động giúp giảm triệu chứng tới 57,3%, nhạc nhẹ nhàng giảm 56,7%, trong khi nhạc tình cảm đạt hiệu quả 48,3%. Đáng chú ý, nhạc buồn chỉ giúp giảm khoảng 40%, thậm chí còn kém hơn nhóm không nghe gì.
Theo tiến sĩ Yue, nhạc vui hoặc nhạc nhẹ có khả năng “đánh lạc hướng” não bộ khỏi cảm giác khó chịu, đồng thời giúp hệ thần kinh thư giãn. Ngược lại, nhạc buồn dễ khơi gợi cảm xúc tiêu cực, khiến triệu chứng trở nên nặng hơn. Sóng não của các tình nguyện viên cũng cho thấy nhạc tích cực giúp khôi phục nhanh hoạt động ở thùy chẩm – khu vực xử lý hình ảnh, vốn suy giảm khi say xe.
Mặc dù nghiên cứu mới chỉ thực hiện trên nhóm nhỏ trong điều kiện mô phỏng, kết quả này mở ra một lựa chọn đơn giản, an toàn và chi phí thấp thay thế cho thuốc chống say – vốn thường gây buồn ngủ.
Những cách khác giúp giảm say xe
Bên cạnh âm nhạc, bạn có thể áp dụng thêm những biện pháp tự nhiên để giảm triệu chứng khó chịu khi di chuyển.
Trước hết, hít thở không khí trong lành luôn là lựa chọn hàng đầu. Mở cửa sổ hoặc dùng quạt nhỏ sẽ giúp luồng gió mát thổi vào, làm giảm cảm giác ngột ngạt và xua đi mùi xe – nguyên nhân thường khiến dạ dày khó chịu.
Một mẹo khác là nhìn ra xa, tập trung vào đường chân trời. Khi mắt hướng vào một điểm cố định ở phía trước, tín hiệu thị giác sẽ đồng bộ với tín hiệu từ tai trong, từ đó giúp não bộ nhận diện chuyển động thực tế và giảm xung đột giác quan.
Nếu bạn dễ bị lắc lư, hãy thử ngả lưng ra ghế và giữ đầu ổn định. Tư thế này hạn chế dao động đầu, giảm áp lực lên hệ tiền đình. Khi xe vào khúc cua, bạn có thể nghiêng đầu theo chiều xe rẽ, nhờ đó cơ thể và tai trong cảm nhận chuyển động nhất quán hơn, giúp não dễ xử lý thông tin.
Một số người thấy thoải mái hơn khi uống nước hoặc ăn nhẹ đồ ngọt. Nước giúp chống mất nước, còn đường cung cấp năng lượng nhanh, làm dịu niêm mạc dạ dày và giảm cảm giác buồn nôn.
Trong suốt chuyến đi, bạn nên tránh xa khói thuốc lá, bởi mùi khói có thể kích thích thần kinh phế vị và khiến triệu chứng nặng thêm. Ngoài ra, nếu có thể, hãy chọn ngồi ghế trước hoặc tự lái xe. Khi nhìn rõ đường đi hoặc kiểm soát phương tiện, não sẽ dự đoán chuyển động tốt hơn, giúp bạn ít bị say xe hơn.
Đừng quên thay đổi tư thế định kỳ. Ngồi yên quá lâu dễ khiến cơ bị căng cứng và làm cơ thể khó chịu. Chỉ cần ngả ghế, vươn vai hoặc xoay nhẹ cơ thể, bạn sẽ cảm thấy dễ chịu hơn nhiều.
Trong trường hợp say xe nặng và các phương pháp tự nhiên chưa đủ hiệu quả, bạn có thể cân nhắc sử dụng thuốc chống say xe. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng, đặc biệt là với trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.
Thay vì phụ thuộc vào thuốc hoặc mẹo dân gian như vỏ cam, gừng hay bánh mì, giờ đây bạn có thể thử một cách đơn giản và dễ chịu hơn: bật một playlist nhạc vui nhộn trong chuyến đi. Âm nhạc không chỉ giúp tâm trạng thoải mái, mà còn có thể biến trải nghiệm di chuyển từ ám ảnh thành hành trình nhẹ nhàng, nhiều niềm vui.
