Hứa hẹn sẽ có lãi trong năm nay, nền kinh tế chia sẻ bất ngờ 'tơi tả' vì Covid-19
Đại dịch Covid-19 đã "phá huỷ" nền kinh tế chia sẻ (sharing economy). Công ty có giá trị lớn nhất trong đó hồi đầu năm nay đã hứa hẹn rằng sẽ sớm sinh lời, nhưng hiện tại lại cho biết nhu cầu của người tiêu dùng đã "bốc hơi" và sự hồi phục sẽ không diễn ra trong thời gian sớm.
Trong báo cáo tài chính công bố trong tuần này, Uber và Lyft đã tiết lộ về mức độ thiệt hại tài chính trong bối cảnh dịch bệnh bùng phát. 2 công ty cho biết mảng kinh doanh gọi xe đã gặp khó khăn lớn trong tháng 3 vừa rồi, khi các chính phủ từ châu Âu đến Mỹ đều yêu cầu người dân ở trong nhà.
Chưa dừng ở đó, "đèn báo nguy hiểm" không chỉ sáng lên trong lĩnh vực gọi xe. Start-up đặt và thuê phòng, căn hộ Airbnb – với mức định giá 31 tỷ USD, đang có kế hoạch IPO vào năm nay. Tuy nhiên, công ty này đã phải cắt giảm chi phí và tăng quỹ tài trợ khẩn cấp. Hơn nữa, hôm thứ Ba, Airbnb thông báo sa thải 1.900 nhân viên, tương đương 25% nhân sự và hạ dự báo doanh thu của năm nay xuống 1 nửa so với năm ngoái.
Các start-up này đang phải đối mặt với một tương lai bất ổn. Các mốc thời gian dự kiến thu về lợi nhuận giờ đây cũng tạm thời bị "gạt" sang một bên. Ngay cả khi các nhân viên văn phòng đi làm trở lại và có nhu cầu di chuyển, thì đại dịch có thể sẽ thay đổi hành vi của họ trong nhiều năm tới.
Theo đó, gig economy có thể mất 30% doanh thu của gig economy trong 1-2 năm tới, khi một phần trong đó có khả năng sẽ không bao giờ hồi phục, Daniel Ives – giám đốc điều hành nghiên cứu vốn cổ phần tại Wedbush Securities, cho hay. Ông nhận định: "Dựa theo phân tích của chúng tôi về gig economy và hành vi người tiêu dùng, thì thật không may rằng có khả năng rằng, đến khi có vắc-xin thì mọi người mới sử dụng lại nền tảng đi chung xe hoặc đặt phòng Airbnb."
Hôm 5/5, Uber và Lyft còn gặp một mối đe doạ khác. Tổng chưởng lý California đã đệ đơn kiện các công ty này vì họ đã phân loại các tài xế là đối tác, thay vì là nhân viên. Nếu vụ kiện này thành công, Uber và Lyft sẽ phải trả khoản tiền phạt lên đến hàng triệu USD và phải trả lại tiền bồi thường cho các tài xế.
Airbnb đối mặt với một thách thức khác: Làm thế nào để các host (chủ nhà) – hầu hết đều cung cấp dịch vụ cho thuê nhà như mảng kinh doanh phụ, có thể đáp ứng những quy định đảm bảo an toàn trong dịch bệnh? Trong nỗ lực củng cố niềm tin để thực hiện IPO, công ty này đã công bố tiêu chuẩn dọn dẹp phòng mới đối với các đối tác vào tháng 4. Khách hàng cũng có thể lựa chọn thời gian 72 hoặc 24 giờ trước khi nhận phòng.
Theo các nhà phân tích tài chính, không có nhiều điều tích cực sẽ diễn ra trong quý này đối với các công ty trên. Ông Ives dự đoán doanh thu của Uber sẽ giảm 69%, Lyft giảm 66% trong giai đoạn từ tháng 4 đến tháng 6. Lyft mới đây cũng cho biết các chuyến đi của hãng đã giảm gần 80% vào cuối tháng 4 và tiếp tục giảm 75% vào giữa tháng 4. Khách hàng bắt đầu sử dụng lại dịch vụ vào tháng 5 nhưng thận trọng hơn, số lượng chuyến vẫn giảm 70%.
Nếu khách hàng vẫn tiếp tục "xa lánh" Lyft với mức độ tương tự, thì dự kiến công ty này sẽ mất gần 360 triệu USD. Trong khi đó, khoản lỗ điều chỉnh ở quý đầu là 97,4 triệu USD. CEO của Lyft – Logan Green, cho biết: "Đây là sự thật phũ phàng mà chúng tôi phải đối mặt." Hồi cuối tháng 4, start-up này đã sa thải 17% nhân sự và cắt giảm 30% lương của các giám đốc điều hành, 10% đối với nhân viên.
Hôm 7/5, Uber cho biết doanh thu quý I tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng khoản lỗ tăng vọt 190% lên 2,9 tỷ USD, nguyên nhân là do lỗ 2,1 tỷ USD từ các thương vụ đầu tư vào các start-up gọi xe khác, như Grab và Didi. Lượng sử dụng dịch vụ gọi xe của Uber giảm tới 80% trong tháng 4. Tuy nhiên, công ty này vẫn nhận thấy điểm sáng trong dịch vụ giao thực phẩm, tăng 89% kể từ năm ngoái (ngoại trừ ở Ấn Độ).
Dù không đưa ra mốc thời gian có thể có lãi, CEO của Uber - Dara Khosrowshahi, cho biết dịch bệnh sẽ ảnh hưởng đến mốc thời gian này theo quý, chứ không phải theo năm. Trước dịch bệnh, Uber tuyên bố rằng công ty này sẽ có lãi vào cuối năm nay. Mới đây, công ty này đã sa thải 14% nhân sự, cắt giảm 3.700 nhân viên khỏi các bộ phận tuyển dụng và dịch vụ khách hàng. Khosrowshahicũng không nhận lương cho đến cuối năm nay và cho biết công ty vẫn dự kiến cắt giảm chi phí và tiếp tục sa thải nhân viên trong hơn 2 tuần tới.
Dẫu vậy, các nhà phân tích tài chính dự kiến các start-up này sẽ bắt đầu hồi phục khi người tiêu dùng quay trở lại làm việc và họ vẫn nắm giữ khoản tiền mặt rất lớn. Hiện tại, Uber sở hữu 9 tỷ USD, Lyft có hơn 2 tỷ USD. Trước khi đại dịch bùng phát, Airbnb có 3 tỷ USD tiền mặt trên bảng cân đối kế toán. Kể từ đó, họ đã huy động thêm được 1 tỷ USD và khoản vay có thời hạn 1 tỷ USD.
Dù hoạt động kinh doanh lao dốc, nhưng cổ phiếu của Lyft vẫn tăng 20% ở phiên 7/5, khi doanh thu quý I cao hơn ước tính và trấn an rằng họ sẽ tiếp tục cắt giảm chi phí. Trong khi đó, cổ phiếu Uber tăng hơn 8% ở phiên giao dịch ngoài giờ.
Tuy nhiên, nhà đầu tư vẫn đặt câu hỏi đối với lời hứa hẹn về việc có lãi của các công ty này khi họ có thể tiếp cận 1,2 nghìn tỷ USD – khoản chi tiêu mỗi năm mà người Mỹ sử dụng cho chi phí di chuyển như sở hữu và bảo dưỡng ô tô. Dù Uber và Lyft cho biết họ có thể cung cấp lựa chọn di chuyển tốt hơn so với các phương tiện công cộng, thì 1 số nhà phân tích lo ngại rằng người tiêu dùng sẽ có xu hướng tự lái xe, không muốn sử dụng chung ô tô với những người khác và lo ngại về rủi ro virus lây lan.
