Hồ sơ Panama: Vụ bê bối chấn động đang gây bão khắp các diễn đàn truyền thông thế giới

Vụ bê bối thông tin này ảnh hưởng đến hàng trăm người có máu mặt trên thế giới, từ các chính trị gia nổi tiếng như tổng thống Iceland, tổng thống Nga, đến các quan chức cao cấp của Fifa,tới ngôi sao giải trí Thành Long, siêu cầu thủ Lionel Messi. Đây được xem là sự rò rỉ thông tin mật lớn nhất mà truyền thông quốc tế tiếp cận và công bố.

Bối cảnh

Mossack Fonseca, một hãng luật bí ẩn ở Trung Mỹ đang là trung tâm của mọi sự chú ý khi một loạt thông tin mang tính nhạy cảm bị phanh phui từ nguồn thông tin bên trong hãng.

Trong một năm qua, hàng trăm nhà báo trên thế giới đã được tiếp cận và bí mật phân tích 2,6 Terabytes dữ liệu mật, tức là 2 nghìn 600 gigabytes file, được lấy từ một nguồn tin của hãng luật nằm tại Panama với hàng trăm chi nhánh trên toàn thế giới.

Các thông tin lấy ra được public hoàn toàn vào hôm qua, ngày 3 tháng 4 năm 2016 trong bộ tài liệu mang tên “The Panama Paper”.

Những thông tin này bao gồm các dữ liệu tài chính nhạy cảm, hàng trăm nghìn email của những người có quyền lực và giàu có nhất thế giới, bao gồm cả tổng thống, thủ tướng các nước, tiết lộ cách giới siêu giàu thế giới che giấu các giao dịch kinh doanh thông qua việc thành lập các công ty bù nhìn và giao dịch tại các nước được coi là thiên đường thuế của thế giới.

Nguyên nhân

Khoảng một năm trước, một nguồn tin giấu tên liên hệ với tờ báo Đức danh tiếng Süddeutsche Zeitung, cung cấp một bộ dữ liệu lớn từ Mossack Fonseca, một hãng luật không mấy nổi tiếng ở Panama, với chuyên môn thành lập các công ty “bù nhìn”. Các công ty bù nhìn này được thành lập tại các nước có chính sách bảo vệ thông tin riêng tư, và lập ra với mục đích che giấu các giao dịch bí mật.

Tờ Süddeutsche Zeitung sau đó đã phối hợp với Nghiệp đoàn quốc tế các nhà báo điều tra (Consortium of Investigative Journalists ) và hơn một trăm tổ chức báo chí trên thế giới để cùng nhau phân tích và đưa ra một báo cáo chung. Các tổ chức tham gia điều tra bao gồm cả BBC và The Guardian.

Hiện trạng

Các dữ liệu của The Panama Papers có độ lớn hơn hẳn những vụ bê bối trong quá khứ như Wikileak nổi tiếng của Edward Snowden, Offshore Leak, Lux leaks, Swiss Leak công lại. Đây chính xác là vụ bê bối thông tin lớn nhất trong lịch sử nhân loại với :

* 2,6 terabytes dữ liệu của Mossack Fonseca từ khi mới thành lập năm 1977 đến tận tháng 12 năm 2015

* 11,5 Nghìn Tỉ tài liệu, bao gồm cả email cá nhân và các hợp đồng pháp lý nhạy cảm

* 214 Nghìn công ty bù nhìn, sử dụng bởi 12 lãnh đạo có máu mặt trên thế giới, 128 quan chức và 29 Tỉ phú đô la có tên trong báo cáo của Forbes.

Một số thông tin lộ ra được tổng hợp như sau:

Mossack Fonseca’s đã tham gia tổ chức các phi vụ làm ăn có giá trị lớn như buôn kim cương ở châu Phi, các vụ mua bán tác phẩm nghệ thuật có giá hàng triệu đô và nhiều giao dịch giá trị lớn bí mật.

Công ty này đã giúp hoàng gia Trung Đông xây được cả một tòa cung điện, giúp vua Mohammed VI của Ma rốc và vua Salman của A rập Xê út mua bán những chiếc du thuyền sang trọng.

Tại Iceland, các tài liệu tiết lộ Tổng thống hiện thời Sigmundur David Gunnlaugsson bí mật sở hữu các công ty ở nước ngoài, nắm giữ hàng triệu đô la tiền trái phiếu các ngân hàng Iceland ngay trong khi nước này đang gặp khủng hoảng về tài chính.

Tổng thống Nga Vladimir Putin không có tên trong bản báo cáo của ICIJ nhưng bạn thân của ông là Sergei Roldugin lại có dính líu đến việc chuyển bất hợp pháp khoảng 2 tỷ USD qua các ngân hàng và công ty có trụ sở tại nước ngoài gây ra một số nghi ngại về việc rửa tiền.

Vào sớm ngày 18/3, điện Kremlin, để tránh ảnh hưởng đến tổng thống đã ra một thông cáo về vụ việc một vụ "tấn công" bằng thông tin, nhắm vào Tổng thống Vladimir Putin và gia đình, bạn bè của ông sắp được khởi động tại nhiều quốc gia trong những ngày tới.

Tổng quát lại, ICIJ đã xác định được 61 thành viên gia đình và những người có liên quan đến các chính trị gia trên thế giới bao gồm, các tổng thống, thủ tướng, và các vị vua của các nước như Azerbaijan, Pakistan. Ở Trung Quốc, thành viên gia đình của 8 vị cựu lãnh đạo được phát hiện thành lập nhiều công ty bù nhìn ở nước ngoài, bao gồm cả anh rể chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, thành lập một công ty ở British Virgin Islands năm 2009.

Bên ngoài giới chính trị gia, tài liệu phanh phui thông tin Juan Pedro Damiani, thành viên ủy ban đạo đức FIFA, có những giao dịch kinh tế với 3 người trong vụ bê bối hối lộ của FIFA bao gồm cựu phó chủ tịch Eugenio Figueredo và bố con Hugo và Mariano Jinkis, đội ngũ đã dùng tiền để chiếm quyền phát sóng giải bóng đá ở Nam Mỹ.

Sau khi nhận được thông tin từ ICIJ và các báo chí liên quan, Ủy ban Đạo đức FIFA đã phải tiến hành ngay một cuộc điều tra. Theo công tố viên, sau khi nhận được thông tin từ báo giới, Damiani đã ngay lập tức chủ động nhận rằng mình có quan hệ với Figueredo với ủy ban đạo đức, chỉ 1 ngày sau khi phát hiện ra thông tin có thể bị lộ.

Các tài liệu của Mossack Fonseca tiết lộ rằng khách hàng của hãng luật này không chỉ gồm các chính trị gia và các nhân vật có máu mặt mà còn gồm các tay lừa đảo đa cấp, trùm buôn ma túy, các doanh nhân trốn thuế…

Trong số khách hàng của Fonseca có cả tên của siêu cầu thủ Lionel Messi, người cũng đang vướng mắc vào các vụ kiện pháp lý về trốn thuế ở Tây Ban Nha. Lionel Messi và bố của anh bị phát hiện sở hữu thêm một công ty bù nhìn ở Panama mang tên Mega Star Enterprises Inc với mục đích không gì khác: trốn thuế.

Tuy nhiên không phải khách hàng nào của Mossack Fonseca cũng có mục đích xấu, ví dụ như siêu sao điện ảnh Thành Long (Jackie Chan) chỉ sử dụng dịch vụ của công ty để thực hiện một số giao dịch mua bán quốc tế một cách thuận lợi hơn.

Kết luận: Câu chuyện mới chỉ bắt đầu

Trong thông cáo báo chí gửi cho ICIJ và đối tác báo chí, Mossack Fonseca đã trả lời rằng "Hãng không làm gì bất hợp pháp. Và các cáo buộc đưa ra là không chính xác vì cách hãng hoạt động là phổ biến, hoàn toàn được chấp nhận trong ngành". Hãng cũng từ chối trả lời các câu hỏi liên quan đến khách hàng đẻ đảm bảo tính riêng tư.

Ramón Fonseca đồng sáng lập hãng luật đã trả lời trên truyền hình quốc gia Panama rằng hãng không có trách nhiệm đối với việc khách hàng đã làm gì. Hãng chỉ là một công ty sản xuất ra các công ty, và chỉ có trách nhiệm với những gì mình làm. Giống như một hãng sản xuất xe oto, không có trách nhiệm nếu khách hàng sử dụng xe để gây tai nạn hay dùng xe để đi cướp ngân hàng.

Với báo giới, hiện nay những gì dư luận tập trung chú ý là vụ việc liên quan đến tổng thống Nga và thủ tướng Iceland Sigmundur David Gunnlaugsson. Nhưng đây mới chỉ là những thông tin ban đầu được công bố. Tầm ảnh hưởng của bộ tài liệu được cho rằng sẽ lớn hơn nhiều. Trong thời gian ngắn tới đây, các tổ chức báo giới có quyền tiếp cận với Panama Papers sẽ công bố thêm rất nhiều thông tin. Thời gian để những người có liên quan đến Mossack Fonseca chuẩn bị chỉ có thể tính bằng tuần, hay thậm chí bằng ngày.

Update: Hiện tại toàn bộ thông tin về tên tuổi những người liên quan đến Mossack Fonseca đang được cập nhật từng giờ qua trang Wikipedia với từ khóa Panama Paper.

Trung Đức