Giải mã Vĩnh Hoàn - trùm xuất khẩu cá tra của Việt Nam: Từ miếng phi lê cá tới túi collagen và mục tiêu 1 tỷ USD định giá cho "Tây Lương Nữ Quốc"

Cá tra - mặt hàng chủ lực làm nên thương hiệu Vĩnh Hoàn

Năm 2020 và 2021 là 2 năm đặc biệt khó khăn của ngành thủy sản khi phải đối mặt với những ảnh hưởng từ đại dịch Covid nhưng Công ty cổ phần Vĩnh Hoàn vẫn có được sự hồi phục ngoạn mục vào cuối năm 2021 khi doanh số xuất khẩu cá tra fillet của doanh nghiệp đạt được 5.995 tỷ đồng, tăng 25% so với năm 2020 và tăng gần 10% so với năm 2019.

Năm 2021, Vĩnh Hoàn bán hàng đến 42 thị trường (tăng 5 thị trường so với năm 2020).

Mỹ giữ vững là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Vĩnh Hoàn (chiếm 42% tổng doanh thu và chiếm 63% doanh thu cá tra). Tại thị trường Mỹ, doanh nghiệp này có khoảng 60% doanh thu đến từ các nhà phân phối tại nhà hàng và khách sạn, 40% còn lại đến từ kênh bán lẻ.

Bên cạnh đó, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Vĩnh Hoàn, chiếm thị phần 15%. Đây là thị trường quan trọng cho các sản phẩm phụ phẩm cá tra như bột cá, dầu cá cũng như thị trường lớn cho sản phẩm cá tra đông lạnh.

Tiếp nối năm 2021 thành công, triển vọng xuất khẩu cá tra của Vĩnh Hoàn trong năm 2022 cũng rất "sáng cửa". Hồi tháng 3, theo thông tin từ Hiệp hội Thủy sản Việt Nam, giá cá tra đã tăng vọt lên mức 30.000 đồng/kg, cao nhất từ năm 2019. Nguyên nhân giá cá tra tăng cao chủ yếu do khan hiếm nguyên liệu. Đây là hiệu ứng cung - cầu do sau dịch Covid-19, nhiều nông dân đã treo ao vì thua lỗ.

Diễn biến giá cả ủng hộ, thêm vào đó là các yếu tố tích cực của thị trường xuất khẩu đối với Vĩnh Hoàn. Dự báo cho năm 2022, nhu cầu từ các thị trường xuất khẩu chính của doanh nghiệp này sẽ phục hồi và tăng trưởng tích cực. Thị trường Mỹ tiếp tục được kỳ vọng tăng trưởng nhờ các gói kích thích kinh tế. Thị trường EU cũng được kỳ vọng sẽ phục hồi mạnh trên mức nền thấp năm 2021 nhờ việc giảm thuế của hiệp định EVFTA và người tiêu dùng EU đã cho thấy nhu cầu mạnh mẽ hơn sau đại dịch. 

Ngoài ra, trong năm 2022, các nhà máy của Vĩnh Hoàn đã hoạt động trở lại với công suất trước dịch nên VHC có thể sẽ quay trở lại phục vụ nhiều khách hàng hơn tại thị trường Châu Âu thay vì chỉ tập trung vào thị trường Mỹ trong như trong quý 4/2021.

Đồng thời, sản lượng xuất khẩu của VHC sang Trung Quốc kỳ vọng có thể dần phục hồi từ mức thấp của năm 2021.

Ngoài cá tra phi lê, Vĩnh Hoàn còn sản xuất collagen, gelantin, dầu cá tra...

Một điều không phải ai cũng biết, mặc dù nổi tiếng với cá tra nhưng ngoài cá tra, Vĩnh Hoàn còn những sản phẩm khác như dầu cá tra, collagen, gelantin hay các sản phẩm từ gạo, bánh phồng mang thương hiệu Sa Giang.

Quá trình chế biến từ cá tra nguyên liệu tươi sống thành sản phẩm xuất khẩu, ngoài thành phẩm thu được còn có một lượng lớn phụ phẩm. Các phụ phẩm từ cá tra là những mặt hàng có giá trị kinh tế và giá trị gia tăng cao, doanh nghiệp đã tận dụng, nghiên cứu và chế biến thành công các phụ phẩm thành sản phẩm thương mại như dầu cá, bột cá (sử dụng làm thức ăn chăn nuôi), bong bóng cá, vi cá,..

Cũng trên cơ sở nghiên cứu để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguồn cá tra từ quá trình chế biến phi lê, Vĩnh Hoàn là doanh nghiệp duy nhất tại Việt Nam nghiên cứu và phát triển thành công từ collagen và gelatin từ da cá tra. Đây cũng là cơ sở ban đầu để doanh nghiệp đi sâu nghiên cứu các sản phẩm chăm sóc sức khỏe.

Năm 2014, Công ty Trách nhiệm Hữu hạn Một thành viên Vĩnh Hoàn Collagen ra đời đánh dấu bước ngoặt lớn trong lĩnh vực sản xuất công nghệ cao với việc sản xuất thành công collagen và gelatin. 

Năm 2019, ghi nhận sự thành công vượt trội của mảng kinh doanh collagen với lợi nhuận sau thuế vượt qua con số kế hoạch 180 tỷ và doanh số tăng trưởng gần gấp đôi so với năm 2018. Với kết quả này, Vĩnh Hoàn đã tiếp tục triển khai dự án đầu tư mở rộng, nâng cao công suất nhà máy collagen.

Tháng 10 năm 2020, Vĩnh Hoàn Collagen hoàn thành việc mở rộng dây chuyền gelatin mới, góp phần nâng tổng suất của nhà máy collagen và gelatin lên đến 3.500 tấn thành phẩm/năm. Cũng trong tháng 10 năm 2020, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển của Vĩnh Hoàn Collagen được hoàn thành và đưa vào hoạt động nhằm tập trung phát triển các sản phẩm mới cho Vinh Wellness.

Bà hoàng cá tra ở "Tây Lương Nữ Quốc" 

Madame Trương Thị Lệ Khanh - Chủ tịch HĐQT công ty Vĩnh Hoàn thường được nhắc đến như là "Bà Hoàng cá tra". Năm 1997, bà Khanh thành lập doanh nghiệp tư nhân Công ty TNHH Vĩnh Hoàn tại Cao Lãnh, Đồng Tháp với nhiệm vụ chính là ưu tiên xuất nhập khác các mặt hàng thủy sản như cá basa phi lê, cá tra phi lê và hàng giá trị gia tăng từ các tra, cá basa. 

Thời kỳ đầu, công ty kinh doanh với phương thức kinh doanh là gia công xuất khẩu. Hai năm sau, Vĩnh Hoàn thuê một xưởng sản xuất để thành lập cơ sở chế biến riêng. Bằng những mối quan hệ từ trước của mình, cũng như rất am hiểu các hoạt động ngoại thương, bà Khanh đã sớm tìm được chỗ đứng cho sản phẩm của công ty ở thị trường nước ngoài. Tới năm 2003 Vĩnh Hoàn vươn lên dẫn đầu kim ngạch xuất khẩu cá tra của Việt Nam.

Dưới sự lãnh đạo của bà Lệ Khanh, Vĩnh Hoàn trở thành doanh nghiệp đứng thứ 3 về xuất khẩu cá tra cá basa, leo lên đứng thứ 2 trong năm 2009 và từ năm 2010 đến nay Vĩnh Hoàn luôn là doanh nghiệp dẫn đầu.

Tháng 5/2016, bà Khanh chuyển giao chức vụ Tổng giám đốc của CTCP Vĩnh Hoàn cho bà Nguyễn Ngô Vi Tâm. Hiện, bà Khanh vẫn đang là chủ tịch HĐQT của Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn.

Môt điều thú vị là nếu xem thông tin về HĐQT và bộ máy lãnh đạo của Vĩnh Hoàn, bạn sẽ có cảm giác như đang lạc vào "Tây Lương Nữ Quốc" trong tác phẩm Tây Du Ký.

Bởi lẽ 3 vị trí cao nhất đứng đầu Hội đồng quản trị, Ban Kiểm soát và Ban Lãnh đạo đều "nằm trong tay" các bóng hồng, đó là chủ tịch HĐQT Trương Thị Lệ Khanh, Trưởng Ban kiểm soát Nguyễn Thị Cẩm Vân và Tổng Giám Đốc Nguyễn Ngô Vi Tâm.

Lý do thứ hai là trong tổng số 6 thành viên HĐQT chỉ có 2 người là nam giới, trong 3 thành viên BKS chỉ có 1 người là nam giới và trong tổng số 10 người trong Ban Giám đốc chỉ có 2 nam. Những vị trí quản lý, lãnh đạo còn lại được đảm nhiệm bởi các quý bà quý cô.

Cho đến nay, bộ máy lãnh đạo của Vĩnh Hoàn đang đưa con thuyền đi đúng hướng, đạt được mức tăng trưởng tích cực hàng năm, cơ cấu tài chính lành mạnh và hiệu quả. Nếu như năm 2020 ngành cá tra mắc cạn vì lệnh phong tỏa tại các thị trường xuất khẩu chủ lực, thì trong năm 2021, Việt Nam chịu ảnh hưởng nặng nề của làn sóng COVID-19. 

Lần đầu tiên Thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ áp dụng đồng loạt các chỉ thị giãn cách xã hội. Một loạt các vấn đề khó khăn đặt ra như phải tạm ngừng sản xuất, bố trí sản xuất trong tình hình mới 3 - 4 tại chỗ, chi phí vận chuyển tăng, chi phí xét nghiệm Covid, chi phí phúc lợi cho nhân viên sản xuất tại chỗ ,... nhưng Vĩnh Hoàn vẫn cán mốc doanh số xuất khẩu đạt 9.054 tỷ đồng tăng 29% so với cùng kỳ, lợi nhuận đạt 1.099 tỷ đồng vượt 57% so với kế hoạch năm 2021 đề ra.

Ngoài những con số tuyệt đối về doanh thu, lợi nhuận, nói đến tính hiệu quả khi so sánh với các doanh nghiệp niêm yết trong ngành thủy sản, biên lợi nhuận gộp/Doanh thu năm 2021 của VHC ở mức cao.

Còn nếu so với chính Vĩnh Hoàn những năm trước, tỷ suất lợi nhuận gộp năm 2021 cải thiện nhiều so với 2020 và không thay đổi nhiều so với trước dịch năm 2019.

Năm 2022 được HĐQT xác định là cột mốc hoàn tất các dự án đầu tư quan trọng đã được khởi động từ năm trước và một số dự án khác để tăng tốc cho chiến lược 5 năm 2021-2025 của Vĩnh Hoàn, với mục tiêu tăng gấp đôi định giá Công ty, đạt mức 1 tỷ USD vào năm 2025.

An Vũ