Giá Niken tăng dựng đứng có ảnh hưởng gì đến giấc mơ xe điện của tỷ phú Phạm Nhật Vượng?

Việc thắt chặt dần dần các tiêu chuẩn tiết kiệm nhiên liệu hóa thạch và giảm lượng khí thải CO2 đã tăng cường vai trò của Xe điện (EV- Electric vehicle). Ngày nay, hơn 85% doanh số bán xe trên toàn thế giới phải tuân theo các tiêu chuẩn này. Các tiêu chuẩn khí thải CO2 ở Liên minh Châu Âu đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy doanh số bán xe điện.

Ở Việt Nam, VinFast thuộc Tập đoàn Vingroup là đơn vị đầu tiên trong nước nghiên cứu, chế tạo và thương mại hóa ô tô điện.

Mẫu ô tô điện VinFast VF e34 (nay đã đổi thành VF7) đã chính thức được Cục Đăng kiểm Việt Nam cấp giấy chứng nhận chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường. Song song với việc vượt qua quá trình kiểm định khắt khe của Cục Đăng kiểm Việt Nam, ô tô điện VF7 cũng hoàn tất các bài kiểm thử theo tiêu chuẩn của các cơ quan kiểm định xe quốc tế.

Ngày 25/12/2021, những chiếc ô tô điện e34 - VF7 đầu tiên chính thức được thương mại hoá và bàn giao đến tay khách hàng.

Sau 2 tháng mở bán, dòng xe này có tổng doanh số là 125 chiếc. Con số này chiếm khoảng 0,5% lượng đơn hàng đặt trước 25.000 chiếc.

Trước đó, hãng xe Việt Nam từng thông báo lô xe ban đầu là 100 chiếc. VinFast giải thích nguyên nhân sụt giảm doanh số trong tháng 1 là linh kiện nhập khẩu về nước chậm hơn kế hoạch nên chỉ có 40 xe VF7 hoàn thiện để giao cho khách hàng.

Đối với xe điện, pin là bộ phận quan trọng và cũng nhận được nhiều quan tâm nhất. Trước đó, Vingroup đã bắt tay vào xây dựng nhà máy sản xuất pin tại Việt Nam ở Cát Hải, Hải Phòng. Mục tiêu ban đầu của hãng là tạo ra 100.000 khối pin/năm sau khoản đầu tư 174 triệu USD, sau đó nâng công suất lên 1 triệu khối/năm.

Pin của xe VF7 hiện nay được sản xuất tại nhà máy Vinfast với một dây chuyền sản xuất hiện đại. Trong buổi tham quan nhà máy sản xuất pin trước khi xe VF7 được đưa ra thị trường, công chúng có thể được nhìn thấy hình ảnh từ những hộp cell pin đầu vào mang thương hiệu Samsung, qua nhiều máy móc dây chuyền tự động, ghép nối với các vi mạch, linh kiện,... thành một tấm pin ô tô hoàn chỉnh.

Mục tiêu của VinFast là trở thành công ty 100% xe điện từ cuối năm 2022 trở đi. Tham vọng xa hơn là trở thành hãng xe tiên phong trên thế giới chuyển hoàn toàn từ xăng sang động cơ điện.

Tuy nhiên, mới đầu năm 2022, mục tiêu tiến công thị trường xe điện của VinFast liệu có gặp "cục đá chặn đường" vì giá Niken tăng cao.

Giá niken thế giới tăng cao do nguồn cung kim loại hiếm này giảm giữa bối cảnh căng thẳng Nga - Ukraine leo thang. Vào sáng ngày 8/3, sàn giao dịch kim loại London (Anh) đã đình chỉ giao dịch niken, sau khi giá niken hợp đồng ba tháng tăng hơn gấp đôi, lên hơn 100.000 USD/tấn.

Nga, nhà cung cấp kim loại Niken chủ lực, hiện đang phải đối mặt với các lệnh trừng phạt khắc nghiệt sau khi nước này triển khai chiến dịch đặc biệt liên quan tới Ukraine, được cho là nguyên nhân trực tiếp đẩy giá Niken tăng "điên cuồng".

Niken là một thành phần quan trọng trong sản xuất pin lithium-ion, được sử dụng trong hầu hết các loại EV đang được bán rộng rãi trên toàn cầu, đặc biệt là thị trường Mỹ.

Sự tăng giá đột ngột của kim loại này khiến các nhà phân tích và nhà đầu tư đặt ra câu hỏi về các chương trình sản xuất EV đầy tham vọng của nhiều hãng sản xuất ô tô.

Nhà phân tích thị trường ôtô của Morgan Stanley, Adam Jonas cho biết: "Tính tại thời điểm này, giá niken đã tăng 67,2% chỉ trong một ngày, tương đương mức tăng chi phí đầu vào trung bình khoảng 1.000 USD cho mỗi chiếc EV tại Mỹ."

Ông Jonas cho rằng, các nhà đầu tư nên giảm kỳ vọng đối với lợi nhuận của các nhà sản xuất ô tô và doanh số bán xe điện trong vài năm tới, vì sự tăng giá đột ngột của niken có thể làm suy yếu kế hoạch điện khí hóa đầy tham vọng của các nhà sản xuất ô tô toàn cầu, bao gồm General Motors và Ford Motor.

Trong những năm gần đây, các nhà sản xuất ô tô đã phát hiện ra rằng việc thêm nhiều niken vào cực âm có thể tăng cường độ năng lượng của pin, giúp thời lượng sử dụng kéo dài hơn.

Vì vậy loại Pin lithium-ion cũ thường chỉ sử dụng cực âm có lượng niken chỉ chiếm 1/3 nhưng xu hướng hiện nay các nhà sản xuất ôtô đã tăng tỷ lệ niken để tăng cường độ năng lượng của pin và thời gian hoạt động của xe.

Hiện hầu hết các loại xe điện đang sử dụng cực âm có chứa ít nhất 60% niken. Một số loại xe thậm chí còn sử dụng nhiều niken hơn, một phần để giảm hoặc loại bỏ coban, và một phần để tăng cường độ hoạt động cho các ứng dụng cao cấp. Ví dụ, cực âm trong pin mà tập đoàn LG Chem của Hàn Quốc cung cấp cho Tesla chứa tới 90% niken.

Ngay cả trước khi căng thẳng Nga-Ukraine diễn ra, Niken không hề rẻ và các chuyên gia đang lo ngại về khả năng thiếu hụt kim loại này khi các nhà sản xuất ô tô toàn cầu tăng cường sản xuất xe điện.

Các nhà phân tích tại công ty dịch vụ dầu khí Rystad Energy (Na Uy) đã cảnh báo vào mùa Thu năm ngoái rằng, nhu cầu toàn cầu đối với niken cao cấp cần thiết cho pin EV có khả năng vượt xa nguồn cung vào năm 2024. Điều này cũng đã được lặp lại bởi các nhà phân tích hàng hóa khác.

Giả sử đà tăng giá của niken được duy trì trong trung hạn, thì hệ quả rõ ràng là chi phí sản xuất xe điện sẽ tăng lên, đặc biệt là đối với những chiếc xe điện cao cấp.

Khi mới ra mắt, giá pin xe Vinfast e34 vào khoảng 8.500 USD, khoảng 195 triệu đồng. Trước đó, VinFast cũng chính thức công bố gói thuê bao pin mới cho khách hàng tại Việt Nam. Để hỗ trợ khách hàng, VinFast đã giảm gói tối thiểu từ quãng đường 1.400 km/tháng xuống còn 500 km/tháng.

Cụ thể, mức thuê bao pin hàng tháng là 657.500 đồng/tháng cho quãng đường tối đa 500 km/tháng. Trường hợp đi quá 500 km/tháng, khách hàng sẽ trả thêm phí thuê pin cho VinFast theo đơn giá 1.315 đồng/km. Khi khả năng tiếp nhận sạc của pin xuống dưới 70%, VinFast sẽ thay pin mới hoàn toàn miễn phí cho khách hàng.

VinFast cam kết cho khách hàng thuê pin trọn vòng đời sản phẩm và sẽ cố định giá thuê pin theo từng năm. Vào ngày 1/12 hàng năm, VinFast sẽ điều chỉnh giá thuê pin và việc điều chỉnh giá thuê pin chỉ dựa trên mức tăng/giảm của giá điện/xăng.

Trong bối cảnh này, tin tốt cho VinFast đó là, trong khi giá niken tăng vọt, giá xăng dầu cũng tăng chóng mặt. 

Cách đây 1 năm, VinFast đã công bố chi phí dành cho chiếc VF e34 (nay được đổi tên thành VF7). Theo đó, nếu tính theo từng km, tổng chi phí vận hành ô tô điện VF7 (gồm thuê pin và sạc điện) là 1.482 đồng/km. Mức chi phí này được xây dựng để tương đương với chi phí xe xăng lúc bấy giờ, là 19.000 đồng/lít, tiêu hao nhiên liệu trung bình 7,8 lít/100km. Khi đó, tiền đổ xăng trung bình cũng khoảng 1.482 đồng/km.

Tuy nhiên, giá xăng giờ đây đã khác. Sau 1 năm, giá xăng hiện đã lên khoảng 27.000 đồng/lít, gần gấp rưỡi, đồng nghĩa với việc chi phí di chuyển trung bình cho mỗi cây số đã tăng lên khoảng 2.100 đồng.

Theo tính toán, chi phí chạy xe điện mỗi kilomet hiện rẻ hơn khoảng 15% so với chạy xe xăng. Đặt lên bàn cân, những chiếc xe của VinFast đang có lợi thế nhất định so với xe xăng trên thị trường. 

Theo một số chuyên gia, giá xăng trong kỳ điều chỉnh tiếp theo có thể lên tới 30.000 đồng/lít, nếu không được hỗ trợ bình ổn giá.

Việc sản xuất xe điện có thể sẽ gặp khó khăn khi chi phí niken tăng cao bất thường, nhưng cùng với đó giá xăng tăng cũng có thể chính là cơ hội để những chiếc xe điện của tỷ phú Phạm Nhật Vượng đánh chiếm thị trường trong thời gian tới

An Vũ