Đế chế tỷ USD của Masayoshi Son có nguy cơ chìm nghỉm: Lợi nhuận giảm 95%, khoản đầu tư vào gần 100 startup đều có dấu hiệu lỗ, hàng loạt lãnh đạo rời đi bất thường

Trong thập kỷ qua, SoftBank và người sáng lập Masayoshi Son luôn gây chú ý với các khoản đầu tư lớn, trở thành cái tên quen thuộc trong giới công nghệ Mỹ bằng cách chi tiêu thoải mái cho các công ty khởi nghiệp. Tờ NYT nhận định, về cơ bản Softbank thậm chí đã định hình lại cách các công ty như vậy được tài trợ vốn.

Vision Fund là quỹ đầu tư công nghệ lớn nhất thế giới. Hàng tỷ USD đã được bơm vào WeWork - gã khổng lồ làm việc chung. Và Son đã mua một trong những ngôi nhà đắt nhất ở Thung lũng Silicon một cách kỳ lạ.

Nhưng bây giờ, tin xấu đang chồng chất.

Tuần này, kế hoạch bán Arm, một nhà thiết kế chip trị giá 40 tỷ USD của SoftBank cho Nvidia, nhà sản xuất chip ở Thung lũng Silicon, đã thất bại vì những trở ngại về quy định. Cổ phiếu của một số công ty công nghệ lớn mà SoftBank sở hữu cổ phần, từ gã khổng lồ internet Trung Quốc Alibaba đến DoorDash, dịch vụ giao đồ ăn, đã sụt giảm trong những tháng gần đây trong bối cảnh cổ phiếu công nghệ tăng trưởng cao bị bán tháo nhiều hơn.

Và một trong những cấp phó chủ chốt của ông Son, Marcelo Claure, đã rời công ty vào tháng Giêng sau một cuộc tranh chấp gay gắt về lương bổng. Điều đáng nói Calure chỉ là một trong nhiều lãnh đạo điều hành cấp cao mới nhất rời công ty trong năm qua.

Sự sụt giảm trong vận may của SoftBank đã được phản ánh trong báo cáo thu nhập mới nhất của họ. Công ty cho biết lợi nhuận hàng quý đã giảm 97% so với một năm trước đó, mặc dù đã cố gắng kiếm được 251 triệu USD trong ba tháng kết thúc vào ngày 31/12. Cổ phiếu của SoftBank hiện đang giao dịch trên sàn Tokyo, vẫn tương đối ổn định trong tuần này mặc dù đã giảm hơn một nửa trong 12 tháng qua khi các nhà đầu tư ngày càng cảnh giác với các vụ đặt cược lớn của SoftBank mà vẫn chưa thành công.

Masayoshi Son, cũng là giám đốc điều hành của SoftBank, thừa nhận những khó khăn của công ty, đặc biệt là việc nắm giữ cổ phiếu công nghệ. "Cơn bão vẫn chưa kết thúc. Cơn bão đang mạnh lên", ông nói trong buổi họp báo cáo kết quả kinh doanh. Tuy nhiên, ông vẫn lạc quan về triển vọng của công ty, nói rằng các khoản đầu tư mới nhất của họ đã đưa SoftBank trở thành trung tâm của "cuộc cách mạng" trí tuệ nhân tạo.

Pierre Ferragu, một nhà phân tích tại New Street Research cho biết hoạt động của SoftBank cũng phản ánh sự chuyển đổi của công ty trong những năm gần đây từ một nhà điều hành các công ty, chủ yếu là trong lĩnh vực viễn thông, thành một nhà đầu tư vào cái gọi là các công ty công nghệ đột phá.

Được thành lập vào năm 1981, SoftBank là một trong những "ngân hàng" hỗ trợ lớn nhất cho các công ty khởi nghiệp ở Mỹ và trên toàn cầu. Sau khi trải qua giai đoạn bùng nổ và sụp đổ của dot-com những năm 1990, Son phần lớn rút lui khỏi Mỹ cho đến những năm 2010.

Một trong những dấu hiệu đầu tiên về sự tái xuất của ông đến vào năm 2012 khi mua một bất động sản ở Woodside, California, với giá 117 triệu USD - một trong những ngôi nhà đắt nhất của Thung lũng Silicon. Sau đó, ông mua phần lớn cổ phần của nhà cung cấp dịch vụ di động Sprint vào năm 2013 với giá khoảng 22 tỷ USD, bổ nhiệm ông Claure làm giám đốc điều hành vào năm sau. Sprint sau đó đã hợp nhất với T-Mobile.

Đến năm 2017, Son đã huy động được 100 tỷ USD cho Quỹ Tầm nhìn, được coi là quỹ công nghệ lớn nhất từ ​​trước đến nay. Với gần một nửa số tiền đến từ Ả Rập Xê Út, SoftBank là phương tiện đầu tư lớn vào các công ty công nghệ tăng trưởng cao như Uber, DoorDash và WeWork.

Nhiều khoản đầu tư trong số đó đang gặp khó khăn trên thị trường đại chúng bởi các nhà đầu tư đang bán tháo cổ phiếu công nghệ, lo ngại về việc lãi suất sẽ sớm tăng. Khi tỷ giá tăng lên, họ đặt nghi ngờ về tăng trưởng trong tương lai và các công ty công nghệ, tất cả đều muốn tăng trưởng nhanh, là những người đầu tiên bị ảnh hưởng.

Coupang, câu trả lời của Hàn Quốc cho Amazon chứng kiến cổ phiếu giảm gần 40%. Didi, công ty gọi xe của Trung Quốc, thậm chí còn giảm sâu hơn, giảm khoảng 70% - một phần là do quốc gia tỷ dân đang đàn áp những gã khổng lồ công nghệ. SoftBank sở hữu cổ phần trong cả hai công ty kể trên, mặc dù Didi có kế hoạch chuyển niêm yết sang Hồng Kông. Trong khi SoftBank đầu tư thấp hơn nhiều so với giá chào bán lần đầu ra công chúng của DoorDash - một trong những cổ phiếu hoạt động tốt nhất vào năm 2021 - hiện chỉ đang giao dịch quanh mức giá IPO.

Giá cổ phiếu của Alibaba, công ty SoftBank nắm giữ nhiều cổ phiếu nhất, đã giảm khoảng 60% so với mức cao nhất vào tháng 10/2020. SoftBank đã đầu tư hơn 10 tỷ USD vào WeWork, công ty đã được niêm yết vào năm ngoái và hiện vốn hóa chỉ đạt 6 tỷ USD. Và sau khi thỏa thuận Arm với Nvidia sụp đổ, SoftBank có kế hoạch đưa công ty thiết kế chip IPO.

NỘI BỘ LỤC ĐỤC

SoftBank cũng đã chứng kiến ​​sự bất ổn trong nội bộ. Trong những tháng gần đây, ít nhất bốn nhà đầu tư cấp cao đã rời đi hoặc thông báo kế hoạch rời đi.

Tháng trước, SoftBank cũng đã mất ông Claure, một trong những giám đốc điều hành cấp cao nhất của mình, sau một cuộc tranh cãi về tiền bồi thường gay gắt. Ông Claure, từng là vị phó chủ chốt và là người thân tín của Son. Người này lập luận rằng Son hứa sẽ trả cho ông 2 tỷ USD trong vài năm cho công việc hiện tại và tương lai của ông.

Hai người thân thiết đến nỗi ông Claure đã từng chuẩn bị một slide cho buổi thuyết trình với nhà đầu tư có hình ảnh từ bộ phim "Twins" năm 1988, với sự tham gia của Arnold Schwarzenegger và Danny DeVito - thay bằng mặt của Son và ông.

Ông Claure cũng là một người nổi tiếng sống xa hoa. Ông thường xuyên di chuyển bằng máy bay tư nhân và thường xuyên tăng chi phí hàng năm của công ty lên mức cao nhất. Một trong những lý do khiến ông bay trên máy bay phản lực tư nhân khi còn là chủ tịch điều hành của WeWork là do nhóm bảo mật của SoftBank xác định rằng ông có nguy cơ cao.

Trong vài năm qua, ông và gia đình đã di chuyển giữa Tokyo, Miami và New York - đôi khi theo yêu cầu của SoftBank - và SoftBank đã ủng hộ nhiều hóa đơn trong số đó. Mặc dù kiểu chi tiêu đó rất khó được chấp nhận ở những doanh nghiệp Nhật Bản vốn rất bảo thủ, nhưng Son hầu như vẫn rất hào phóng.

Vào năm 2020, Claure vướng vào một lời cáo buộc lạm dụng. Ba người liên quan cho biết, cô ấy rời đi với khoản thanh toán khoảng 30 triệu USD từ SoftBank. Còn Son thì tiếp tục ủng hộ anh Claure.

Đây không phải là lần đầu tiên SoftBank trả một số tiền lớn để giải quyết vấn đề. Vào năm 2019, họ đã công bố kế hoạch trả cho Adam Neumann, đồng sáng lập và giám đốc điều hành của WeWork, 180 triệu USD để từ bỏ quyền kiểm soát biểu quyết đối với công ty đang trên bờ vực phá sản. Claure đã thương lượng trực tiếp việc dàn xếp đó với Neumann.

Nhưng giờ đây, Son không lay động khi bị Claure thúc ép đòi bồi thường 2 tỷ USD. Claure nói với mọi người rằng ông và ông Son đã ký hợp đồng về khoản bồi thường trong tương lai của mình. Hai người đàn ông đã thương lượng trong nhiều tháng, với sự hiện diện của các luật sư bên ngoài. Hai bên đã trao đổi những lời lẽ sôi nổi trong một phiên hòa giải trực tuyến vào cuối tháng 12. Sau đợt đó, rất ít khả năng Claure có thể ở lại SoftBank.

Cuối cùng, theo một nguồn tin thân cận sự rút lui của Claure bao gồm từ 30 triệu đến 40 triệu USD tiền thôi việc. Ông ta sẽ giữ lại cổ phần của mình trong Quỹ Châu Mỹ Latinh của SoftBank. Lợi nhuận gần đây của quỹ này được SoftBank ước tính trị giá từ 300 triệu đến 400 triệu USD.

Trong buổi thuyết trình với nhà đầu tư tuần này, Son cảm ơn Claure vì đã giải quyết những thách thức tại Sprint và WeWork, nhưng nói rằng vì mô hình kinh doanh của SoftBank đang phát triển nên việc chia tay với Claure là rất hợp lý.

Tuy nhiên, một dấu hiệu về sự gay gắt đã hiện rõ vào cuối tháng 12 khi Claure nói trong một bài đăng trên Twitter: "Mọi người không rời bỏ công việc hoặc công ty của họ. Họ rời bỏ ông chủ của mình. Hãy đối xử đúng với những người làm việc cho bạn ".

Nguồn: NYT

Vân Đàm