Chuyến hải trình băng Đại Tây Dương chở quyết tâm của Greta Thunberg: Chúng tôi sẽ không ngừng tranh đấu cho hành tinh này

Những người trẻ đều đang hướng sự quan tâm tới các diễn đàn, các nghị sự về môi trường để chờ câu trả lời của những nhà lãnh đạo: Tương lai của thế hệ trẻ sẽ ra sao?

Từng có nhiều cô gái trẻ khiến cả thế giới chấn động, nghiêng mình vì nể phục. Cách đây vài năm, cái tên và hình ảnh Malala Yousafzai, nhà vận động nữ quyền nổi tiếng thế giới, xuất hiện trên rất nhiều tạp chí và phương tiện truyền thông vì những nỗ lực của cô trong hoạt động vì quyền trẻ em, đặc biệt là các bé gái. Và năm nay, cả thế giới lại hô vang tên Greta Thunberg - cô gái 16 tuổi với quyết tâm thúc đẩy các nhà lãnh đạo phải hành động ngay để bảo vệ môi trường.

Trước Greta Thunberg, người ta chưa bao giờ thấy một cuộc chuyển mình lớn đến như vậy trong suy nghĩ của người trẻ trên toàn thế giới về tầm quan trọng của biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.

Sau Greta Thunberg? Không ai biết sau cô bé 16 tuổi sẽ là ai, như cách Greta Thunberg từng nói: "Tại sao chúng tôi phải tới trường để học hành cho tương lai, khi mà tương lai chắc gì sẽ tồn tại, đâu có ai làm gì để cứu vớt tương lai của chúng tôi?". Có thể sau Greta Thunberg, sẽ không còn một thế giới như bây giờ và mọi thứ đều quá muộn.

"Skolstrejk for Klimatet"

Việc một đứa trẻ bỏ học đều đặn có vẻ như không phải vấn đề lớn với nhiều người; không ai quan tâm, chỉ có bố mẹ và thầy cô quan tâm. Nhưng nếu ngày nào nghỉ học, đứa bé ấy cũng ngồi trước tòa nhà Quốc hội Thụy Điển tại thủ đô Stockholm với một tấm biển có dòng chữ: "Skolstrejk for Klimatet" - "Bãi khóa vì khí hậu" thì cộng đồng sẽ nghĩ sao?

Greta Thunberg đã khởi đầu hành trình xoay chuyển tương lai của bản thân và toàn thế giới bằng những ngày như vậy: Ngồi từ 8:30 đến 3:00 chiều, bằng đúng một ngày học, Greta cũng chuẩn bị những tờ rơi để liệt kê những sự thật về biến đổi khí hậu và vấn đề ấm lên toàn cầu. Ngày hôm sau, Greta quay trở lại, nhưng lần này cô không cô đơn khi có nhiều người cùng tham gia bãi khóa; họ cùng nhau biểu tình hòa bình cho tới ngày 9/9/2018 - thời điểm diễn ra cuộc bầu cử tại Thụy Điển, đúng 21 ngày biểu tình.

Từ Thụy Điển, những cuộc biểu tình của người trẻ lan rộng trên toàn thế giới trong suốt năm qua. Đa phần đều là những học sinh, thế hệ trẻ khi họ biết tương lai của thế giới chính là tương lai của chính mình. "Không có planet B", "Cứu lấy hành tinh, cứu lấy tương lai của chúng tôi", "đừng giỡn với người trẻ" - đó đều là những thông điệp trong vô vàn cuộc biểu tình từ Tokyo tới London. Ngày 24/5/2019, cuộc biểu tình trên toàn thế giới thu hút tới 1,8 triệu người tham gia ở hơn 1.400 địa điểm tại 110 quốc gia. Các cuộc biểu tình đã thực sự khiến các nhà lãnh đạo phải nhóm họp, gặp gỡ khẩn cấp để thực sự nghiêm túc xem xét vấn đề khí hậu và môi trường.

Tất cả đều bắt đầu từ một cuộc bãi khóa bỏ học cô độc của Greta Thunberg.

Tua lại trước thời điểm ngày 20/8/2018, cô gái trẻ mắc Asperger (một chứng rối loạn phát triển, khiến người mắc giảm khả năng giao tiếp) và OCD (rối loạn ám ảnh cưỡng chế) Greta Thunberg đã hiểu được việc mình cần phải bảo vệ môi trường, cứu lấy hành tinh này cũng như cứu chính mình. Greta trở thành một người ăn chay, ngừng việc đi lại máy bay để giảm thiểu carbon, viết những bài luận trong các cuộc thi bảo vệ môi trường tại Thụy Điển. Bố mẹ Greta - ca sĩ opera Malena Ernman và diễn viên Svante Thunberg, cũng hiểu được những điều cô bé đang làm và nỗ lực để thay đổi, giảm tác động đến môi trường.

Nhưng như vậy đã đủ chưa? Có đủ để nhiệt độ thế giới không tăng với mức đáng báo động, diễn biến thời tiết không phức tạp hơn và hiệu ứng nhà kính ngày càng tăng không? Không đủ, Greta hiểu rằng cô không thể ngồi chờ những lời nói suông của các chính khách để thay đổi thế giới.

"Đã quá lâu rồi, các chính khách và nhà lãnh đạo quên rằng họ cần phải giải quyết các cuộc khủng hoảng khí hậu, nhưng chúng tôi chắc chắn, họ sẽ phải nhớ lại điều này. Chúng tôi biểu tình vì biết rằng mình đã làm xong bài tập về nhà, còn "bài tập" của họ vẫn còn dang dở".

"Tôi chỉ nói khi cần thiết và có lẽ giờ là lúc đó"

Đó là cách Greta Thunberg miêu tả về hội chứng mình gặp phải, giải thích cho lý do Greta không mấy khi giao tiếp hay trò chuyện với mọi người. Tuy nhiên, Greta hiểu rằng "mình chỉ nói khi cần và giờ là lúc phải lên tiếng".

"Tôi không thích trở thành tâm điểm của sự chú ý. Cả cuộc đời tôi như một người vô hình đứng phía sau mọi thứ, không ai thấy hay nghe tôi nói điều gì cả".

Nhưng đó là câu chuyện trước ngày 20/08/2018. Kể từ những cuộc bãi khóa đầu tiên, Greta đã lên tiếng nhiều hơn, xuất hiện trên các trang báo lớn toàn thế giới, thể hiện quan điểm của mình khiến cả thế giới phải sững sờ. Bài diễn thuyết trong TED x Stockholm vào tháng 12/2018 của cô đã gây được chú ý với những luận điểm chắc chắn và suy nghĩ thấu đáo về môi trường.

"Tôi thường nói với mọi người, những người bảo tôi rằng "Không, chúng ta cần phải có niềm tin và truyền cảm hứng cho mọi người, và chúng ta không thể nói ra quá nhiều điều tiêu cực"... Nhưng, không - chúng ta phải nói ra sự thật. Vậy chẳng lẽ nếu không có điều gì tích cực để nói, chúng ta sẽ biết nói gì? sẽ gửi gắm những hy vọng lệch lạc? Chúng ta không thể làm vậy, chúng ta cần phải nói sự thật!".

Từ Thụy Điển, những bài phát biểu của Greta Thunberg đã lan đến Ba Lan trong khuôn khổ hội nghị COP24 diễn ra vào tháng 12 năm ngoái. Ngày 12/12/2018, bài phát biểu mạnh mẽ của Greta đã trở thành tâm điểm của cả hội nghị khi cả thế giới phải lắng nghe cô bé 15 tuổi.

"Vì những nhà lãnh đạo đang cư xử như những đứa trẻ, chúng tôi sẽ phải gánh lấy trách niệm đáng nhẽ ra thuộc về họ… Mọi người nói rằng, họ yêu những đứa con của mình nhất trên đời nhưng họ đang đánh cắp tương lai của chúng ngay trước mắt".

Là một người chủ trương không đi máy bay, sau khi ngồi 32 tiếng tàu hỏa từ Stockholm tới Davos, Thụy Sỹ để nói lên quan điểm của mình trước các nhà lãnh đạo toàn cầu trong Diễn đàn Kinh tế thế giới 2019.

"Tôi không muốn các vị tràn trề hy vọng. Tôi muốn các vị phải lo lắng. Tôi muốn các vị hiểu được nỗi sợ hãi tôi trải qua mỗi ngày. Tôi muốn các vị hành động. Tôi muốn các vị hành động như khi các vị đang ở trong một cuộc khủng hoảng. Tôi muốn các vị hành động như thể nhà của chính mọi người đang cháy, bởi vì sự thật là như vậy".

Dấu chân của Greta Thunberg lan đến nhiều nước trong khu vực châu Âu với không biết bao bài phát biểu gây chấn động toàn cầu: Họp quốc hội châu Âu tại Brussels, Phát biểu trước Quốc hội Anh, Hội nghị thượng đỉnh R20 thế giới tại Viên, Áo… Tất cả đều nhằm thúc đẩy các chính khách, lãnh đạo, những người cầm cân nảy mực cho các vấn đề môi trường khí hậu trên thế giới phải hành động, ngay bây giờ.

Hải trình băng Đại Tây Dương và bài phát biểu chấn động toàn cầu

Lựa chọn không đi máy bay có lẽ là quyết định khó khăn của Greta khi muốn đi tới nhiều nơi trên thế giới và gửi đi thông điệp của bản thân. Nhưng cản trở đó không thể ngăn cản Greta khi ngày 28/08/2019, Greta đã cập cảng tại Mỹ sau hải trình 15 ngày băng Đại Tây Dương trên chiếc thuyền không thải khí cacbon mang tên Malizia II, khởi hành từ nước Anh. Hành trình của Greta chở theo quyết tâm thúc ép các nhà lãnh đạo phải hành động tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu - đây không còn là lúc để nâng cao nhận thức như những gì người ta vẫn rao giảng nữa. Hoặc hành động bây giờ, hoặc không bao giờ.

"Năm 2019 rồi, không còn là thời điểm để mơ mộng nữa. Đã đến lúc chúng ta phải thức tỉnh cho khoảnh khắc lịch sử này".

Những bài phát biểu, phỏng vấn của Greta Thunberg tại Mỹ trong tháng 9 vừa qua đã khiến cả thế giới kinh ngạc vì sự sắc sảo, trưởng thành, lập trường vững chắc của một cô gái 16 tuổi. Đâu đó trên mạng xã hội hay trong các phòng nghị sự, người ta vẫn thấy sự mỉa mai dành cho Greta Thunberg - những người không tin vào biến đổi khí hậu hay đặt tiền bạc cao hơn cả tương lai của thế hệ trẻ.

Trước khi bước vào phòng họp tại Hội nghị Thượng đỉnh về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc (UN) vào ngày 23/9/2019 với bài phát biểu hùng hồn, tên tuổi của Greta thực sự đã nổi tiếng trên toàn cầu. Cái tên "Greta Thunberg" xuất hiện 195.000.000 kết quả khi tìm kiếm trên Google chỉ sau 0,43 giây. Năm 2018, trong giải thưởng của WWF (Quỹ thiên nhiên thế giới), Greta được vinh danh như "người hùng môi trường trẻ tuổi" của năm. Vào tháng 12/2018, Greta Thunberg còn được tạp chí Time bầu chọn là một trong 25 thanh thiếu niên có ảnh hưởng nhất thế giới. Nhưng có lẽ, những cái danh hiệu đó không làm người ta chú ý bằng bài phát biểu trước Liên Hiệp Quốc gây chấn động toàn thế giới.

"Tôi đáng ra nên ở trong trường, ở phía bên kia đại dương. Nhưng rồi các người tìm đến thế hệ trẻ chúng tôi để hy vọng? Sao các người dám (làm thế)?

Các người đã cướp đi ước mơ và tuổi thơ của tôi chỉ bằng những lời sáo rỗng. Và đấy là tôi vẫn còn rất may mắn. Nhân loại ngoài kia, họ đang chết dần, họ đang khổ sở. Toàn bộ hệ sinh thái đang sụp đổ. Chúng ta đang bước vào thời kỳ Đại tuyệt chủng lần thứ 6. Vậy mà những gì các người lôi ra nói chỉ là tiền, và câu chuyện cổ tích về cái gọi là "tăng trưởng kinh tế bền vững"?

Sao các người dám chứ?

….

Các người đã khiến chúng tôi thất vọng. Nhưng thế hệ trẻ ngày nay, họ đang dần hiểu được sự phản bội ấy. Toàn bộ thế hệ tương lai sẽ dõi theo các người. Nếu khiến chúng tôi thất vọng, tôi chắc chắn rằng chúng tôi sẽ không bao giờ tha thứ cho các người.

Chúng tôi chưa buông tha các người đâu. Ngay tại đây, ngay lúc này, chúng tôi đặt ra một giới hạn. Cả thế giới đang thức tỉnh, thay đổi trước sau cũng sẽ đến, dù các người có muốn hay không.

Xin cảm ơn!"

Đâu đó, có người nói rằng đằng sau Greta Thunberg là những kẻ giật dây, sử dụng trẻ em và nước mắt cho mục đích chính trị. Nếu những kịch bản hay ngụy biện về việc biến đổi khí hậu là sự giả dối thì câu nói trên như một cái tát mạnh vào những kẻ ích kỷ, chỉ biết lo cho bản thân khi họ có thể sẽ không sống đủ lâu để nhìn thế giới suy tàn. Chúng ta sẽ không phải nói về đói nghèo, trẻ em thất học, bất bình đẳng nam nữ và nhiều vấn đề khác nữa nếu một ngày, hành tinh này cũng sẽ không còn, hoặc không còn là nơi bình yên để sống.

Cả thế giới đang hướng mắt về Greta Thunberg tại Mỹ và trên khắp chặng đường sau này của cô bé. Từ phòng họp của Liên Hiệp Quốc đó tới một thế giới được "chữa lành" sẽ là một câu chuyện dài nữa nhưng chắc chắn Greta Thunberg sẽ không đơn độc.

Người trẻ toàn cầu, đều đang sát cánh cùng em, vì tương lai của chính mình.

Theo Minh Đức