Chân dung bộ phận bí ẩn của Apple Capital: Cỗ máy tài chính quy mô gần ngang ngửa ngân hàng lớn nhất thế giới Goldman Sachs
Apple Capital - đơn vị có tới 262 tỉ USD giá trị tài sản, 108 tỉ USD nợ và đã giao dịch 1.600 tỉ USD giá trị chứng khoán kể từ năm 2011.
Có một xu hướng không thể phủ nhận hiện nay đó là nhiều công ty công nghệ đang lấn sân, chinh phục cả ngành dịch vụ tài chính.Tuy nhiên, trong trường hợp của Apple điều ngược lại đang diễn ra: Tài chính đang dần dần lấn át mảng công nghệ.
Kể từ sau sự ra đi của Steve Jobs vào năm 2011, công ty lớn nhất thế giới về vốn hóa thị trường này đã bán được hàng trăm triệu chiếc điện thoại với những tính năng vượt trội. Nhưng song song với đó, ít người biết rằng Apple cũng đã phát triển một bộ phận tài chính mà xét về quy mô, có thể bằng gần nửa ngân hàng đầu tư Mỹ Goldman Sachs.
Apple không cơ cấu các hoạt động tài chính của mình thành một công ty con và có tên gọi chính thức nhưng tờ The Economist đã tìm hiểu, tập hợp tất cả lại và tạm gọi là "Apple Capital" - đơn vị có tới 262 tỉ USD giá trị tài sản, 108 tỉ USD nợ và đã giao dịch 1.600 tỉ USD giá trị chứng khoán kể từ năm 2011.
Có vẻ như Apple Capital được điều hành khá thận trọng và quan trọng hơn nó là một bộ phận của một công ty đang phát triển rất thịnh vượng. Tuy nhiên, lịch sử đã chứng kiến rất nhiều công ty khốn đốn do mảng tài chính của họ gây ra như General Electric (GE) hay General Motors (GM). Chính vì vậy, Apple Capital vẫn cần được quan sát, điều hành hết sức thận trọng.
Apple Capital mang trong mình nhiều trách nhiệm nhưng có 3 trách nhiệm nổi bật:
- Apple Capital đầu tư số lãi thặng dư khổng lồ của công ty, chủ yếu vào các công cụ "được xếp hạng cao" (nhiệm vụ này dường như được thực hiện bởi Braeburn Capital - một công ty con của Apple tại Nevada. Công ty này có dùng đến một số nhà quản lý quỹ bên ngoài).
- Apple Capital cũng sử dụng chứng khoán phái sinh để bảo vệ Apple trước những biến động tiền tệ và lãi suất.
- Bộ phận tài chính này quản lý khối nợ doanh nghiệp lớn thứ 5 nước Mỹ thông qua việc phát hành trái phiếu Apple như một cách thức giúp giảm số tiền thuế thuế phải đóng xuống mức thấp nhất có thể.
Apple Capital đã trở thành một bộ phận cực kỳ quan trọng đối với công ty mẹ. Kể từ khi Steve Jobs qua đời, giá trị tài sản của Apple đã tăng tới 221% - nhanh gấp 2 lần doanh thu của công ty. Apple thực sự đã tạo ra được khoản lợi nhuận khổng lồ.
Các khoản đầu tư của Apple Capital trị giá tới 32% vốn hóa thị trường của Apple. Trong khi đó, tính tới năm nay, lợi nhuận của Apple Capital (lợi nhuận từ đầu tư cộng với nguồn thu từ chứng khoán phái sinh chưa trừ chi phí trả lãi) chiếm 7% lợi nhuận trước thuế của công ty mẹ. Xét trên các phương tiện gồm: Tái sản, nợ, lợi nhuận và hạn mức tín dụng có thể sánh ngang với quy mô của nhiều công ty tài chính "máu mặt" khác.
Dựa trên những tiêu chuẩn kể trên, Apple Capital có thể lớn bằng 30 - 85% ngân hàng Goldman Sachs. Bằng khoảng 22 - 42% GE Capital thời kỳ hoàng kim vào những năm 2007 trước khi công ty này chìm sâu vào khủng hoảng.
Dẫu vậy, Apple Capital hoàn toàn khác với những tổ chức tài chính khác ở một số khía cạnh quan trọng. Đầu tiên, Apple Capital không nhận tiền gửi và rất ít khi sử dụng đòn bẩy tài chính. Nếu như thời kỳ hoàng kim, vốn được điều hành bởi những nhà tài chính rất tham vọng, Goldman Sachs và GE Capital đã "điên cuồng" cho vay ngoài thì Apple Capital không cho vay và cũng không phải là trung tâm sinh lợi ở Apple.
Tuy nhiên, Apple Capital vẫn tiềm ẩn những rủi ro trên 3 phương diện:
- Thứ nhất: có liên quan với rủi ro tín dụng, do Apple Capital đang đầu tư vào nhiều loại tài sản khác nhau. Năm 2011, đa phần tài sản của đơn vị này là tài sản không có rủi ro vì chủ yếu là tiền mặt hoặc trái phiếu chính phủ. Tuy nhiên hiện nay, 86% tài sản được đầu tư vào các loại chứng khoán khác được Apple cho rằng được xếp hạng ở mức "đầu tư", chủ yếu là trái phiếu doanh nghiệp.
- Thứ hai: Giá trị sổ sách của chứng khoán phái sinh mà Apple Capital đang nắm giữ cũng đã phình to hơn rất nhiều. Kể từ năm 2011, quy mô giá trị sổ sách chứng khoán phái sinh (tức mệnh giá các hợp đồng của nó) đã tăng tới 425%, lên mức 124 tỉ USD. Con số này vẫn nhỏ hơn nhiều so với các ngân hàng lớn, nhưng đây là quy mô lớn thứ 3 trong số các công ty phi tài chính ở Mỹ, chỉ sau GE và Ford.
Đối với mỗi 1 USD doanh số bán được ở nước ngoài, Apple có 89 cent giá trị chứng khoán phái sinh so với mức 57% cent của 4 gã khổng lồ công nghệ Microsoft, Alphabet, Cisco và Oracle.
Có những thời điểm, các chứng khoán phái sinh này đã mang lại mức sinh lời lớn như trong năm 2015, chúng đã đóng góp 4 tỉ USD, tương đương 6% lợi nhuận của Apple. Nhưng rủi ro tiềm ẩn cũng không ít. Apple nói rằng VAR (giá trị chịu rủi ro) - một thước đo về mức tổn thất tối đa có thể xảy ra trong một ngày lên tới là 434 triệu USD. Con số này thật sự rất lớn - tương đương với VAR của top 10 ngân hàng đầu tư lớn nhất thế giới gộp lại. Trên lý thuyết, thua lỗ của chứng khoán phái sinh có thể được bù đắp bởi lợi nhuận của những mảng kinh doanh khác của công ty. Tuy nhiên, do kích thước quá lớn nên đây có thể là một điều đáng phải thận trọng.
- Rủi ro thứ 3 của Apple Capital lại nằm ở cách phân chia địa lý. Nếu như các hoạt động ở nước ngoài của Apple "bơi" trong biển tiền mặt thì bộ phận nội địa lại chìm trong nợ. Lợi nhuận kiếm được ở nước ngoài được giữ lại ở các công ty con ở nước ngoài bởi như vậy Apple không phải đóng mức thuế 35% bị áp ở Mỹ khi lợi nhuận được chuyển về nước.
Hiện khoảng 94% tài sản của Apple Capital đều nằm ở nước ngoài và không thể được sử dụng cho các mục đích thông thường. Chính vì vậy, bộ phận trong nước phải gánh trên vai nhiều trọng trách bao gồm cả chi trả cổ tức và mua lại cổ phiếu quỹ. Lợi nhuận của bộ phận trong nước lại không đủ lớn để trang trải các khoản chi nói trên kết quả họ phải đi vay. Nợ ròng trong nước của Apple đã tăng lên mức 92 tỉ USD, gấp 5 lần lợi nhuận hoạt động gộp trong nước. Mỗi năm Apple phải phát hành 30 tỉ USD giá trị trái phiếu (bao gồm tái cấp vốn), tương đương mức trung bình của 5 công ty lớn nhất phố Wall.
Lĩnh vực kinh doanh cốt lõi của Apple quá sinh lời nên thật khó có thể tưởng tượng được bất kỳ vấn đề nào xảy ra với Apple Capital có thể khiến cho Apple phải cần đến sự giải cứu của những người đóng thuế hoặc sự giải cứu từ ngân hàng trung ương như đã từng xảy ra với GM và GE.
Tuy nhiên, có thể dễ dàng hình dung ra những tổn thất mà Apple Capital có thể gây ra đối với công ty mẹ Apple. Chỉ cần một cú sốc xảy ra trên thị trường chứng khoán có thể dẫn đến khoản thua lỗ khổng lồ. Chỉ cần lãi suất tăng 2 điểm phần trăm cũng sẽ dẫn đến kết cục là lỗ 10 tỉ USD. Một khi các thị trường trái phiếu gặp khó khăn, Apple sẽ gặp khó khăn trong việc phát hành lượng nợ quá lớn và khi ấy buộc phải mang tiền từ nước ngoài về nước, tức phải chấp nhận bị đánh mức thuế cao. Và với một danh mục đầu tư chứng khoán phái sinh lớn đến vậy, chắc chắn Apple gặp không ít khó khăn.
Apple Capital đã tăng trưởng trong một giai đoạn khá "êm đềm" của các thị trường tài chính nhưng giai đoạn này không kéo dài lâu. Sau một thời gian, rủi ro một dự án bành trướng ra ngoài mục đích ban đầu càng gia tăng (thậm chí vượt ngoài tầm kiểm soát) và khát vọng đầu tư vào các tài sản rủi ro hơn cũng tăng lên. Dựa trên tình hình hiện nay, đến năm 2022 tài sản của Apple Capital sẽ đạt tới 400 tỉ USD và nợ lên tới 250 tỉ USD. Đến lúc đó, các nhà điều hành chính sách sẽ không thể không để ý đến Apple và có thể sẽ đưa hãng công nghệ này vào diện cần giám sát.
Theo một cựu quản lý tại Apple Capital (người đã rời vị trí vào năm 2012) thì những thiên tài về tài chính của Apple rất thận trọng. Dẫu vậy dù mọi chuyện ổn thỏa thì tờ Economist đưa ra lời khuyên rằng Apple nên thu hẹp Apple Capital lại. Một công ty công nghệ không nên quá "say sưa" theo đuổi về tài chính.
