"Chấm điểm" dự án sản xuất ô tô thương hiệu Việt của Tập đoàn Vingroup
Ngày 2/9/2017, Tập đoàn Vingroup đã chính thức khởi công Dự án Tổ hợp sản xuất ô tô Vinfast tại khu kinh tế Đình Vũ – Cát Hải, Hải Phòng với quy mô tổ hợp trị giá 3,5 tỷ USD.
Đây là một thông tin quan trọng, đánh dấu sự phát triển của Vingroup trong chiến lược đầu tư trong nước, mở ra một lĩnh vự đầu tư hoàn toàn mới của tập đoàn này bên cạnh những mảng kinh doanh như bất động sản (Vinhomes), du lịch nghỉ dưỡng (Vinpearl), bán lẻ (Vinmart), giáo dục (Vinschool), y tế (Vinmec) và nông nghiệp (Vineco).
Nói về dự án này, mới đây, ông Trần Bằng Việt, Giám đốc điều hành Giải pháp phát triển Đông A, Tổng thư ký CLB Quản trị và Khởi nghiệp, Nguyên chủ tịch JCI Vietnam 2016 đã có những phân tích khá cụ thể về dự án sản xuất ô tô thương hiệu Việt Vinfast của Tập đoàn Vingroup.
Chúng tôi xin lược trích một số ý kiến của ông Việt về dự án mới của Vingroup:
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"Ban đầu tôi cũng rất sửng sốt về ý tưởng sản xuất ô tô của Vin. Nghe về việc này từ mấy tháng trước, nhưng cứ nghĩ đây chỉ mới là ý tưởng, và Vin sẽ mua bán - sát nhập hay hợp tác chứ không nghĩ là tự làm. Tuy vậy, sau khi đọc kỹ những phát biểu và các động thái liên quan thì tôi hiểu rằng Vin nghiêm túc muốn làm.
Và nếu họ đã nghiêm túc muốn làm, thì chúng ta cũng nên nhìn nhận vấn đề một cách nghiêm túc, thay vì chỉ cảm tính "tự hào dân tộc", "suy tôn cá nhân" hay chụp mũ bóp chết giấc mơ của người khác một cách hời hợt".
Cùng với đó, vị chuyên gia này đã có những phân tích đánh giá về việc dầu tư vào ngành xe hơi dựa trên các tiêu chí đánh giá rủi ro của một tổ chức đánh giá tín dụng với các nghiên cứu về ba thị trường xe hơi nội địa tương đối thành công là Trung Quốc, Ấn Độ và Malaysia.
Những mấu chốt để thành công trong ngành sản xuất xe hơi
Theo ông Việt, có 9 điểm mấu chốt dẫn đến thành thành công trong ngành sản xuất xe hơi, bao gồm:
(1) Market Position (Vị thế thị trường mạnh)
(2) Operation Management (Quản trị vận hành hiệu quả)
(3) Product Range (Nhiều lựa chọn sản phẩm)
(4) R&D (Năng lực nghiên cứu và phát triển mạnh)
(5) Marketing & Distribution (Quảng bá và Phân phối hiệu quả)
(6) Positive Image (Hình ảnh thương hiệu tích cực)
(7) Capital Structure (Cấu trúc vốn)
(8) Cash Flow Protection And Liquidity (Dòng tiền ổn định và thanh khoản cao)
(9) Compliance (Mức độ Hợp chuẩn cao)
Sáu khâu quan trọng trong chuỗi giá trị ngành:
(A) General Conditions (Các điều kiện tổng thể)
(B) R&D (Nghiên cứu & Phát triển)
(C) Purchasing (Quản trị Mua hàng/Nhà cung ứng)
(D) Production (Quản trị Sản xuất)
(E) Logistic (Quản lý Hậu cần - Vận tải)
(F) Quality (Quản trị chất lượng)
"Chấm điểm" dự án của Vingroup
Vị thế thị trường mạnh
Xác suất thành công (của dự án, hoặc của năm tài chính) sẽ càng cao nếu hiện tại thương hiệu đang có thị phần càng cao. Vị thế thị trường là thước đo trung thực nhất vì càng có thị phần, thì các khâu hậu mãi, sửa chữa bảo dưỡng càng tốt trong khi chi phí càng thấp.
Ở tiêu chí này, như mọi doanh nghiệp vừa gia nhập ngành khác, Vinfast được 0/10 điểm.
Quản trị vận hành hiệu quả và Quản trị Sản xuất
Với năng lực quản trị vận hành tốt, doanh nghiệp sẽ có khả năng đưa ra thị trường sản phẩm trong thời gian ngắn hơn hoặc với chi phí thấp hơn. Doanh nghiệp nào có năng lực này tốt hơn, doanh nghiệp đó có khả năng thành công cao hơn.
Trong phần này, Vin không chỉ chưa bao giờ sản xuất xe, mà còn chưa bao giờ sản xuất bất kỳ sản phẩm có độ chính xác cao nào. Tuy vậy, chúng tôi đánh giá cao văn hoá doanh nghiệp, tư duy đúng ngay từ đầu và khả năng kiểm soát quy trình hoạt động ở mức độ cao của Vin trong các dự án Bất động sản, Du lịch và hy vọng họ sẽ mang được văn hoá ấy qua mảng xe hơi.
Bên cạnh đó, việc sử dụng nhiều nhân sự từ ngành công nghiệp xe hơi cũng sẽ mang về một số kinh nghiệm và tiết kiệm cho Vin đáng kể chi phí đi đến thành công.
Ở tiêu chí này, Vinfast được 5/10 điểm.
Nhiều lựa chọn sản phẩm
Quan sát bình thường chúng ta cũng sẽ thấy rằng chi phí để thuyết phục khách hàng đến showroom, rồi thuyết phục họ mua xe chiếm tỷ trọng rất cao trong chi phí một chiếc xe. Do đó, doanh nghiệp với nhiều dòng sản phẩm hơn sẽ có khả năng có được khách hàng với chi phí thấp hơn, lọt sàng xuống nia.
Ở tiêu chí này Vinfast được 0/10 điểm, ít nhất trong 5 năm đầu tiên.
Năng lực nghiên cứu và phát triển mạnh - Nghiên cứu và Phát triển
Tỷ trọng chi phí nghiên cứu và phát triển trong ngành là cực cao. Đó là lý do mà các hãng xe lập các liên doanh hay ký các hợp đồng chia sẻ kết quả nghiên cứu, thậm chí sử dụng động cơ và khung gầm chung với các hãng khác… một phần là để giảm chi phí R&D trong cơ cấu giá thành của doanh nghiệp.
Vinfast đang cố gắng đi tắt trong việc sử dụng nhân sự của Bosch, BMW… là một phần để tận dụng mối quan hệ, hiểu biết, và thậm chí đặt mầm móng thiết lập những liên minh/liên doanh với các hãng ấy.
Tuy vậy, trừ phi lấy nguyên một mẫu xe về, sửa sửa ngoại thất rồi gán cho một cái tên Việt Nam, còn nếu đã muốn làm nghiêm túc, cho dù đã đứng trên lưng người khổng lồ, thì câu chuyện nghiên cứu phát triển không phải là chuyện của 1-2 năm.
Tại tiêu chí này, tôi mạnh dạn cho họ 2.5/10 điểm.
Quảng bá và Phân phối hiệu quả
Vin đang có một danh sách khách hàng tiềm năng khổng lồ, những người đang sử dụng bất động sản, du lịch, khám bệnh hay có con đi học tại các doanh nghiệp thành viên. Vin cũng có quá nhiều địa điểm đẹp để mở các showroom phân phối. Do đó, Vin sẽ có một lợi thế nhất định.
Tuy vậy, hãy lưu ý rằng marketing chưa bao giờ là một năng lực mạnh của Vin. Thêm vào đó, những người trong danh sách đó liệu có là khách hàng của Vinfast không còn phụ thuộc vào định vị thị trường của họ.
Cho phần tiêu chí này, tôi chỉ dám mạnh dạn cho Vin 5/10 điểm.
Hình ảnh thương hiệu tích cực
Ở khía cạnh này, Vin tương đối tạo được hình ảnh rất tốt. Cá nhân tôi rất ấn tượng với những gì Vin làm cho du lịch và bất động sản. Tuy vậy, cần lưu ý rằng xe hơi là một sản phẩm đặc biệt với độ chính xác cực cao, cần làm tốt ngay từ đầu. Và xe hơi cũng không đứng yên một chỗ.
Ở phần này, tôi cho Vinfast 8-/10 điểm.
Cấu trúc vốn
Trong ngành xe hơi, bạn phải có xe rồi thì mới bán được (ngoại trừ Tesla bây giờ và Toyota tại Việt Nam thủa 15 năm trước). Thậm chí, xe phải nằm ở showroom kha khá thời gian đồng nghĩa với ngốn vốn rất dài.
Do đó, tôi khá tán đồng với phát biểu của lãnh đạo Vin về việc muốn huy động nguồn trong nước, cho dù phải trả lãi suất cao hơn. Trong phần này, tôi mạnh dạn cho Vin 7/10 điểm.
Dòng tiền ổn định và thanh khoản cao
Trong trường hợp của Vinfast, họ sẽ còn tệ hơn các doanh nghiệp hiện hữu trong ngành vì họ mới bắt đầu và chưa có dòng thu đáng kể trong ít nhất 3-4 năm nữa. Tuy vậy, nếu nhìn trong ngữ cảnh của Vin group thì họ được hỗ trợ bởi những dòng tiền tươi. Nhưng cho dù như vậy thì cũng sẽ vẫn là một áp lực lớn cho bộ phận tài chính của Vin để xoay nguồn.
Trong phần này, tôi chỉ dám cho Vin 3/10 điểm.
Mức độ Hợp chuẩn cao - Quản trị chất lượng
Việc tương thích với các tiêu chuẩn chất lượng, an toàn và môi trường nghiêm ngặt là bắt buộc để gia nhập nhiều thị trường. Với việc mới đầu tư công nghệ và với tầm nhìn hướng đến tương lai, Vin có nhiều lợi thế hơn các hãng hiện hữu khi không phải chịu gánh nặng hệ thống hiện tại.
Tuy vậy, cũng cần lưu ý rằng: những gì hứa, tuyên bố hay theo đuổi chỉ mới là một vế của vấn đề, vế còn lại là phải sản xuất được sản phẩm thực sự đạt được tiêu chuẩn ấy. Việc này thì Vin sẽ phải còn cố gắng nhiều. Nhưng tôi nghĩ rằng hoàn toàn có thể. Nhất là khi liên hệ với những gì họ đã làm được trong các ngành khác.
Cho phần này, tôi mạnh dạn cho Vin 10-/10 điểm.
Quản trị Mua hàng/Nhà cung ứng - Quản lý Hậu cần và Vận tải
Ngành xe hơi luôn cần ngành công nghiệp hỗ trợ rất mạnh. Thế nên, cho dù năng lực Quản trị Mua hàng & Quản lý nhà cung ứng của Vin là rất tốt (thuộc loại tốt nhất tôi từng biết), thì thách thức cũng không hề ít.
Cho dù ta đã thấy được tầm nhìn của Vin khi xây nhà máy ngay cảng nước sâu, thuận lợi giao thông cho hàng hoá nhập và xuất, gần nhà máy lốp xe và nhiều đơn vị phụ trợ khác thì hiệu quả cũng sẽ khó cao được. Nhất là ngành xe hơi là ngành mà quy mô kinh tế) khá ảnh hưởng, biểu hiện qua giá cả vật tư, phụ tùng, sẽ rất cao nếu không đạt đến mức đặt hàng tối thiểu.
Trong phần này, tôi nghĩ Vin chỉ đạt 6+/10 điểm.
Các điều kiện tổng thể
Công nghiệp cơ khí trước đây, và công nghiệp ô tô bây giờ, thường được coi là biểu hiện của một nền kinh tế mạnh (cho dù điều ngược lại là không hẳn sẽ đúng). Và do đó, nhiều quốc gia và địa phương tìm cách ưu đãi để phát triển các ngành này.
Nếu Vinfast hay ngành ô tô nội địa Việt Nam có thương lượng được điều khoản có lợi thì cũng không đến mức ngỡ ngàng, và sẽ cực kỳ ảnh hưởng đến thành công hay thất bại của dự án này.
Phần này, không cần phân tích, tôi nghĩ rằng ai cũng đồng ý cho Vin 10+/10 điểm.
