Canh bạc 'tỷ đô' của Elon Musk ở Trung Quốc: Đầu tư 5 tỷ USD xây nhà máy, đích thân đến trao chìa khóa xe cho khách hàng đầu tiên

Sau năm 2019 đầy sóng gió, Tesla cuối cùng cũng sản xuất được xe ô tô điện ở Trung Quốc. Tuy nhiên, trong một bài phân tích gần đây, tờ CNN nhận định, Elon Musk đã khởi đầu ở Trung Quốc vào đúng thời điểm khó khăn nhất. 

Ngành công nghiệp xe hơi của Trung Quốc đang sụt giảm mạnh và dự kiến xu hướng này còn tồi tệ hơn nữa khi nền kinh tế chậm lại và những tác động cho thấy ảnh hưởng rõ nét hơn. Tesla cũng đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ những hãng xe địa phương và cả những đối thủ nước ngoài với bề dày kinh nghiệm sản xuất tại Trung Quốc.

Tuy nhiên, các chuyên gia phân tích nhận định rằng nếu CEO Tesla là Elon Musk thành công với chiến lực đầy rủi ro của mình – gồm các hoạt động như xây dựng nhà máy mới ở Thượng Hải để phát triển kinh doanh, bán nhiều xe hơn vào thị trường và nhắm vào mục tiêu khách hàng người Trung Quốc – công ty sẽ có thể mang lại cho thị trường xe hơi Trung Quốc một nguồn năng lượng mới. Ở trong nước, những thương hiệu gặp khó khăn sẽ cần phải tìm cách nào đó để tiếp tục cạnh tranh hoặc sẽ buộc phải chết.

Tesla cũng có nhiều điểm thuận lợi. Họ đã khởi đầu việc sản xuất xe điện tại Trung Quốc trước những đối thủ nước ngoài và nhà máy ở Thượng Hải có thể giúp chi phí sản xuất thấp hơn. Nếu thành công, nghĩa là họ sẽ chiếm được miếng bánh to hơn của thị trường xe hơi lớn nhất thế giới.

Ít nhất, các nhà đầu tư đang lạc quan về kế hoạch của công ty: Sau khi giảm 46% vào năm nay, cổ phiếu Tesla đã đạt mức cao nhất mọi thời đại trong tuần này.

"Bước ngoặt" của ngành công nghiệp xe hơi

Sau nhiều năm tăng trưởng, doanh số xe hơi tại Trung Quốc hiện đã giảm 17 tháng liên tiếp. Doanh thu được dự đoán giảm 8% trong cả năm 2019. Mức tồi tệ hơn cả năm ngoái - lần giảm đầu tiên kể từ năm 1990.

Năm tới dường như sáng sủa hơn nhưng doanh thu vẫn được dự đoán sẽ giảm 2%.

"Thị trường xe hơi đã đạt tới bước ngoặt mới. Dù giai đoạn tăng trưởng cao đã qua nhưng doanh thu sẽ tăng lại sau năm 2020", một chuyên gia nhận định. 

Doanh số chậm là do những vấn đề kinh tế mở rộng của Trung Quốc – nợ tăng, chiến tranh thương mại và khủng hoảng thịt lợn. Tất cả những điều đó khiến sức mua của người tiêu dùng ảnh hưởng mạnh và những sản phẩm lớn như ô tô là một trong những thứ mọi người sẽ tránh khi tiêu dùng bị thắt chặt".

"Người tiêu dùng đang lo ngại về thu nhập và dòng tiền trong tương lai. Họ sẽ có xu hướng không muốn mua ô tô hoặc bất động sản khi có quá nhiều nợ".

Tesla dường như cũng đã lưu tâm đến lo ngại về xu hướng chi tiêu này. Tuần trước, Bloomberg có bài báo nói rằng công ty đang cân nhắc giảm giá mẫu xe Model 3 – loại bán chạy nhất của hãng – xuống 20% hoặc hơn trong năm tới.

Quyết định này có thể gây tổn hại doanh thu ban đầu của Tesla bởi những người mua tiềm năng có thể sẽ chờ để mua dòng xe giảm giá.

Tesla có thể giảm giá xe mà vẫn tạo ra lợi nhuận tốt nếu nhận được sự ủng hộ từ chính phủ Trung Quốc bao gồm việc trợ giá và giảm thuế.

Thị trường khốc liệt

Tesla là hãng xe điện nổi tiếng nhất thế giói và CEO của họ vốn nổi tiếng với những ý tưởng độc đáo và phong cách lãnh đạo chẳng giống ai. Công ty vừa trải qua một năm đầy sóng gió: Thua lỗ lớn trong quý đầu tiên khi cạnh tranh ngày một khốc liệt và các loại xe của họ phải chịu quá nhiều thuế.

CNN nhận định nếu muốn thành công, Tesla sẽ phải giữ vững ngôi vị đứng đầu tại Trung Quốc.

Thị trường xe hơi của Trung Quốc đã tăng nhanh chóng kể từ đầu những năm 1990 khi kinh tế bắt đầu tăng tốc. Năm 2009, họ đã vượt Mỹ trở thành thị trường ô tô lớn nhất thế giới.

Chính phủ Trung Quốc kể từ đó đẩy mạnh việc cấp phép cho những dòng xe mới như xe điện, xe chạy bằng năng lượng thân thiện môi trường và muốn những dòng xe như vậy xe chiếm 1/5 doanh số bán xe tới năm 2025.

Mục tiêu này đã thu hút quá nhiều công ty, gồm cả những thương hiệu đã có bề dày lịch sử. Trong khi những nhà sản xuất xe ô tô ở phương tây đã bắt tay hợp tác với một vài đối tác Trung Quốc trong nhiều năm. Volkswagen – nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới đã đặt mục tiêu sản xuất 22 triệu xe ô tô điện trên toàn thế giới tính đến năm 2028 – hơn 1 nửa trong số đó sản xuất ở Trung Quốc.

Tesla cũng đối mặt với cạnh tranh từ thương hiệu cao cấp như Audi và BMW. Cả hai hãng này đều đang lên kế hoạch bắt đầu sản xuất xe điện tại Trung Quốc vào năm 2020. Cũng còn cả những đối thủ nội địa như NIO – công ty có trụ sở tại Thượng Hải đang nhắm tới những khách hàng xa xỉ giống Tesla.

Có một lợi thế là Tesla không còn xa lạ với thị trường Trung Quốc. Họ đã giao chiếc xe đầu tiên cho người dân nước này kể từ năm 2014 khi Elon Musk tới Bắc Kinh và tận tai trao chiếc chìa khóa xe cho khách hàng Trung Quốc đầu tiên. Danh thu từ Trung Quốc đạt 2,14 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm nay, tăng 48% so với cùng kỳ năm 2018.

Tuy nhiên Musk đang muốn lôi kéo khách hàng với nhà máy mới – được xây dựng chỉ trong vỏn vẹn 10 tháng và là nhà máy đầu tiên của công ty bên ngoài nước Mỹ. Musk xem đây như một  "hình mẫu của tốc độ tăng trưởng tương lai". Công ty tuyên bố họ muốn sản xuất 500.000 ô tô mỗi năm tại Thượng Hải.

Các chuyên gia phân tích chỉ ra rằng quyết định của Tesla khi đặt cược vào Trung Quốc nếu thành công có thể khiến họ thổi bay những công ty hoạt động yếu kém trong một thị trường đã bão hòa.

Hơn 480 nhà sản xuất xe ô tô điện dã đăng ký tại Trung Quốc tính tới tháng 3 theo dữ liệu gần đây. Hàng loạt trong số họ đã huy động hàng tỷ USD trong vài năm qua, làm dấy lên lo ngại về việc việc bong bóng có thể nổ tung.

Điều đó khiến chính phủ phải ngay lập tức cắt giảm trợ cấp cho việc mua xe mới – một quyết định khiến cạnh tranh về giá ngày một khó khăn hơn.

Tesla có thể tạo ra một "tiêu chuẩn" cho các thương hiệu địa phương. Trong một nghiên cứu vào đầu tuần này, họ đã so sánh Tesla với một loại "cá trê" có khả năng khuấy động mọi thứ, ý chỉ rằng công ty này có "lợi thế về công nghệ tiên tiến và nhận diện thương hiệu".

Khi Tesla có thể giảm giá và bán xe ở giá thấp, họ sẽ khiến các công ty bán xe rẻ hơn để cải thiện sản phẩm của mình. Một chuyên gia phân tích nói rằng áp lực có thể mở rộng với những tên tuổi lớn như BYD. Công ty này dự kiến cho ra dòng xe điện mới vào năm tới với giá bán lẻ 300.000 NDT (gần 43.000 USD) – thấp hơn 16% so với giá khởi điểm Model 3 của Tesla ở Trung Quốc.

Vân Đàm