Alibaba và hành trình trở thành doanh nghiệp Internet vĩ đại nhất Trung Quốc

Kể từ khi John Rockefeller – người được coi là doanh nhân vĩ đại định hình nên sự thay đổi của cả một đất nước thì có lẽ cho tới nay chỉ có Jack Ma làm được điều này.

Đế chế kinh doanh Standard Oil của Rockefeller đã nhanh chóng trở nên giàu có nhờ nắm bắt được cơ hội sự nổi lên của dầu mỏ và động cơ đốt trong – sự kết hợp sau này tạo ra năng lượng dùng cho cả nước Mỹ trong suốt cả một thế kỷ.

Ông trở thành tỷ phú đầu tiên của nước Mỹ và là người đàn ông giàu có nhất trong lịch sử. Mặc dù bị cho là độc tài nhưng không thể phủ nhận ông trở thành hiện thân của chủ nghĩa tư bản Mỹ.

Trong khi đó, Alibaba – tập đoàn do Jack Ma và một số đồng nghiệp của ông khởi nghiệp từ căn hộ nhỏ tồi tàn ở Hàng Châu vào năm 1999 hiện trở thành một trong những công ty Internet lớn nhất thế giới.

Alibaba không chỉ thống trị lĩnh vực thương mại điện tử tại Trung Quốc và cũng đang trên đường tấn công vào thế giới tài chính Internet, điện toán đám mây và logistic.

Họ cũng vừa chính thức vượt Walmart trở thành “nhà bán lẻ lớn nhất thế giới” trong năm tài chính kết thúc vào ngày 31/3 xét trên phương diện Gross Merchandise Volume (GMV - tổng giá trị hàng hoá giao dịch) lên tới 3 nghìn tỉ yuan, tương đương với khoảng 476 tỉ USD.

Việc IPO thành công trên sàn New York vào năm 2014 đã trở thành thương vụ IPO lớn nhất trong lịch sử và với giá trị tài sản ước tính 23 tỉ USD, Jack Ma trở thành một trong những người đàn ông giàu có nhất Trung Quốc thời điểm hiện tại.

Vậy làm thế nào cậu bé nghèo Jack Ma - người chưa từng học qua bất kỳ trường lớp quản lý nào có thể đưa Alibaba làm được điều phi thường ấy?

Giống như Rockefeller – Jack Ma hiểu và nắm bắt nhanh chóng được sự giao thoa giữa công nghệ và các cơ hội thị trường. Sự nổi tên của Internet xảy ra đúng vào lúc Trung Quốc gia nhập WTO vào năm 2011.

Mọi chuyện bắt đầu từ khi Jack Ma trong một chuyến đu lịch nước ngoài, khi cảm thấy nhớ nhà. Là một phiên dịch viên tiếng Anh, ông có cơ hội du lịch tới Seattle, Mỹ vào giữa những năm 1990 và lần đầu tiên được sử dụng Internet.

Dù Internet là công cụ có thể giúp bạn tìm ra mọi thứ khác trên Trái Đất, nhưng Jack Ma lại lựa chọn tìm loại bia mà mình yêu thích. Kết quả tìm kiếm khiến ông hoàn toàn bất ngờ, tất cả chỉ là bia Mỹ, bia Đức và hoàn toàn vắng bóng bia Trung Quốc.

Jack Ma thầm nghĩ tại nước mình, dường như mọi người đang sống trong một thập kỷ đen tối. Chính điều này đã truyền cảm hứng cho ông tạo ra những ý tưởng táo bạo sau này.

Khi thu nhập tăng và cánh cửa du lịch nước ngoài rộng mở, không chỉ Jack Ma mà hàng trăm triệu người Trung Quốc khác có cơ hội tiếp cận với những loại hàng hóa và dịch vụ tốt thông dụng ở khắp nơi trên thế giới.

Tuy nhiên, không giống như tại Mỹ - nơi bị thống trị bởi những gã bán lẻ khổng lồ như Sears và Walmart, chuỗi bán lẻ tại Trung Quốc vẫn manh mún và nhỏ lẻ. Điều này khiến Jack Ma nhanh chóng nghĩ rằng thương mại điện tử sẽ sớm trở thành xu hướng dẫn đầu.

Ông đã đúng.

Lượng người dùng trực tuyến tại Trung Quốc hiện là nơi đông đúc nhất thế giới. Riêng trong Ngày Cô Đơn (ngày hội mua sắm trực tuyến của giới trẻ Trung Quốc) năm ngoái, tổng giá trị hàng hóa được giao dịch thông qua các nền tảng của Alibaba lên tới 14 tỉ USD.

Con số này thực sự quá khủng khiếp so với số lượng tương tự mà người Mỹ mua trong ngày Cyber Monday. Alibaba hiện tuyên bố họ đạt mức giao dịch thương mại điện tử tên tới 464 tỉ USD mỗi năm – tức là gấp 3 lần so với năm 2012.

Tinh thần doanh nhân cũng đang nổi lên mạnh mẽ hơn bao giờ hết tại Trung Quốc. Mặc dù vẫn còn tồn tại một số lượng lớn các doanh nghiệp thuộc sở hữu nhà nước nhưng công ty tư nhân mới là đơn vị tạo ra phần lớn lượng việc làm tại khu vực thành thị tại Trung Quốc trong suốt hơn 2 thập kỷ qua.

Ngoài ra số lượng công ty tư nhân hiện cũng chiếm 2/3 tổng sản lượng đầu ra của cả nước. Trung Quốc tạo ra hàng triệu doanh nhân mới mỗi năm và Jack Ma được xem là thần tượng trong số đó.

"Cá sấu" trên dòng Dương Tử nuốt chửng "cá mập" Mỹ

Vậy làm thế nào Alibaba - theo ví von của chính nhà sáng lập Jack Ma là "cá sấu trên dòng Dương Tử" có thể đánh bại cả những gã khổng lồ Mỹ như Walmart và eBay?

Câu trả lời nằm ở Sức mạnh tinh thần của tập thể: Cả một đội ngũ nhân viên tài năng dưới sự dẫn dắt của lãnh đạo đại tài Jack Ma.

Khuôn viên của Alibaba tại Hàng Châu trưng bày hình ảnh của nhà văn Kim Dung - ông hoàng trong lĩnh vực tiểu thuyết kiếm hiệp.

Mỗi nhân viên trong công ty đều chọn cho mình một biệt danh của các nhân vật xuất hiện trong truyện của Kim Dung và thường xuyên luyện tập các tư thế võ thuật để nâng cao sức khỏe. Ngoài ra, công ty cũng thường tổ chức những lễ cưới tập thể cho toàn bộ nhân viên dưới sự chứng kiến của Jack Ma.

Triết lý của công ty đi theo tinh thần của "six-vein spirit sword" (Lục Mạch Thần Kiếm - một vũ khí linh thiêng xuất hiện trong tiểu thuyết Kim Dung) và thậm chí, Jack Ma cũng trưng bày một chiếc gươm thật trong phòng làm việc của mình.

Jack Ma không tin vào tôn giáo và tín ngưỡng, ông chỉ giữ niềm tin vào chủ nghĩa tư bản toàn diện.

Không giống nhà sáng lập của các công ty Internet lớn khác, Jack Ma luôn sẽ chia cùng nhân viên trong suốt hành trình từ những ngày đầu khởi nghiệp cho tới khi trở thành một "gã khổng lồ".

Bằng chứng là ngay từ đầu, Jack Ma đã chia nhỏ cổ phần cho các nhân viên và kết quả là cổ phần của ông ngày một nhỏ hơn. Ngay cả việc IPO, Jack Ma cũng đã tạo dựng mối liên hệ với các đối tác từ trước và sau đó chia sẻ quyền kiểm soát với các đồng nghiệp khác.

Jack Ma không đồng tình với quan điểm của Nhà kinh tế học từng giành giải Nobel Milton Friedman cho rằng “Công việc chính của doanh nghiệp chỉ là kinh doanh” - tức là đề cập đến những công ty chỉ tồn tại để tạo ra lợi nhuận còn những hoạt động khác như từ thiện chỉ nên được thực hiện trên phương diện cá nhân.

Ngược lại, Jack Ma tạo dựng một quỹ từ thiện riêng nhưng sử dụng chính Alibaba như một công cụ thông qua việc giúp mọi người đặt những cuốn sách về y tế, bán những thiết bị thử nước giá rẻ...

Với tham vọng này, không có bất kỳ nghi ngờ gì vào việc Alibaba sẽ tiếp tục trường tồn cho tới 102 năm tới đây....

Vân Đàm