Khiêu vũ với quỷ dữ
Việc Ngân hàng Nhà nước đã chính thức ban hành thông tư 06 thay thế cho thông tư 36 với một số điều khoản khá dễ dãi so với bản dự thảo được xem như câu chuyện thỏa hiệp với quỷ dữ Satan của anh chàng Faust.
Người Đức có một câu chuyện thần thoại nổi tiếng được lưu truyền hàng trăm năm qua, lâu lâu được kể lại để nhắc nhở mọi người về hạnh phúc và cái giá phải trả. Đó là câu chuyện về chàng trai có tên là Faust.
Faust là một học giả thành công và thông minh nhưng rất tham vọng. Cảm thấy buồn chán với những giới hạn về kiến thức cũng như quyền lực mà Chúa đã ban tặng cho con người, Faust đi đến quyết định thỏa hiệp với quỹ dữ Satan.
Trong thỏa hiệp đó, quỷ sẽ cho Faust một kiến thức và quyền lực siêu việt trong vòng 24 năm, nhưng đổi lại vào cuối kì hạn, quỷ sẽ sở hữu linh hồn của Faust và giam nó ở địa ngục vĩnh viễn. Faust suy nghĩ rồi đi đến quyết định chấp nhận thỏa hiệp này với tự tin vào năng lực của mình, sẽ tìm được cách đối phó với quỷ khi giai đoạn 24 năm trôi qua.
Quãng thời gian sau đó thật sự là tuyệt vời dành cho Faust. Thông minh, giàu có, những người phụ nữ xinh đẹp quay quanh anh, được đi chu du khắp thế giới và trải nghiệm hầu hết những niềm vui mà thế giới có thể cho.
Vấn đề là khi kì hạn 24 năm trôi qua, Faust đã không tìm được cách hóa giải thỏa hiệp và cuối cùng, khi đến hạn, quỷ dữ trở lại mang lấy linh hồn của chàng trai xuống địa ngục vĩnh viễn. Câu chuyện về Faust đã trở thành một trong những thỏa hiệp kinh điển nhất trong giới kinh tế, được gọi tên là Faustian Bargain.
Hiểu rõ được năng lực, không vượt quá giới hạn cho phép, đánh đổi giữa niềm vui và đau khổ là những điều mà con người từ xưa đến nay luôn quan tâm, nhưng vấn đề là thỉnh thoảng một chút kiêu ngạo và tự tin đã khiến sự tỉnh táo đó biến mất.
Quay trở lại câu chuyện thực tế, một trong những vấn đề nóng bỏng nhất hiện nay là sức khỏe của hệ thống ngân hàng và nợ xấu. Trong tuần qua, Ngân hàng Nhà nước đã chính thức ban hàng thông tư 06 thay thế cho thông tư 36 với một số điều khoản khá dễ dãi so với bản dự thảo trước đây.
Theo đó, hệ số rủi ro của các khoản cho vay bất động sản được nâng từ mức 150% lên mức 200% thay vì 250% như dự thảo, thời gian áp dụng được giãn ra cho đến đầu năm sau. Tỉ lệ nguồn vốn ngắn hạn được dùng để cho vay trung và dài hạn được điều chỉnh xuống 40% thay vì 30% như dự kiến trước đó và thời điểm áp dụng cũng được giãn ra cho đến 2017 và 2018.
Ngoài ra, thông tư 06 cũng cho phép các ngân hàng đầu tư vào trái phiếu chính phủ nhiều hơn khi điều chỉ tỉ lệ sử dụng nguồn ngắn hạn đầu tư vào trái phiếu từ 15% lên 25% đối với nhóm các ngân hàng thương mại nhà nước và từ 15% lên 35% đối với ngân hàng nước ngoài.
Có thể thấy trước sức ép của các ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước đã quyết định trì hoãn việc thắt chặt tín dụng, nhất là đối với các khoản cho vay bất động sản.
Ai cũng biết rủi ro của hệ thống ngân hàng vẫn đang ở mức không hề nhỏ. Đống nợ xấu trị giá hàng trăm nghìn tỉ đồng được giam cầm ở VAMC vẫn chưa có cách nào phán quyết. Chỉ cần một sự suy giảm chút ít của giá trị tài sản trên thị trường là có thổi bay lợi nhuận hàng nghìn tỉ đồng của ngân hàng.
Theo đánh giá của các chuyên gia công ty chứng khoán Vietcombank, khi thực hiện thông tư 36, mục tiêu của Ngân hàng Nhà nước là khuyến khích các ngân hàng cho vay sản xuất kinh doanh nhưng dòng tiền lại đổ quá mạnh vào bất động sản, khiến rủi ro ngày càng gia tăng.
Có những thống kê cho thấy tỉ lệ cho vay bất động sản trên tổng dư nợ tín dụng hiện chỉ đúng ở mức 10%. Nhưng có lẽ thống kê này chưa tính đến những khoản cho vay khác được thế chấp bằng nhà cửa, đất đai mà con số nếu được tính toán đầy đủ có thể lớn hơn tỉ lệ 10% khá nhiều.
Thông tư 06 thật sự mang đến một niềm vui dạt dào cho các ngân hàng như chàng Faust. Nhưng cũng giống như câu chuyện nổi tiếng của người Đức, có lẽ ngân hàng đang đặt cược vào một sự đổi chác mà chưa biết mình sẽ có đủ năng lực để hóa giải khi kì hạn cuối xảy ra, nhất là khi có thể hành động của Ngân hàng Nhà nước sẽ tạo ra tâm lí ỷ lại cho các ngân hàng, khiến họ tiếp tục thực hiện các cuộc phiêu lưu tín dụng.
Cũng giống như cuộc khủng hoảng nhà đất ở Mỹ 2008, thời điểm đạt đỉnh của thị trường địa ốc thực sự không thể xác định chính xác. Chỉ khi có một quả bom bất ngờ nổ (như Lemon Brothers) thì lúc đó tất cả mới biết. Sức tàn phá của quả bom cũng như các dư chấn sau đó thật khủng khiếp cỡ nào thì ai cũng có thể hình dung.
Nhưng quả thật trong thế giới hiện nay, quyền lực của các ngân hàng trung ương dường như không còn lớn như trước. Với những sức ép về mặt chính trị, các nhà điều hành dường như ngày càng dễ dãi hơn trong việc nới lỏng kỉ luật trên thị trường cũng như không ngần ngại thực hiện những cuộc đổi chác mang đặc điểm của một Faustian bargain.
Cục dữ trữ liên bang Mĩ đã bơm hàng nghìn tỉ USD vào thị trường, Ngân hàng Trung Ương Châu Âu thực hiện các gói nới lỏng, Ngân hàng Trung Ương Trung Quốc tiếp tục bơm hàng đống tiền để hãm đà suy giảm của thị trường địa ốc theo các nguyên tắc thị trường.
Sự thanh bình đó cũng đã kéo dài khá lâu rồi, nếu tình từ 2008 đến nay thì cũng đã gần 8 năm, xấp xỉ gần một chu kì kinh tế. Thời điểm của sự đổi chác linh hồn dường như đang dần đến. Có lẽ vào giờ phút này nhiều người đang nhìn nhau tự hỏi rằng “Liệu chàng Faust sẽ đủ thông minh cũng như năng lực để không để linh hồn của mình xuống địa ngục cùng quỷ dữ?”
