Vui buồn ngành nước nhìn từ nhà máy 5.000 tỷ đồng "sạch nhất Việt Nam" của Shark Liên

Tôi ghé thăm văn phòng Hà Nội của AquaOne trên phố Lạc Long Quân khi chiếc đồng hồ điện tử nơi đây báo hiệu còn 41 ngày. Shark Liên Đỗ - Chủ tịch HĐQT Tập đoàn - lý giải chiếc đồng hồ đếm ngược này báo hiệu thời điểm hoàn thiện giai đoạn 1b của Nhà máy Nước mặt Sông Đuống. Đồng hồ thì báo còn hơn 40 ngày, nhưng thực tế lễ khánh thành Nhà máy đã tiến hành chỉ 1 tuần sau đó.

Điều đặc biệt trong chuyến "vi hành" của Chủ tịch TP Hà Nội

Nếu cộng thêm cả giai đoạn 1a, thì toàn bộ giai đoạn 1 dự án Nhà máy Nước mặt Sông Đuống đã hoàn thành sớm so với kế hoạch 16 tháng.

Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Đức Chung cho biết, trước khi khánh thành nhà máy, ông cùng với một số đồng chí lãnh đạo thành phố, lãnh đạo huyện Gia Lâm cũng dành thời gian đi thăm kỹ lưỡng dự án này.

"Có một điều đặc biệt là ngay trong nhà máy này, chỉ trong vòng 27 tháng, các đơn vị tư vấn, thiết kế giai đoạn 1a và 1b đã có sự cải tiến về mặt kỹ thuật với những công nghệ có thể nói đưa vào hiệu quả nhất", ông Chung nói.

Các đặc điểm ưu việt về kỹ thuật và công nghệ của Nhà máy sau khánh thành giai đoạn 1 gồm: Chất lượng nước sạch; Áp lực nước đủ lớn, không cần sử dụng các bồn chứa và máy bơm trung gian; Kiểm soát tốt và giảm thiểu việc thất thoát nước.

Nhà máy ứng dụng cấu hình công nghệ tiên tiến nhất của Châu Âu, lần đầu tiên áp dụng tại Việt Nam để đảm bảo tính hiệu quả tiết kiệm nước thô và tiết kiệm năng lượng. Cụ thể, dây chuyền công nghệ xử lý nước sạch nhà máy đang áp dụng, bao gồm:

- Bơm nước thô: Thu nước thô từ sông Đuống và bơm tới bể tiếp nhận của Nhà máy (nếu TSS cho phép) hoặc hồ sơ lắng (nếu TSS lớn hơn thiết kế của Nhà máy);

- Bơm dâng nước sơ lắng: Lắng lượng TSS dư thừa từ nước sông và bơm nước tới bể tiếp nhận của Nhà máy;

- Bể tiếp nhận: Tiếp nhận nước thô và tạo ra các dòng chảy tầng cho việc xử lý nước;

- Đo lưu lượng Parshall Flume: Đo dòng chảy để cung cấp dòng chảy tầng để xử lý. Clo hóa sơ bộ nước thô để hạn chế việc phát sinh tảo và oxy hóa ion sắt, mangan, sau đó dùng phèn nhôm để tạo keo;

- Ổn định hóa học: Bổ sung Polimer là chất tạo bông để các bông cặn cực nhỏ kết tụ với nhau và tăng kích thước trong quá trình trộn chậm và kéo dài;

- Tạo bông - Keo Tụ - Lắng Lamella: Loại bỏ các hạt lơ lửng và hạt keo trong nước; Sử dụng các lamella loại ống tổ ong đặt góc nghiêng tối ưu nhất

- Bể lọc: Lọc nước qua tầng cát và than để loại bỏ TSS dư sau lắng và đảm bảo độ tinh khiết sau lắng;

- Xử lý bùn: Sử dụng Polime để tách nước khỏi bùn lắng, đưa nước qua các bể cô đặc bùn để lắng bùn loãng và tạo ra bùn cô đặc. Sau đó sử dụng thiết bị ly tâm tách bùn và chất lỏng để tạo bánh bùn khô;

- Châm clo: Bổ sung dung dịch clo cho nước sau lọc để khử trùng và duy trì hàm lượng clo dư cho nước;

- Lưu trữ và phân phối nước sạch: Lưu trữ nước sạch từ Nhà máy nước và bơm nước vào đường ống truyền tải, mạng lưới phân phối theo yêu cầu của khách hàng.

Chuyện của ngành nước nhìn từ nhà máy nước 5.000 tỷ "sạch nhất Việt Nam"

Bất cứ vị khách nào ghé thăm Nhà máy Nước mặt Sông Đuống đều được mời uống nước trong chai thủy tinh mang nhãn AquaOne - tập đoàn mẹ của CTCP Nước mặt Sông Đuống. AquaOne không kinh doanh nước đóng chai, lãnh đạo tập đoàn này khẳng định.

"Nước đóng trong chai này đều được lấy trực tiếp từ nước sinh hoạt sau xử lý của chúng tôi", ông Đỗ Văn Định - Giám đốc dự án - chia sẻ và cho biết, tiêu chuẩn nước sau xử lý của nhà máy tương đương với tiêu chuẩn của Châu Âu.

"Nước của chúng tôi không có các chất tiềm ẩn gây ung thư cho con người như Asen, Amoni, các gốc kim loại của Mangan, sắt bằng 0, tức những chất tiềm ẩn gây ung thư cho con người bằng 0".

"Bên cạnh đó, các tiêu chuẩn về vi sinh gần như bằng 0, một số tiêu chuẩn như E.coli và tất cả các dạng Coliform đều bằng 0. Đấy là lý do công nhân của chúng tôi và các bạn có thể uống trực tiếp từ vòi trong nhà máy - là nước sinh hoạt chúng tôi sản xuất ra", ông Định nói thêm.

"Theo tôi được biết, đây là nhà máy cung cấp nước sinh hoạt đầu tiên tại Việt Nam có chất lượng tương đương nước uống sau xử lý", một chuyên gia người Đức - đối tác của dự án trò chuyện bên lề lễ khánh thành nhà máy tuần trước.

Nhà máy có tổng mức đầu tư giai đoạn 1 là gần 5.000 tỷ đồng (225 triệu USD), bao gồm 2 hợp phần chính gồm Công trình thu – trạm bơm nước thô, nhà máy nước được quy hoạch trên diện tích gần 65 ha tại khu vực xã Phù Đổng và xã Trung Mầu (huyện Gia Lâm).

"Ở Việt Nam, hiện đang tồn tại hai hệ thống cấp nước: Nước mặt và Nước ngầm. Tuy nhiên, nước ngầm hiện đang bị ô nhiễm bởi các hợp chất kim loại nặng trong lòng đất pha vào nước, để tách được phải có công nghệ rất tốn kém mà nhiều công ty cấp nước của Việt Nam hiện đang bỏ qua", ông Định nói.

Theo lời ông Định, hiện 70% nước của Hà Nội hiện đang sử dụng là từ nguồn nước giếng ngầm. Cuối năm 2018, CTCP Nước và Môi trường Việt Nam (VIWASE) công bố ô nhiễm nguồn nước ngầm tại Hà Nội ở mức báo động.

Hà Nội mới dẫn lại khảo sát của VIWASE cho biết, hiện trạng cấp nước cho đô thị, các giếng ngầm tại các quận: Hai Bà Trưng, Ba Đình, Hà Đông, Thanh Xuân, Tây Hồ, Hoàng Mai, Bắc Từ Liêm, Nam Từ Liêm có hàm lượng sắt cao. Các giếng ở các quận: Hai Bà Trưng, Ba Đình, Thanh Xuân, Long Biên có hàm lượng mangan cao.

Đặc biệt, các giếng tại các quận ở phía Nam và Đông Nam thành phố thuộc các nhà máy nước: Pháp Vân, Hạ Đình, Tương Mai bị ô nhiễm nặng; nước ngầm không bảo đảm chất lượng, hàm lượng amoni rất cao và có dấu hiệu bị nhiễm bẩn bởi nước thải sinh hoạt và nước thải công nghiệp. Nguyên nhân là do khu vực này có địa hình thấp, toàn bộ nước bề mặt chưa được xử lý chảy về hướng này, ngấm xuống làm bẩn những tầng chứa nước nằm sâu dưới lòng đất.

"Các hợp chất như Asen, Amoni, các thành phần kim loại nặng, canxi… có nhiều trong nước ngầm. Một ví dụ dễ thấy là nước của một số công ty cấp nước tại Hà Nội nấu lên có tình trạng đóng cặn", ông Định cho biết.

"Hỏi xoáy" Shark Liên: Shark lấy đâu 5.000 tỷ để đầu tư nhà máy? Khi nào người Hà Nội có thể uống được nước sạch tại vòi?

* 5.000 tỷ là con số rất lớn. Bà huy động nguồn vốn từ đâu?

Ngoài vốn cá nhân, chúng tôi cũng phải vay mượn của ngân hàng. Đặc biệt chúng tôi huy động được một số vốn ưu đãi từ phía nước ngoài. Tỷ lệ nợ vay/vốn chủ sở hữu khoảng 60%.

* Những người dân ở Hà Nội như chúng tôi khi nào có thể uống được nước tại vòi của nhà máy?

Nếu uống nước tại vòi, hệ thống đường ống của AquaOne phải đi từ A đến Z. Hiện chúng tôi bán buôn (B2B), gần như không bán lẻ (B2C). Chúng tôi chịu trách nhiệm về chất lượng nước, áp lực nước… đến tận điểm giao cho khách hàng là 17 công ty cấp nước. Nhưng nước từ điểm giao đó tới nhà bạn phải đi qua đường ống cũ của công ty trung gian.

Chúng tôi không thể biết được đường ống có hư hỏng, rò rỉ gì hay không. Khi đường ống hở, thì nguồn vi khuẩn từ bên ngoài sẽ xâm nhập. Bạn uống ở nhà máy hoặc các xã gần đây thì chúng tôi đảm bảo, nhưng nước dọc đường đi và qua khâu trung gian, nhiễm khuẩn ngược trở lại thì chúng tôi không đảm bảo.

Hiện một số xã lân cận nhà máy chúng tôi có thể đảm bảo nước từ nhà máy tới vòi tiêu thụ của hộ dân như xã Trung Mầu, Văn Đức (huyện Gia Lâm). Nếu bạn chuyển nhà đến 2 xã này, chúng tôi có thể đảm bảo điều đó.

* Nước sản xuất ra từ nhà máy đạt tiêu chuẩn Châu Âu, vậy giá nước cung cấp là bao nhiêu?

Thời điểm vận hành giai đoạn 1a, giá cung cấp nước ở mức xấp xỉ 7.700 đồng/m3. Sau khi khánh thành giai đoạn 1b, giá tạm tính của thành phố HN là 10.246 đồng/m3. Khi Kiểm toán Nhà nước vào kiểm toán sẽ định ra một mức giá hợp lý.

Việc so sánh giá cung cấp giữa nước sạch và nước ngầm hơi bất công cho chúng tôi. Cũng không thể so sánh một nhà máy đầu tư 5.000 tỷ đồng với những công nghệ mới nhất, đường ống đi dài nhất Việt Nam với những nhà máy đầu tư mười mấy năm, đã hết khấu hao và bể ống liên tục.

Với giá nước, chúng tôi vẫn rất trăn trở. Chúng tôi mong muốn trong thời gian tới, chính bà con là người điều tiết giá cho chúng tôi để làm sao chúng ta được dùng nước sạch theo đúng nghĩa.

* Với mức giá tạm tính này, nhà máy đã có lãi?

Nói về lãi thì chúng tôi chưa tính đến, thực ra cũng đang phải gồng mình, vì vẫn phải đi vay mà. Hiện chúng tôi đang gồng mình và vẫn đang chịu đựng được. Dự án nào cũng cần có lãi để đảm bảo dự án được sống để cho anh em và cả chính chúng tôi có thể tiếp tục, nhưng trong giai đoạn này chúng tôi chưa tính đến.

* Bà đặt mục tiêu hoàn vốn ra sao?

Chúng tôi nghĩ một dự án dân sinh, đặc biệt là về nước sạch – là nguồn sống, là máu, sự sống của con người thì không thể làm theo kiểu kiếm được lợi nhuận ngay hoặc thấy được cái lợi trước mắt. Tôi không muốn nói những giáo điều đạo đức hay gì đó cao siêu, nhưng ít nhất khi thực hiện những dự án như vậy, mình phải có cái tâm hướng tới cộng đồng. Thậm chí, với nhiều người, việc thực hiện các dự án như vậy nhiều khi cũng là sứ mệnh.

* Xin cảm ơn bà!

Bình An - Ảnh: Hải Nguyễn