Vì sao nhà đầu tư BOT không thích thu phí tự động?
Để rõ hơn những vướng mắc trong triển khai thu phí tự động không dừng, chúng tôi có cuộc trao đổi với ông Tô Nam Toàn, Vụ trưởng Khoa học Công nghệ Môi trường và Hợp tác Quốc tế (Tổng cục Đường bộ, Bộ GTVT).
Ông Tô Nam Toàn cho biết, việc thu phí tự động không dừng triển khai từ tháng 7/2017. Tới nay, đã có 26 trạm thu phí trên Quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh đã đưa vào vận hành tối thiểu 2 làn thu phí tự động (mỗi chiều xe 1 làn thu phí tự động). Tuy nhiên, tiến độ triển khai thu phí tự động chưa đáp ứng được yêu cầu của Thủ tướng, Bộ GTVT và mong muốn của người dân.
Vậy xin ông cho biết, việc triển khai thu phí tự động không dừng chậm tiến độ do đâu?
Qua thực tế triển khai giai đoạn 1 có thể thấy, có nhà đầu tư BOT ủng hộ, nhưng cũng nhiều nhà đầu tư BOT gián tiếp cản trở triển khai thu phí không dừng. Cùng đó, năng lực tài chính của nhà cung cấp dịch vụ thu phí hiện chưa đáp ứng được yêu cầu (Cty VETC). Điều này do phương án tài chính của dự án chưa đảm bảo, dẫn tới tiến độ giải ngân tín dụng của các ngân hàng cho dự án của nhà cung cấp dịch vụ thu phí không theo kế hoạch. Từ đó, nhà cung cấp dịch vụ thu phí tự động không có đủ kinh phí để nhập vật tư, thiết bị về lắp cho các trạm thu phí và thuê nhân lực vận hành.
Cũng do yêu cầu đặc thù về công nghệ của nhà cung cấp dịch vụ thu phí, nên Bộ GTVT cũng không thể nhanh chóng chọn nhà cung cấp dịch vụ thứ 2 để thay thế, bổ sung cho nhà cung cấp dịch vụ hạn chế về năng lực tài chính.
Tổng cục Đường bộ đang triển khai chọn nhà thầu cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng giai đoạn 2 (Dự án BOO 2). Qua sơ tuyển, Tổng cục đã chọn 4 nhà thầu đủ điều kiện. Tuy nhiên, khi rà soát thấy phương án tài chính dự án chưa được đảm bảo, tới tính khả thi chưa cao, nên phải báo cáo Thủ tướng điều chỉnh, dẫn tới mất nhiều thời gian. Hy vọng tới tháng 3/2019 chúng tôi sẽ lựa chọn được nhà đầu tư thực hiện dự án BOO 2. Đồng thời, trong năm 2019 sẽ triển khai toàn bộ thu phí tự động không dừng tại các trạm thu phí đường bộ, chỉ để lại 2 làn ngoài cùng mỗi chiều xe cho thu phí hỗn hợp.
Như ông nói, nhiều nhà đầu tư BOT không muốn triển khai thu phí tự động không dừng, điều này phải chăng do họ sợ minh bạch, hay vì chỉ có một nhà cung cấp dịch vụ thu phí nên nhà đầu tư BOT chưa hào hứng?
Có một số nhà đầu tư BOT ngại sự minh bạch, vì đơn vị thu phí tự động chỉ thu hộ nhà đầu tư BOT, thêm đơn vị tham gia sẽ phải lộ thông tin thu phí. Một số nhà đầu tư BOT lại lo không kiểm soát được số thu phí của nhà cung cấp dịch vụ thu phí khi thu hộ cho họ. Có nhà đầu tư BOT yêu cầu phải để 1 hệ thống khác song song với hệ thống thu phí tự động để giám sát. Tuy nhiên, việc đặt thêm hệ thống khác sẽ tác động dòng điện từ lên hệ thống thu phí không dừng, làm ảnh hưởng tới chất lượng thu phí. Có thể nhà đầu tư BOT chưa hiểu sâu sắc về thu phí tự động không dừng nên e ngại.
Từ chuyện gian lận số thu tại trạm thu phí trên cao tốc TPHCM - Trung Lương của Cty Yên Khánh (đã bị cơ quan cảnh sát điều tra khởi tố), hay tại một số dự án khác, liệu thu phí không dừng có giúp giảm gian lận?
Một trong những lợi ích của thu phí tự động không dừng là đem lại sự minh bạch, công khai số thu phí với nhà đầu tư, cơ quan quản lý và người dân. Do đó, khi triển khai thu phí tự động các vấn đề như xảy ra tại Cty Yên Khánh sẽ được giải quyết.
Ông Tô Nam Toàn
Được biết cơ quan quản lý sẽ sửa quy định để hài hòa lợi ích các bên có liên quan thu phí không dừng, vậy những quy định nào được sửa, và sửa như thế nào thưa ông?
Hiện, quy định về thu phí tự động không dừng liên quan tới rất nhiều văn bản, quy định. Tổng cục Đường bộ đang xây dựng Thông tư về thu phí tự động không dừng. Đồng thời, chúng tôi cũng báo cáo Bộ GTVT kiến nghị Thủ tướng sửa Quyết định 07/2017; kiến nghị sửa Nghị định 46 về xử lý vi phạm hành chính, để có chế tài xử lý với nhà đầu tư BOT, nhà dịch vụ thu phí, chủ phương tiện không thực hiện nghiêm thu phí tự động.
Đồng thời, chúng tôi kiến nghị Thủ tướng giao Ngân hàng Nhà nước xây dựng, hoàn thiện quy định về kết nối thanh toán giữa tài khoản chủ phương tiện với tài khoản đơn vị thu phí không dừng; hóa đơn thanh toán điện tử. Để thanh toán phí tự động đơn giản, tạo thuận lợi hơn cho người dân và doanh nghiệp. Hy vọng năm nay sẽ kết nối được cổng thanh toán ngân hàng.
Cảm ơn ông!
